Najważniejsze informacje

• Kwas traneksamowy może być skutecznym lekiem ułatwiającym krzepnięcie krwi podczas operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego, co zmniejsza krwawienie i potrzebę transfuzji krwi (zastąpienia utraconej krwi krwią pobraną od dawcy).

• Najskuteczniejsza wydaje się duża dawka tego leku i podawanie go na więcej niż jeden sposób (na przykład w postaci tabletki oraz wstrzyknięcia do stawu pod koniec operacji).

• Kwas traneksamowy jest najprawdopodobniej równie skuteczny, gdy jest podawany w postaci tabletek, jak i wstrzyknięty dożylnie.

• Istnieje zbyt mało danych, aby wskazać, że większe dawki kwasu traneksamowego zwiększają ryzyko powstawania zakrzepów krwi w kończynach dolnych lub prowadzą do innych zagrożeń.

Wprowadzenie

Dlaczego istotne jest zatrzymanie krwawienia podczas operacji stawu biodrowego lub kolanowego?

Kontrolowanie krwawienia w trakcie zabiegu chirurgicznego zmniejsza ryzyko wystąpienia anemii i konieczności transfuzji krwi, która niesie ze sobą ryzyko powikłań. Anemia występuje, gdy liczba czerwonych krwinek zdolnych do przenoszenia tlenu (hemoglobiny) jest niższa niż normalnie. Powoduje zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, trudności w oddychaniu oraz w ciężkich przypadkach może stanowić zagrożenie życia. Zapobieganie utracie krwi podczas operacji poprawia wyniki leczenia pacjentów, zmniejsza koszty opieki zdrowotnej oraz pozwala zaoszczędzić ograniczone zasoby krwi od dawców.

Czy istnieje lek, który pomaga kontrolować krwawienie?

Przeprowadzono wiele badań naukowych mających na celu sprawdzenie, czy konkretny lek, na przykład kwas traneksamowy, może pomóc w zmniejszeniu utraty krwi podczas operacji. Większość badań testuje różne dawki leków, różne metody ich podawania i różny czas ich stosowania, przed, w trakcie lub po operacji.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem naszego badania było sprawdzenie, czy leki mogą zmniejszyć utratę krwi i konieczność transfuzji wśród osób poddawanych operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego. Oprócz tego chcieliśmy również poznać najskuteczniejszy sposób podawania tego leku pacjentom.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, które porównywały różne leki mogące zmniejszyć krwawienie u dorosłych poddawanych operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego. Szukaliśmy również badań porównujących leki z placebo. Placebo nazywane jest leczeniem „pozorowanym”, ponieważ wygląda lub smakuje jak badany lek.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 102 badania. W 12 z nich nie podano liczby uczestników, w pozostałych badaniach wzięło udział 8418 osób. Średni wiek uczestników mieścił się w przedziale od 50 do 77 lat, a 64% z nich stanowiły kobiety. Najmniejsze badanie przeprowadzono na 16 osobach, największe natomiast objęło 300 osób. Badania miały miejsce na całym świecie, a najwięcej z nich w Europie i Azji. Z badań, które podały źródła finansowania, siedem było całkowicie sfinansowanych przez firmy farmaceutyczne (produkujące leki), a pięć było finansowanych przez nie częściowo. We wszystkich badaniach sprawdzano działanie leków wspomagających krzepnięcie krwi. Większość badań oceniała jednak skuteczność i bezpieczeństwo kwasu traneksamowego podawanego dożylnie (wstrzyknięcie do żyły), doustnie (połknięcie tabletki lub podanie płynu), wstrzykniętego do stawu w trakcie operacji lub, w których zastosowano kombinację tych metod.

Najważniejsze wyniki

Nasz przegląd badań wykazał, że:

• kwas traneksamowy jest najskuteczniejszy w kontrolowaniu krwawienia, w porównaniu z innymi lekami.

• dorośli, którzy przeszli operację wymiany stawu biodrowego lub kolanowego rzadziej potrzebowali transfuzji krwi, jeśli podano im kwas traneksamowy.

• kwas traneksamowy podawany w większych dawkach różnymi metodami, np. doustnie lub w postaci zastrzyku do stawu podczas operacji, może skuteczniej zapobiegać krwawieniu.

• przyjmowanie kwasu traneksamowego doustnie jest prawdopodobnie bardziej skuteczne w zapobieganiu transfuzji krwi niż podanie leku dożylnie.

Nie udało nam się ustalić optymalnej dawki, która kombinacja metod jest najlepsza do podania kwasu traneksamowego, ani kiedy jego stosowanie jest najkorzystniejsze (przed, w trakcie i po operacji). Nie znaleźliśmy danych naukowych sugerujących, że wyższe dawki kwasu traneksamowego zwiększają ryzyko rozwoju zakrzepów krwi lub jakichkolwiek innych dolegliwości.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych?

Nie jesteśmy w stanie wyciągnąć ostatecznych wniosków na podstawie badań klinicznych zawartych w tym przeglądzie. Mamy niskie zaufanie do wyników dla niektórych punktów końcowych i nie mamy zaufania względem innych. Istnieje możliwość, że osoby biorące udział w badaniach były świadome tego, jakiemu leczeniu zostały poddane. Co więcej, badania były przeprowadzone na niewielką skalę i nie dostarczyły danych dotyczących interesujących nas kwestii.

Trwające badania i przyszłe aktualizacje

Obecnie prowadzonych jest trzydzieści badań, które planują objąć 3776 uczestników. Badania te powinny zostać ukończone i opublikowane w ciągu najbliższych kilku lat. Gdy autorzy opublikują swoje dane, będziemy mogli zaktualizować przeprowadzoną przez nas analizę i udzielić pewniejszych odpowiedzi.

Jak aktualne są te dane?

Przedstawione dane są aktualne na dzień 18 października 2022 r.