سوء‌مصرف داروهای اوپیوئیدی و وابستگی به آنها، مشکلات عمده‌ای را در حوزه سلامت و همچنین در اجتماع ایجاد می‌کنند که شامل انتقال ویروس HIV و هپاتیت C از طریق تزریق، افزایش جرم و جنایت، و هزینه‌های بخش مراقبت سلامت و اجرای قانون، فروپاشی خانواده و کاهش بهره‌وری می‌شوند. معتادان، به‌ویژه در گروه سنی 15 تا 34 سال، با خطر مرگ‌ومیر بالاتری نیز مواجه هستند. ترک تدریجی مصرف اوپیوئیدها تحت مدیریت (یا سم‌زدایی (detoxification)) به‌عنوان اولین گام در درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نشانه‌های ترک عبارتند از اضطراب، لرز، درد عضلانی (میالژی) و ضعف، لرزش، بی‌حالی (lethargy) و خواب‌آلودگی، بی‌قراری و تحریک‌پذیری، تهوع و استفراغ و اسهال. اختلالات پایدار خواب و میل شدید به مصرف مواد مخدر می‌تواند برای هفته‌ها و ماه‌ها پس از سم‌زدایی ادامه یابند و اغلب منجر به بازگشت به مصرف اوپیوئیدها شوند. تعداد معتادانی که فرایند سم‌زدایی را به‌طور کامل طی می‌کنند، معمولا کم بوده و نرخ بازگشت به مصرف مواد نیز بالا است.
برای کاهش شدت نشانه‌های ترک، درمان با کاهش تدریجی دوز دارو انجام می‌شود که در آن اوپیوئیدهای غیرقانونی با متادون (methadone) یا عوامل دیگری جایگزین شده و دوز مصرفی تحت نظارت پزشکی به مدت 30 روز به تدریج کاهش می‌یابد. نویسندگان مرور، به جست‌وجو در متون علمی پزشکی پرداختند و 23 کارآزمایی کنترل‌شده را شامل 2467 مصرف‌کننده بزرگسال اوپیوئید در کشورهای مختلف شناسایی کردند. شرکت‌کنندگان کارآزمایی برای دریافت متادون یا دیگر درمان‌های دارویی به‌صورت تصادفی‌سازی انتخاب شدند. درمان‌های دیگر عبارت بودند از آگونیست‌های آدرنرژیک مانند لوفکسیدین (lofexidine)، آگونیست‌های نسبی اوپیوئیدی مانند بوپرنورفین (buprenorphine)، آگونیست‌های اوپیوئیدی مانند LAAM (لوو-آلفا-استیل-متادول) و داروهای ضداضطراب کلردیازپوکساید (chlordiazepoxide) و بوسپیرون (buspirone). در دو مطالعه‌ای که متادون را با دارونما مقایسه کردند، نشانه‌های ترک شدیدتر بود و افراد بیشتری در گروه دارونما (placebo) از ادامه درمان انصراف دادند.
مطالعات واردشده در این مرور تایید می‌کنند که کاهش تدریجی دوز دارو با جایگزینی موقت اوپیوئیدهای طولانیاثر، می‌توانند شدت نشانه‌های ترک را کاهش دهند. با این وجود، اکثر بیماران مجددا به مصرف هروئین روی آوردند. داروهای مورد استفاده در مطالعات واردشده، از نظر اثربخشی کلی مشابه هستند، هرچند نشانه‌های ایجادشده در شرکت‌کنندگان بسته به داروی مصرفی و برنامه درمانی اتخاذ شده، متفاوت بودند.
برنامه‌ها از نظر ارزیابی معیارهای پیامد، تفاوت‌های قابل توجهی داشتند. هفده مورد از کارآزمایی‌های واردشده، در بخش‌های بستری انجام شدند.
