سوال مطالعه مروری
آیا مرور شواهد از تاثیر به کارگیری تحریک نقطه طب سوزنی PC6 در مچ دست (آکوپوینت PC6) در کاهش تهوع و استفراغ پس از جراحی (PONV)، در مقایسه با درمان ساختگی (تحریک ساختگی آکوپوینت) یا داروهای ضد-تهوع (داروهایی که حالت تهوع و استفراغ را از بین می‌برند) در افراد تحت جراحی، حمایت می‌کند؟ این مرور، شواهد منتشر شده در سال 2009 را به‌روز می‌کند، و تا دسامبر 2014 به‌روز است.
پیشینه
تهوع و استفراغ دو مورد از شایع‌ترین عوارض (تا 80%) پس از بی‌حسی و جراحی هستند. داروهای ضد-تهوع تنها تا حدودی در این زمینه موثر هستند و ممکن است عوارض جانبی مانند آرام‌سازی و سردرد را به همراه داشته باشد. گزارش شده که تحریک آکوپوینت PC6، یک روش جایگزین، به منظور کاهش تهوع و استفراغ است که با تعداد کمی از عوارض جانبی جدی همراه است.
ویژگی‌های مطالعه
59 مطالعه مرتبط را که بین سال‌های 1986 و 2015 انجام شده بودند، انتخاب کردیم که در کل شامل 7667 شرکت‌کننده تحت درمان با جراحی الکتیو بود. تعداد هفت کارآزمایی روی 727 کودک انجام شده بود. تحریک آکوپوینت PC6، از روش‌های تهاجمی مانند سوزن‌های طب سوزنی مرسوم تا روش‌های غیر-تهاجمی، مانند طب فشاری متغیر بود. تحریک آکوپوینت PC6 با شش نوع مختلف از داروهای ضد-تهوع (متوکلوپرامید (metoclopramide)، سایکلیزین (cyclizine)، پروکلرپرازین (prochlorperazine)، دروپریدول (droperidol)، اندانسترون (ondansetron) و دگزامتازون (dexamethasone)) مقایسه شد.
یافته‌های کلیدی و کیفیت شواهد
تاثیرات تحریک آکوپوینت PC6 در برابر درمان ساختگی بر PONV
یک تاثیر با اندازه متوسط در کودکان و بزرگسالان یافت شد، اما در مورد محدودیت‌های مطالعه و تغییرات غیر-قابل توضیح در این تاثیرات، نگرانی وجود دارد. انجام مطالعات بیشتری برای مقایسه با درمان ساختگی، برای تایید این تاثیر مفید خواهد بود.
تاثیرات تحریک آکوپوینت PC6 در برابر داروی ضد-تهوع بر PONV
هیچ تفاوتی در بروز PONV بین دو روش وجود نداشت. با توجه به محدودیت‌های مطالعه، کیفیت این شواهد در حد متوسط درجه‌بندی شد. احتمالا مطالعات بیشتر هم قادر به نشان دادن این تفاوت نخواهند بود.
تاثیرات ترکیب تحریک آکوپوینت PC6 با داروی ضد-تهوع در برابر داروی ضد-تهوع بر PONV
ما یک تاثیر را با اندازه متوسط بر استفراغ پس از جراحی یافتیم، اما این تاثیر در تهوع پس از جراحی یافت نشد. با این حال، نگرانی‌هایی در مورد محدودیت‌های مطالعه، تغییرات توجیه نشده در تاثیرات بین مطالعات، و نیز تعداد کم مطالعات وجود دارد. پژوهش‌های با کیفیت بالای بیشتر درباره ترکیب تحریک آکوپوینت PC6 و داروی ضد-تهوع برای کاهش عدم-قطعیت‌های موجود در مورد این تاثیر بر PONV مورد نیاز است.
به طور کلی، عوارض جانبی مربوط به تحریک آکوپوینت PC6، جزئی، گذرا و خود-محدود شونده (به عنوان مثال تحریک پوست، تاول، قرمزی و درد) بود که در 14 مطالعه گزارش شده بود.
