ما شواهد مربوط به تاثیرات برنامه‌های عملیاتی را در افراد مبتلا به تشدید بیماری مزمن انسدادی ریه مرور کردیم. هفت مطالعه مرتبط را پیدا کردیم. شواهد گردآوری شده در این مرور تا نوامبر 2015 به‌روز است.
پیشینه
بیماری مزمن انسدادی ریه (chronic obstructive pulmonary disease; COPD) یک بیماری راه‌های هوایی است که به طور شایعی با سیگار کشیدن مرتبط است. افراد مبتلا به COPD غالبا دچار بدتر شدن نشانه‌ها می‌شوند، این حالت «تشدید» (exacerbation) بیماری نامیده می‌شود، در این حالت بیماران نیازمند درمان‌های اضافی‌تر هستند و گاهی باید در بیمارستان بستری شوند. یک برنامه عملیاتی یک راهنمای گفتاری یا نوشتاری است که با آموزش مختصری به بیماران مبتلا به COPD داده می‌شود تا به آنها در شناسایی نشانه‌های تشدید بیماری و شروع سریع درمان‌های اضافی کمک کند. افراد ممکن است داروهای اضافی را در خانه دریافت کنند یا ممکن است نسخه‌ای برای دریافت دارو بگیرند. برخی اوقات یک متخصص سلامت تماس‌های تلفنی منظمی با بیماران دارد تا به آنها در استفاده از برنامه عملیاتی کمک کند. ما این مرور را برای یافتن این نکته انجام دادیم که یک برنامه عملیاتی برای افراد مبتلا به تشدید COPD باعث بهبودی سلامت آنها و کاهش بستری در بیمارستان می‌شود یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
هفت مطالعه مرتبط را با 1550 فرد مبتلا به COPD یافتیم. مطالعاتی را که شامل یک برنامه عملیاتی همراه با درمان‌های دیگر مانند برنامه ورزشی یا جلسات آموزشی بلندمدت بودند، در این مرور وارد نکردیم. افراد در سه مطالعه حمایت مداوم داشتند تا به آنها در استفاده از برنامه عملیاتی کمک کند. افراد مطالعات وارد شده نشانه‌های متوسط تا شدید داشتند و برای شش یا 12 ماه پیگیری شدند.
نتایج کلیدی
افراد مبتلا به COPD که برنامه عملیاتی را دریافت کرده‌اند، طی یک سال به میزان کمتری ویزیت اورژانس و بستری در بیمارستان را به دلیل مشکلات تنفسی داشته‌اند. بر اساس محاسبه ما به ازای هر 19 نفری که برنامه عملیاتی را دریافت کرده‌اند، یک نفر به دلیل تشدید بیماری نیازی به بستری در بیمارستان نداشته است.
افرادی که برنامه عملیاتی را دریافت کرده بودند، از کورتیکواستروئید و آنتی‌بیوتیک بیشتری برای تشدید COPD در یک سال استفاده کردند، به طور میانگین یک دوره بیشتر از کورتیکواستروئیدها و دو دوره بیشتر از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کردند.
برخی مطالعات نشان دادند افرادی که برنامه عملیاتی را دریافت کرده بودند، در توانایی آنها برای شناسایی و خود-مدیریتی درمان در هنگام بدتر شدن نشانه‌ها در تشدید COPD بهبودی ایجاد شده است.
افرادی که برنامه عملیاتی دریافت کرده‌اند، هیچ تفاوتی در احتمال مرگ به هر علتی طی یک سال در آنها وجو نداشت، با این حال این یافته تنوع زیادی دارد.
ما نمی‌توانیم بگوییم که پیگیری تلفنی مزایای بیشتری نسبت به پیگیری برنامه عملیاتی به تنهایی دارد یا خیر.
کیفیت شواهد
شواهد در این مرور به طور کلی مستقل و قابل اعتماد هستند، ما درباره نتایج بسیار یا نسبتا مطمئن هستیم.