داده‌های موجود در متون علمی چندان مشابه نیستند؛ برنامه‌ها از نظر ارزیابی معیارهای پیامد، تفاوت قابل توجهی داشته و این امر انجام متاآنالیز را دشوار می‌کند. مطالعات واردشده در این مرور تایید می‌کنند که کاهش تدریجی دوز دارو، همراه با جایگزینی موقت اوپیوئیدهای طولانیاثر، می‌توانند شدت نشانه‌های ترک را کاهش دهند. با این وجود، اکثر بیماران مجددا به مصرف هروئین روی آوردند.
شواهد مربوط به کارآمدی کاهش تدریجی دوزهای متادون در مدیریت ترک مصرف اوپیوئیدها، در نسخه قبلی این مرور به‌طور سیستماتیک ارزیابی شده، و این شواهد باید به‌روز شوند.
ارزیابی اثربخشی کاهش تدریجی دوزهای متادون در مقایسه با دیگر درمان‌های سم‌زدایی (detoxification) و دارونما (placebo) در مدیریت ترک مصرف اوپیوئیدها پس از اتمام سم‌زدایی و میزان عود.
به جست‌وجو در پایگاه‌های زیر پرداختیم: پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین ( کتابخانه کاکرین ، 2012، شماره 4)؛ PubMed (ژانویه 1966 تا می 2012)؛ EMBASE (ژانویه 1988 تا می 2012)؛ CINAHL (2003 تا دسامبر 2007)؛ PsycINFO (ژانویه 1985 تا دسامبر 2004)، و فهرست منابع مقالات.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای که بر استفاده از کاهش تدریجی دوزهای متادون در مقایسه با دیگر درمان‌های سم‌زدایی دارویی یا دارونما برای درمان ترک مصرف اوپیوئیدها متمرکز بودند.
دو نویسنده مرور، مطالعات واردشده را ارزیابی کردند. هر گونه تردید در مورد نحوه رتبه‌بندی مطالعات از طریق گفت‌وگو و تبادل‌نظر با نویسنده سوم مرور برطرف شد. کیفیت مطالعه بر اساس معیارهای ذکر شده در کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات (Cochrane Handbook for Systematic Review of Interventions) ارزیابی شد.
بیست و سه کارآزمایی با مجموع 2467 نفر وارد این مرور شدند. با بررسی متادون در مقایسه با هر درمان دارویی دیگر، هیچ تفاوت بالینی را میان دو درمان از نظر تکمیل درمان، 16 مطالعه با حضور 1381 شرکت‌کننده، خطر نسبی (RR)؛ 1.08 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.97 تا 1.21)؛ تعداد شرکت‌کنندگانی که در دوره پیگیری مصرف اوپیوئیدها را ترک کردند، سه مطالعه، 386 شرکت‌کننده، RR: 0.98؛ (95% CI؛ 0.70 تا 1.37)؛ درجه ناراحتی ناشی از نشانه‌های ترک و عوارض جانبی، مشاهده نکردیم، اگرچه تجمیع و ادغام داده‌ها برای دو پیامد آخر غیرممکن بود. این نتایج همچنین با بررسی مقایسه‌های واحد تایید شدند: متادون با: آگونیست‌های آدرنرژیک (11 مطالعه)، آگونیست‌های اوپیوئیدی دیگر (هشت مطالعه)، داروهای ضداضطراب (دو مطالعه)، payduyangsheng (نوعی رژیم سم‌زدایی) (یک مطالعه). در مقایسه انجام‌شده از متادون با دارونما (دو مطالعه)، بروز نشانه‌های شدیدتر ترک و انصراف از ادامه درمان در گروه دارونما، بیشتر مشاهده شد.
نتایج نشان می‌دهند که داروهای مورد استفاده در مطالعات واردشده، از نظر اثربخشی کلی مشابه هستند، هرچند نشانه‌های ایجادشده در شرکت‌کنندگان بسته به داروی مصرفی و برنامه درمانی اتخاذ شده، متفاوت بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.