نتیجه‌گیری
برای پیشگیری از PONV، تاثیر تحریک آکوپوینت PC6 با داروهای ضد-تهوع قابل مقایسه است.
شواهدی با کیفیت پائین از استفاده از تحریک آکوپوینت PC6 نسبت به درمان ساختگی، وجود دارد. در مقایسه با آخرین نسخه به‌روز در سال 2009، نیازی به کارآزمایی‌های بیشتر برای مقایسه با درمان ساختگی وجود ندارد. شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد که هیچ تفاوتی بین آکوپوینت PC6 و داروهای ضد-تهوع برای پیشگیری از PONV وجود ندارد. انجام کارآزمایی‌های بیشتر برای مقایسه تحریک آکوپوینت PC6 در برابر داروهای ضد-تهوع و نشان دادن تفاوت معنی‌دار بین آنها، که یک یافته جدید در این نسخه به‌روز به حساب می‌آید، بیهوده است. شواهد بی‌نتیجه درباره حمایت از استفاده از یک استراتژی ترکیبی تحریک PC6 و داروی ضد-تهوع نسبت به داروی پروفیلاکسی (prophylaxis) وجود دارد و انجام کارآزمایی‌های بیشتر با کیفیت بالاتر مورد نیاز است.
تهوع و استفراغ پس از جراحی (postoperative nausea and vomiting; PONV) ، عوارض شایع پس از جراحی و بی‌حسی هستند. داروهای ضد-تهوع تا حدودی در پیشگیری از PONV موثر هستند. یک روش جایگزین، تحریک آکوپوینت (acupoint)-PC6 (نقاط مخصوص طب سوزنی) روی مچ دست است. این یک نسخه به‌روز شده از یک مرور کاکرین است که برای اولین بار در سال 2004 منتشر شده و در سال 2009 و اخیرا در سال 2015 به‌روز شده است.
تعیین اثربخشی و بی‌خطری تحریک آکوپونیت PC6 با یا بدون داروی ضد-تهوع در برابر درمان ساختگی (sham) یا داروی ضد-تهوع برای پیشگیری از تهوع و استفراغ در افراد تحت جراحی.
جست‌وجوی خود را در منابع زیر انجام دادیم: پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های بالینی کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)، شماره 12؛ 2014)، MEDLINE (ژانویه 2008 تا دسامبر 2014)؛ EMBASE (ژانویه 2008 تا دسامبر 2014)، ISI Web of Science (ژانویه 2008 تا دسامبر 2014 )، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان بهداشت جهانی و ClinicalTrials.gov و فهرست منابع مقالات برای شناسایی مطالعات بیشتر. هیچ محدودیتی برای زبان مطالعات قرار نداریم.
تمام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده که در آنها تکنیک‌هایی را که آکوپوینت PC6 تحریک می‌کنند با درمان ساختگی یا دارودرمانی یا ترکیب آکوپوینت PC6 و دارودرمانی با دارودرمانی به تنهایی، برای پیشگیری از PONV مقایسه شده باشد. مداخلات مورد استفاده در این کارآزمایی‌ها شامل طب سوزنی (acupuncture)، استفاده از جریان الکتریسیته در طب سوزنی (electro-acupuncture)، تحریک الکتریکی جلدی (transcutaneous) آکوپوینت، تحریک جلدی عصب، تحریک لیزر، چسب فلفلی (capsicum plaster)، دستگاه تحریک ACU، و طب فشاری (acupressure) در افراد تحت جراحی بودند. پیامدهای اولیه شامل بروز تهوع و استفراغ پس از جراحی بود. پیامدهای ثانویه، نیاز به درمان نجات ضد-تهوع و عوارض جانبی بود.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را برای هر کارآزمایی ارزیابی کردند. از مدل اثرات-تصادفی استفاده کردیم و خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان (95% CI) گزارش دادیم. از تجزیه‌وتحلیل‌های مرحلهای کارآزمایی (Trial Sequential Analyses) برای کمک به ارائه اطلاعات درباره این که چه موقع به شواهد قطعی در فراتحلیلهای تجمعی پیامدهای اولیه خواهیم رسید، بر اساس کاهش 30% خطر نسبی در PONV، استفاده کردیم.
