پیام‌های کلیدی
آنتی‌بیوتیک‌های موضعی ممکن است علائم و نشانه‌ها و هم‌چنین پاک‌سازی باکتریایی را در شرکت‌کنندگان مبتلا به کونژکتیویت حاد باکتریایی (acute bacterial conjunctivitis) بهبود بخشند. با این حال، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند تاثیرات ناخواسته‌ای روی چشم‌ها یا پلک‌ها ایجاد کنند؛ هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ایجاد تاثیرات ناخواسته در دیگر قسمت‌های بدن می‌شوند.
کونژکتیویت حاد باکتریایی چیست؟
کونژکتیویت حاد باکتریایی وضعیتی است که در آن لایه نازک پوشاننده نواحی سفید و پوشش داخلی پلک‌های یک یا هر دو چشم، در اثر عفونت باکتریایی قرمز و ملتهب می‌شود. این وضعیت معمولا مسری است و از این رو به کودکان و بزرگسالان شاغل توصیه می‌شود در صورت ابتلا به این بیماری، از رفتن به مدرسه یا محل کار خودداری کنند. خوشبختانه کونژکتیویت حاد باکتریایی در بیشتر موارد به صورت خودبه‌خودی برطرف می‌شود.
کونژکتیویت حاد باکتریایی چگونه درمان می‌شود؟
برای تسریع بهبودی در افراد مبتلا به کونژکتیویت حاد باکتریایی، آنها اغلب با قطره یا پماد آنتی‌بیوتیکی موضعی درمان می‌شوند. با این حال، مزایای آنتی‌بیوتیک‌ها زمانی زیر سوال می‌رود که باعث تحریک یا واکنش آلرژیک در داخل و اطراف چشم یا پوست اطراف چشم شوند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
این موضوع را بررسی کردیم که آنتی‌بیوتیک‌ها به تنهایی یا همراه با استروئید می‌توانند علائم و نشانه‌های کونژکتیویت را بهبود بخشند یا به پاک‌سازی باکتری‌های ناشی از آن کمک کنند یا خیر. هم‌چنین بررسی کردیم که آنتی‌بیوتیک‌ها اثرات نامطلوبی بر چشم می‌گذارند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
یک مرور سیستماتیک را برای جست‌وجوی مطالعاتی انجام دادیم که آنتی‌بیوتیک‌ها را به شکل قطره، پماد یا قرص با گروه‌های کنترل غیر فعال مقایسه کردند. یافته‌های مطالعه را خلاصه کرده و نتایج را همراه با سطح اعتماد خود به آنها بر اساس نحوه انجام مطالعات گزارش کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما دریافتیم که آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما احتمالا بهبودی بالینی و درمان میکروبیولوژیکی را پس از یک دوره درمان افزایش می‌دهند. مصرف آنتی‌بیوتیک هم‌چنین با شرکت‌کنندگان کمتری همراه است که درمان خود را زودتر از آنچه که قرار است، متوقف کنند. با این حال، برای برخی افراد، آنتی‌بیوتیک‌های غیر فلوروکینولون (fluroquinolone)، اما نه فلوروکینولون، ممکن است منجر به بروز تاثیرات ناخواسته بیشتری نسبت به دارونما بر چشم‌ها یا پلک‌ها شود، اگرچه در مورد شواهد مرتبط بسیار نامطمئن بودیم. هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط آنتی‌بیوتیک‌ها با بروز عوارض جانبی سیستمیک مانند سردرد یا تغییر حس بویایی وجود نداشت.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
نسخه به‌روز شده فعلی روی بزرگسالان و کودکان یک ماه یا بزرگ‌تر متمرکز شد. بنابراین، شواهد مربوط به درمان آنتی‌بیوتیکی برای مدیریت بالینی کونژکتیویت نوزادی در نوزادان کمتر از یک ماه نیست. مطالعه‌ای را نیافتیم که تاثیرات آنتی‌بیوتیک‌های مشابه مورد استفاده را در مدت کوتاهی در برابر مدت طولانی‌تر مقایسه کند. بنابراین، مرور کنونی قادر به ارائه پیشنهاد موافق یا مخالف مدت زمان تجویز برای کونژکتیویت حاد باکتریایی نبود.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این شواهد تا اپریل 2022 به‌روز است.
یافته‌های این نسخه به‌روز شده نشان می‌دهند که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در مقایسه با استفاده از دارونما با شانس بهبود وضوح نسبتا خوبی همراه است. از آنجا که هیچ شواهدی از بروز عوارض جانبی جدی گزارش نشد، بنابراین ممکن است استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای دستیابی به اثربخشی بالینی و میکروبیولوژیکی بهتر از دارونما در نظر گرفته شوند. افزایش نسبتی از شرکت‌کنندگان دارای بهبودی بالینی یا با افزایش سرعت بهبودی یا هر دو برای بازگشت فرد به محل کار یا مدرسه مهم است و به افراد امکان می‌دهد سطح بالای کیفیت زندگی خود را دوباره به دست آورند. به دلیل هزینه و افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی، مطالعات آتی ممکن است درمان‌های آنتی‌سپتیک را با آنتی‌بیوتیک‌های موضعی بررسی کنند.