نتیجه‌گیری‌ها
ما باور داریم که افراد مبتلا به COPD باید یک برنامه عملیاتی فردی شده را با یک بخش آموزشی کوتاه دریافت کنند، چون باعث بستری شدن کوتاه‌تر و کمتر در بیمارستان می‌شود، هم‌چنین موجب فهم بهتری از نیازها برای شروع درمان توسط خود فرد و کاربرد درست داروها در هنگام تشدید COPD می‌شود.
استفاده از برنامه عملیاتی برای تشدید COPD همراه با یک بخش آموزشی کوتاه با حمایت مداوم در جهت استفاده از برنامه عملیاتی، بدون برنامه جامع خود-مدیریتی باعث کاهش هزینه‌های خدمات مراقبت سلامت برای بستری شدن در بیمارستان و افزایش درمان تشدید COPD با کورتیکواستروئیدها و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود. استفاده از برنامه عملیاتی COPD احتمال ندارد در این زمینه مورتالیتی را افزایش یا کاهش دهد. اینکه مزیت بیشتری از حمایت‌های مدام دوره‌ای در جهت استفاده از برنامه عملیاتی، به دست می‌آید یا خیر، از نتایج این مرور قابل تعیین نیست.
تشدیدهای بیماری مزمن انسدادی ریه (chronic obstructive pulmonary disease; COPD) یک عامل مهم در کاهش وضعیت سلامت فرد است و باعث می‌شود هزینه‌های زیادی بر سیستم مراقبت سلامت وارد شود. برنامه‌های عملیاتی فرم‌هایی از خود-مدیریتی هستند که می‌توانند در وضعیت‌های خارج بیمارستان اعمال شوند تا به افراد در شناسایی و شروع زودرس درمان تشدیدهای بیماری کمک کنند و تاثیرات ناگوار آنها کاهش یابد.
بررسی تاثیرات یک برنامه عملیاتی برای تشدیدهای COPD با یک بخش آموزشی کوتاه برای بیماران بدون برنامه جامع خود-مدیریتی در برابر مراقبت معمول. پیامدهای اولیه، بهره‌وری مراقبت سلامت، مورتالیتی و کاربرد دارویی است. پیامدهای ثانویه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، موربیدیتی روانشناختی، کارکرد ریه و هزینه-اثربخشی بود.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه راه‌های هوایی در کاکرین را همراه با CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی جست‌وجو کردیم. جست‌وجوها تا نوامبر 2015 به‌روز هستند. ما فهرست کتاب‌شناختی مقالات مربوط را جست‌وجو کرده و با نویسندگان مطالعه برای شناسایی مطالعات بیشتر تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد کردیم که در آنها استفاده از یک برنامه عملیاتی را در برابر مراقبت معمول در بیماران با تشخیص بالینی COPD مقایسه شده بود. ما اجازه دادیم که یک بخش آموزشی کوتاه به برنامه وارد شود چون این بخش باعث می‌شود برنامه عملیاتی برای هر فردی (individualisation) بر طبق نیازهای مدیریتی و نشانه‌های COPD به کار رود، هم‌چنین حمایت مداوم به استفاده از برنامه عملیاتی معطوف شده است.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. ما به منظور انجام متاآنالیز (meta-analysis)، مطالعات را از طریق پیگیری تلفنی به زیر-گروه‌هایی تقسیم کردیم که باعث تسهیل استفاده از برنامه عملیاتی می‌شود.
این مرور به‌روز شده شامل دو مطالعه بیشتر است (یعنی 976 شرکت‌کننده اضافی)، در مجموع هفت گروه موازی از RCTها با 1550 شرکت‌کننده وجود داشت که 66% آنها مرد بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان، 68 سال بود که میان مطالعات مشابه بود. انسداد جریان هوا در سه مطالعه نسبتا شدید و در چهار مطالعه شدید بود، ميانگين حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (FEV1) بعد از استفاده از برونکودیلاتور، 54% پیش‌بینی شده بود، 27% از شرکت‌کنندگان در زمان انجام مرور سیگاری بودند. در چهار مطالعه برنامه‌های عملیاتی فردی مهیا شده بود، در یک مطالعه یک برنامه شفاهی و در دو مطالعه برنامه‌های عملیاتی نوشته شده استاندارد استفاده شده بود. همه مطالعات بخش آموزشی کوتاه را برای COPD فراهم کرده بودند و در دو مطالعه نیز حمایت مداوم برای استفاده از برنامه عملیاتی وجود داشت. در چهار مطالعه، پیگیری 12 ماه و در سه مطالعه شش ماه بود.