59 کارآزمایی را با مجموع 7667 شرکت‌کننده وارد کردیم. دو کارآزمایی از نظر همه انواع سوگیری (انتخاب، ریزش نمونه (attrition)، گزارش‌دهی، کورسازی و سایر موارد) دارای خطر پائین سوگیری بودند. 25 کارآزمایی در یک یا چند دامنه سوگیری، پُر-خطر بودند. در مقایسه با درمان ساختگی، تحریک آکوپوینت PC6 به طور معنی‌داری تهوع (RR: 0.68؛ 95% CI؛ 0.60 تا 0.77؛ 40 کارآزمایی؛ 4742 شرکت‌کننده)، استفراغ (RR: 0.60؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.71؛ 45 کارآزمایی؛ 5147 شرکت‌کننده) و نیاز به استفاده از داروی ضد-تهوع نجات (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.73؛ 39 کارآزمایی؛ 4622 شرکت‌کننده) را کاهش داد. با توجه به این که بین کارآزمایی‌ها، ناهمگونی زیادی وجود داشت و به علاوه، با وجود محدودیت‌های مطالعه، کیفیت شواهد را پائین برآورد کردیم. با استفاده از تجزیه‌وتحلیل مرحلهای کارآزمایی، برای هر دو پیامد اولیه به حجم و دامنه اطلاعات در مورد مزیت دست یافتیم.
تحریک آکوپوینت PC6 با شش نوع مختلف از داروهای ضد-تهوع (متوکلوپرامید (metoclopramide)، سایکلیزین (cyclizine)، پروکلرپرازین (prochlorperazine)، دروپریدول (droperidol)، اندانسترون (ondansetron) و دگزامتازون (dexamethasone)) مقایسه شد. تفاوت معنی‌داری بین تحریک آکوپوینت PC6 و داروی ضد-تهوع در بروز تهوع (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.10؛ 14 کارآزمایی؛ 1332 شرکت‌کننده)، استفراغ (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.17؛ 19 کارآزمایی؛ 1708 شرکت‌کننده)، یا نیاز به داروهای ضد-تهوع نجات (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.16؛ 9 کارآزمایی؛ 895 شرکت‌کننده) وجود نداشت. با توجه به محدودیت مطالعه، کیفیت شواهد را در سطح متوسط، درجه‌بندی کردیم. با استفاده از تجزیه‌وتحلیل‌های مرحلهای کارآزمایی، با مرز بی‌فایدگی تلاقی حاصل شد، پیش از آنکه اندازه اطلاعات مورد نیاز برای هر دو پیامد اولیه پیشی بگیرد.
در مقایسه با داروهای ضد-تهوع، ترکیبی از تحریک آکوپوینت PC6 و درمان نجات ضد-تهوع، بروز استفراغ را کاهش داد (RR: 0.56؛ 95% CI؛ 0.35 تا 0.91؛ 9 کارآزمایی؛ 687 شرکت‌کننده)، اما در مورد تهوع اینطور نبود (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.55 تا 1.13؛ 8 کارآزمایی؛ 642 شرکت‌کننده). به دلیل ناهمگونی قابل توجه بین کارآزمایی‌ها، محدودیت‌های مطالعه و عدم-دقت، کیفیت شواهد بسیار پائین بود. با استفاده از تجزیه‌وتحلیل مرحلهای کارآزمایی، با هیچ یک از مرزهای مزیت، آسیب یا بی‌فایدگی برای PONV تلاقی حاصل نشد. نیاز به داروی نجات ضد-تهوع در گروه مربوط به ترکیب تحریک آکوپوینت PC6 با ضد-تهوع نسبت به گروه ضد-تهوع کمتر بود (RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.44 تا 0.86؛ 5 کارآزمایی؛ 419 شرکت‌کننده).
در 14 کارآزمایی بالینی، عوارض جانبی مربوط به تحریک آکوپوینت PC6، جزئی، گذرا و خود-محدود شونده (به عنوان مثال تحریک پوست، تاول، قرمزی و درد) بود. سوگیری انتشار در نمودارهای قیفی (funnel plots) وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.