Najważniejsze informacje

Wąskopasmowe promieniowanie ultrafioletowe typu B (NB-UVB), w porównaniu z placebo (leczeniem pozorowanym), może zmniejszać nasilenie egzemy (w tym świądu) i prawdopodobnie nie wpływa na liczbę osób, które przerwały udział w badaniu z powodu działań niepożądanych.

Nie byliśmy w stanie sformułować jednoznacznych wniosków dotyczących innych form fototerapii.

W przyszłości konieczne są badania oceniające długoterminową skuteczność i bezpieczeństwo NB-UVB oraz innych rodzajów fototerapii w leczeniu egzemy.

Czym jest egzema?

Egzema to choroba, która wywołuje suche, swędzące i zapalne zmiany skórne. Zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie, choć wraz z wiekiem jej nasilenie może ulec złagodnieniu. Egzemę powoduje połączenie czynników genetycznych i środowiskowych, które prowadzą do osłabienia bariery ochronnej skóry. Choroba ta może negatywnie wpływać na jakość życia i wiązać się ze znacznymi kosztami społecznymi.

Jak leczy się egzemę?

Najczęściej bezpośrednio na skórę stosuje się maści i kremy łagodzące świąd oraz zaczerwienienie skóry. Jeśli metody te okażą się nieskuteczne, możliwe jest zastosowanie leków ogólnoustrojowych, działających na cały organizm, albo fototerapii. Fototerapia może obejmować promieniowanie UVB, ultrafioletowe typu A (UVA) lub fotochemioterapię (PUVA), w której stosuje się fototerapię wraz z substancjami zwiększającymi wrażliwość skóry na światło UV.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy sprawdzić, czy fototerapia jest skuteczniejsza niż inne metody leczenia egzemy lub niestosowanie fototerapii, oraz czy powoduje działania niepożądane.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań porównujących fototerapię z niestosowaniem leczenia, placebo, innymi rodzajami fototerapii albo z innymi metodami leczenia egzemy. Badania obejmowały osoby w każdym wieku, u których egzemę rozpoznał specjalista ochrony zdrowia.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki tych badań, a także oceniliśmy ich wiarygodność.

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 32 badania, w których uczestniczyło 1219 osób z egzemą (w wieku śr. 28 lat), rekrutowanych z poradni dermatologicznych. Większość badań dotyczyła osób ze skórą typu II i III (klasyfikowanej od jasnego do średniego odcienia skóry) oraz z umiarkowaną lub ciężką postacią egzemy, utrzymującą się od wielu lat. Liczba badanych kobiet i mężczyzn była podobna.

Badania przeprowadzono w Europie, Azji i Egipcie (w 7 badaniach nie podano lokalizacji). Czas trwania badań wynosił śr. 13 tygodni. W niemal połowie badań podano źródło finansowania; 2 spośród nich były sponsorowane przez prywatne firmy.

W uwzględnionych przez nas badaniach najczęściej oceniano skuteczność NB-UVB, następnie UVA1, a potem szerokopasmowego promieniowania UVB. Mniej uwagi poświęcono innym rodzajom fototerapii. W badaniach porównywano powyższe metody leczenia z placebo, niestosowaniem leczenia, innym rodzajem fototerapii, różnymi dawkami tego samego typu fototerapii albo z innymi metodami leczenia egzemy – stosowanymi na skórę lub przyjmowanymi doustnie.

Żadne z badań nie dotyczyło stosowania lampy ekscymerowej (źródła promieniowania UV), ani helioterapii (zastosowanie naturalnego światła słonecznego), czyli innych metod fototerapii, którymi również byliśmy zainteresowani.

Jakie są główne wyniki naszego przeglądu?

W porównaniu z placebo, NB-UVB może:

- łagodzić objawy egzemy według oceny pracownika ochrony zdrowia (1 badanie, 41 osób);

- zwiększać liczbę osób zgłaszających zmniejszenie nasilenia świądu (1 badanie, 41 osób);

- zwiększać   liczbę osób zgłaszających umiarkowane lub znaczne złagodzenie objawów egzemy, mierzone za pomocą skali IGA (5-punktowej skali służącej do oceny nasilenia zmian skórnych u osób z egzemą (1 badanie, 40 osób); i

- nie mieć wpływu na odsetek osób, które przerwały leczenie z powodu działań niepożądanych (3 badania, 89 osób).

W żadnym z badań porównujących NB-UVB z placebo nie oceniano jakości życia związanej ze zdrowiem.

Nie wiemy, czy NB-UVB (w porównaniu z UVA1 lub PUVA), ani czy UVA1 (w porównaniu z PUVA) wpływają na:

- nasilenie objawów egzemy oceniane przez pracownika ochrony zdrowia;

- nasilenie objawów egzemy zgłaszane przez pacjentów;

- wyniki w skali IGA;

- jakość życia związaną ze zdrowiem; i

- odsetek osób rezygnujących z leczenia z powodu działań niepożądanych.

Dzieje się tak, ponieważ nie jesteśmy pewni co do wiarygodności danych naukowych, albo nie zostały one przedstawione w badaniach.

Nie zidentyfikowaliśmy żadnych badań, w których porównywano UVA1 lub PUVA z niestosowaniem leczenia.

Niektóre badania wykazały, że fototerapia powodowała działania niepożądane, takie jak reakcje skórne lub podrażnienie, oparzenia, nasilenie objawów egzemy oraz zakażenia skóry. Nie wystąpiły one jednak u większości osób.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nie jesteśmy pewni co do wiarygodności danych naukowych, głównie z powodu, że w każdym z porównań uwzględniono tylko kilka badań, które   zazwyczaj obejmowały niewielką liczbę osób.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne na styczeń 2021 r.