یک برنامه عملیاتی با پیگیری تلفنی در مقایسه با مراقبت معمول، نرخ ترکیب بستری شدن و ویزیت اورژانس را برای COPD طی 12 ماه در یک مطالعه با 743 شرکت‌کننده به طور معناداری کاهش داد (نسبت میزان (RR): 0.59؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 تا 0.79؛ شواهد با کیفیت بالا)، اما نرخ بستری شدن به تنهایی در این مطالعه اهمیت آماری نداشت (RR: 0.69؛ 95% CI؛ 0.47 تا 1.01؛ شواهد با کیفیت متوسط). برنامه عملیاتی، احتمال پذیرش بیمارستانی را طی 12 ماه در مقایسه با مراقبت معمول به طور معناداری کاهش داد (نسبت شانس (OR): 0.69؛ 95% CI؛ 0.49 تا 0.97؛ 897 شرکت‌کننده؛ دو RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مثبت بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 19 (11 تا 201)) و هم‌چنین برنامه عملیاتی، احتمال ویزیت اورژانس را در مقایسه با مراقبت معمول به طور معناداری کاهش داد (OR: 0.55؛ 95% CI؛ 0.38 تا 0.78؛ 897 = n؛ دو RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط؛ NNTB طی 12 ماه: 12 (9 تا 26)).
نتایج نشان می‌دهد که هیچ تفاوت معناداری در مورتالیتی به هر علتی طی 12 ماه وجود ندارد (OR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.59 تا 1.31؛ 1134 = n؛ چهار RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل فاصله اطمینان زیاد). استفاده از کورتیکواستروئیدهای خوراکی طی 12 ماه در مقایسه با مراقبت معمول با برنامه عملیاتی افزایش یافته بود (تفاوت میانگین (MD): 0.74 دوره؛ 95% CI؛ 0.12 تا 1.35؛ 200 = n؛ دو RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط)، هم‌چنین دوز پردنیزولون تجمعی (cumulative) در گروه برنامه عملیاتی به طور معناداری بالا بود (MD: 779.0 میلی‌گرم؛ 95% CI؛ 533.2 تا 10248؛ 743 = n؛ یک RCT؛ شواهد با کیفیت بالا). استفاده از آنتی‌بیوتیک در گروه مداخله نسبت به گروه مراقبت معمول طی 12 ماه بالاتر بود (با پیگیری تلفنی به زیر-گروه‌هایی تقسیم شده بودند) (MD؛ 2.3 دوره؛ 95% CI؛ 1.8 تا 2.7؛ 943 = n؛ سه RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط).
تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه با حمایت مداوم برای برنامه عملیاتی محدود بود، نویسندگان مرور توجه کرده بودند که هیچ تفاوت زیر-گروهی در احتمال بستری در بیمارستان، ویزیت اورژانس یا مورتالیتی به هر علتی طی 12 ماه وجود ندارد. استفاده از آنتی‌بیوتیک طی 12 ماه نشان داد که یک تفاوت معنادار بین زیر-گروه‌ها در مطالعات وجود دارد چه حمایت مداوم وجود داشته باشد چه وجود نداشته باشد.
نمره کلی کیفیت زندگی بر اساس پرسش‌نامه تنفسی سنت‌جورج (St George’s Respiratory Questionnaire; SGRQ) نشان داد که یک بهبودی اندک با برنامه عملیاتی در مقایسه با مراقبت معمول طی 12 ماه وجود دارد (MD: -2.8؛ 95% CI؛ 0.8- تا 4.8-؛ 1009 = n؛ سه RCT؛ شواهد با کیفیت متوسط). شواهد با کیفیت پائین نشان می‌دهد که هیچ مزیتی برای موربیدیتی روانی اندازه‌گیری شده در مقیاس افسردگی و اضطراب در بیمارستان (Hospital Anxiety and Depression Scale; HADS) وجود ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.