Najważniejsze informacje

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT, ang. cognitive behavioural therapy) jest skuteczna w zmniejszaniu nasilenia objawów schizofrenii i poprawie funkcjonowania u osób krótko po ujawnieniu się zaburzenia.

Dostępnych jest niewiele informacji na temat potencjalnych niekorzystnych skutków związanych z tą interwencją.

Wprowadzenie

Schizofrenia jest poważnym zaburzeniem psychicznym, ponieważ jej objawy mają duży wpływ na życie codzienne osób nią dotkniętych. Osoby cierpiące na tę chorobę mają trudności z odróżnieniem własnych myśli, przekonań i pomysłów od rzeczywistości. Mogą na przykład słyszeć głosy w głowie, jednocześnie mając wrażenie, że ktoś mówi do nich naprawdę. Leczenie w początkowej fazie choroby ma kluczowe znaczenie, aby zapobiec ryzyku przewlekłego przebiegu lub je zmniejszyć. Faza ta jest zwykle określana jako „pierwszy epizod”, a termin „początkowy okres” jest również używany do opisania okresu od trzech do pięciu lat od pierwszego epizodu.

Interwencja psychologiczna, a dokładniej terapia poznawczo-behawioralna, może być skuteczna w leczeniu objawów u osób ze schizofrenią. Nadal nie jest jednak pewne, czy taka interwencja może być pomocna również u osób w początkowych fazach choroby.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Badanie przeprowadzono, aby dowiedzieć się jakie efekty przynosi terapia poznawczo-behawioralna włączona do standardowej opieki dla osób z pierwszym epizodem schizofrenii lub w początkowym okresie choroby.

Jakie działania podjęto?

Wybrano badania, w których analizowano terapię poznawczo-behawioralną stosowaną jako uzupełnienie standardowej opieki (zwykle leków) w porównaniu z samą standardową opieką lub innymi interwencjami psychospołecznymi.

Porównano i podsumowano wyniki badań, a także oceniono poziom zaufania do danych naukowych. Przykładowo niektóre czynniki w badaniach (takie jak zbyt mała liczba uczestników lub wyniki niewykazujące wyraźnych efektów) wiążą się z niższą wiarygodnością danych naukowych.

Co udało się ustalić?

Znaleziono 28 badań, z których 26 dostarczyło użytecznych danych dotyczących 2407 uczestników podczas pierwszego epizodu schizofrenii lub w jej początkowym okresie. Badania trwały od 26 do 52 tygodni w fazie interwencji. W 18 badaniach skontaktowano się ponownie z uczestnikami w celu zebrania dalszych danych po zakończeniu leczenia. Badania przeprowadzono w Wielkiej Brytanii, Europie, Australii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Chinach. Były one finansowane głównie przez instytucje publiczne, a niewielka część także przez firmy farmaceutyczne.

Analizując wyniki około rok po rozpoczęciu interwencji, udało się ustalić, że terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jako uzupełnienie standardowej opieki jest skuteczniejsza niż warunki kontrolne:

- w zmniejszaniu ogólnych objawów schizofrenii;

- w zmniejszaniu objawów pozytywnych schizofrenii (np. słyszenie głosów);

- w zmniejszaniu objawów negatywnych schizofrenii (np. apatia, utrata zainteresowania i motywacji, brak koncentracji);

- w zmniejszaniu objawów depresyjnych schizofrenii;

- w poprawie stanu ogólnego (liczba uczestników z poprawą objawów, liczba uczestników z pogorszeniem objawów, wyniki w skalach mierzących ogólny poziom objawów uczestników);

- w poprawie funkcjonowania (np. uczestniczenie w życiu społecznym, wykonywanie codziennych czynności).

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych?

Zaufanie względem danych naukowych wynosi od umiarkowanego do bardzo niskiego, co oznacza, że pewność do szacowanych wyników również jest umiarkowana lub bardzo mała. Wynika to z faktu, że w przypadku niektórych badań jakość („ryzyko błędu systematycznego”) była niska, a wyniki poszczególnych badań czasami nieznacznie się od siebie różniły. Co więcej, w niektórych przypadkach wyniki były nieprecyzyjne, a dane zebrano przy udziale niewielkiej liczby osób.

Jak aktualne są te dane?

Niniejsze dane są aktualne do marca 2022 roku.