کونژکتیویت (conjunctivitis) حاد باکتریایی، عفونت ملتحمه (conjunctiva) است که یکی از شایع‌ترین اختلالات چشمی در بخش مراقبت‌های اولیه است. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا بر این اساس تجویز می‌شوند که ممکن است روند بهبود را تسریع بخشند، پایداری بیماری را کاهش داده، و از ابتلا به کراتیت (keratitis) پیشگیری کنند. با این حال، بسیاری از موارد کونژکتیویت حاد باکتریایی، خود محدود شونده بوده و بدون درمان آنتی‌بیوتیکی برطرف می‌شوند. این مرور کاکرین نخستین‌بار در کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) در سال 1999 منتشر، و سپس در سال‌های 2006، 2012 و 2022 به‌روز شد.
ارزیابی مزایا و عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک درمانی در مدیریت بالینی کونژکتیویت حاد باکتریایی.
CENTRAL (شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین) (کتابخانه کاکرین؛ 2022، شماره 5)؛ MEDLINE (ژانویه 1950 تا می 2022)؛ Embase (ژانویه 1980 تا می 2022)؛ متارجیستری از کارآزمایی‌های کنترل شده (mRCT)؛ (www.controlled-trials.com)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov) و پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) (www.who.int/ictrp/search/en) را جست‌وجو کردیم. در جست‌وجوهای الکترونیکی برای یافتن کارآزمایی‌ها از هیچ محدودیت زبانی یا زمانی استفاده نکردیم. آخرین بار در می 2022 به جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی پرداختیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که در آنها هر نوع درمان آنتی‌بیوتیکی، با یا بدون استروئید، با دارونما (placebo)/حامل (vehicle) در مدیریت کونژکتیویت حاد باکتریایی مقایسه شد. درمان‌ها شامل درمان‌های آنتی‌بیوتیکی موضعی و سیستمیک بودند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم عناوین و چکیده مطالعات شناسایی شده را مرور کردند. متن کامل همه مطالعات بالقوه مرتبط را ارزیابی کرده و RCTهای موجود را تعیین کردیم، که بیشتر از نظر خطر سوگیری (bias) با استفاده از متدولوژی (methodology) کاکرین ارزیابی شدند. استخراج داده‌ها را به روش استاندارد و متاآنالیزهای اثرات تصادفی را با استفاده از RevMan Web انجام دادیم.
تعداد 21 RCT واجد شرایط را اضافه کردیم که 10 مورد آنها به تازگی در این نسخه به‌روز شده شناسایی شدند. در مجموع 8805 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شدند. تمام درمان‌ها به صورت قطره یا پماد موضعی بودند. کارآزمایی‌ها از نظر معیارهای واجد شرایط، ماهیت مداخله (کلاس دارویی آنتی‌بیوتیک، که شامل فلوروکینولون‌ها [fluoroquinolones; FQs] و غیر-FQها بودند؛ فراوانی دوز؛ طول دوره درمان)، پیامدهای ارزیابی شده و نقاط زمانی ارزیابی، ناهمگون بودند. یک کارآزمایی را با خطر بالای سوگیری (bias)، چهار کارآزمایی را با خطر پائین سوگیری، و مابقی را دارای برخی نگرانی‌ها ارزیابی کردیم.
براساس جمعیت قصد درمان (intention-to-treat; ITT)، آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما احتمالا درمان بالینی (رفع علائم یا نشانه‌های بالینی) را تا 26% (RR: 1.26؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.46؛ 5 کارآزمایی، 1474 شرکت‌کننده؛ قطعیت متوسط) بهبود بخشیدند. تجزیه‌وتحلیل زیر گروه هیچ تفاوتی را از نظر کلاس آنتی‌بیوتیک (0.67 = P) یا مدت درمان (0.60 = P) نشان نداد. نشانه‌های 55.5% (408/735) از شرکت‌کنندگان گروه دارونما در روزهای 4 تا 9 در برابر 68.2% (504/739) از شرکت‌کنندگان درمان شده با آنتی‌بیوتیک، به‌طور خودبه‌خودی برطرف شدند. بر اساس جمعیت اصلاح شده ITT، که در آن شرکت‌کنندگان پس از تصادفی‌سازی شدن بر اساس کشت مثبت میکروبیولوژیکی آنالیز شدند، آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما احتمالا درمان میکروبیولوژیکی (RR: 1.53؛ 95% CI؛ 1.34 تا 1.74؛ 10 کارآزمایی، 2827 شرکت‌کننده) را در پایان دوره درمان افزایش دادند؛ هیچ تفاوت زیر گروهی بر اساس کلاس دارویی وجود نداشت (P = 0.60). هیچ مطالعه‌ای هزینه-اثربخشی درمان آنتی‌بیوتیکی را ارزیابی نکردند. بیمارانی که آنتی‌بیوتیک دریافت کردند، نسبت به گروه دارونما، خطر کمتری به لحاظ ناتمام گذاشتن درمان داشته (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.52 تا 0.78؛ 13 کارآزمایی، 5573 شرکت‌کننده؛ قطعیت متوسط) و 27% کمتر احتمال داشت که عفونت بالینی مداوم داشته باشند (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.65 تا 0.81؛ 19 کارآزمایی، 5280 شرکت‌کننده؛ قطعیت متوسط).
هیچ شواهدی از بروز عوارض جانبی جدی سیستمیک در هر دو گروه آنتی‌بیوتیک یا دارونما به دست نیامد (قطعیت بسیار پائین). FQها در مقایسه با دارونما (RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.54 تا 0.90) اما نه غیر-FQها (RR: 4.05؛ 95% CI؛ 1.36 تا 12.00)، ممکن است باعث شوند شرکت‌کنندگان کمتری دچار عوارض جانبی چشمی شوند. با این حال، تاثیرات تخمین‌زده شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.