Wprowadzenie

Osoby cierpiące na zaburzenie osobowości typu borderline (ang. borderline personality disorder, BPD) często mają trudności z kontrolą własnych impulsów i emocji. Mogą mieć niską samoocenę, doświadczać gwałtownych zmian nastroju, szkodzić samym sobie i mieć trudności z nawiązywaniem harmonijnych relacji międzyludzkich. Opracowano różne metody terapii psychologicznych („leczenia rozmową”), które mają pomóc osobom z BPD. Należy zbadać efekty stosowania tych metod, aby zdecydować, jak dobrze działają oraz czy mogą być szkodliwe.

Cel

Niniejszy przegląd podsumowuje obecny stan wiedzy o efektach psychoterapii u osób z BPD.

Metody

Porównaliśmy wpływ stosowania wybranych metod psychoterapii u pacjentów z BPD. Uwzględniono osoby, które nie otrzymywały żadnego leczenia lub kontynuowały swoje standardowe leczenie, znajdowały się na liście oczekujących na leczenie lub były leczone aktywnie.

Wyniki

Szukaliśmy odpowiednich artykułów naukowych i znaleźliśmy 75 badań (obejmujących 4507 uczestników, głównie kobiet, w średnim wieku od 14,8 do 45,7 roku). W badaniach oceniano różnorodne terapie psychologiczne (ponad 16 różnych typów). Prowadzono je w większości w warunkach ambulatoryjnych i trwały od 1 miesiąca do 36 miesięcy. Najczęściej oceniano: terapię dialektyczno-behawioralną (ang. dialectical behaviour therapy, DBT) oraz terapię opartą na mentalizacji (ang. mentalisation-based treatment, MBT).

Psychoterapia w porównaniu ze standardowym leczeniem

Psychoterapia zmniejsza nasilenie objawów BPD i ryzyko zachowań samobójczych, może zmniejszać ryzyko samookaleczenia i depresji, poprawiając jednocześnie funkcjonowanie psychiczne, w porównaniu ze standardowym leczeniem. DBT może być lepsza niż standardowe leczenie pod względem zmniejszenia nasilenia objawów BPD i ryzyka samookaleczenia oraz poprawy funkcjonowania psychospołecznego. Podobnie, MBT wydaje się być skuteczniejsza niż standardowe leczenie w zakresie zmniejszenia ryzyka samookaleczenia, samobójstwa i depresji. Wszystkie te ustalenia opierają się na dowodach o niskiej jakości. Dlatego też nie mamy pewności, czy wyniki te ulegną zmianie, jeśli uwzględnimy więcej badań. W większości badań nie uwzględniono negatywnych skutków terapii. Jeżeli już takowe raportowano, to nie stwierdzano żadnych oczywistych reakcji niepożądanych leczenia psychologicznego. Większość badań (64 spośród 75) została sfinansowana z dotacji uniwersytetów, władz lub fundacji badawczych. W 4 badaniach nie otrzymano żadnych środków finansowych. W przypadku pozostałych badań (7) nie określono źródła finansowania.

Psychoterapia w porównaniu z wpisaniem na listę oczekujących na leczenie lub niestosowaniem leczenia

Pod względem wpływu na poprawę w zakresie objawów BPD, funkcjonowania psychospołecznego i depresji, poddanie się psychoterapii było bardziej skuteczne niż pozostawanie na liście oczekujących na leczenie. Nie stwierdzono jednak wyraźnej różnicy między grupą osób otrzymujących psychoterapię i grupą osób wpisanych na listy oczekujących w zakresie wyników dotyczących samookaleczeń i samobójstw.

Wnioski

Zasadniczo, psychoterapia może być bardziej skuteczna niż standardowe leczenie pod względem zmniejszania nasilenia objawów BPD, ryzyka samookaleczenia, samobójstwa i depresji, przy jednoczesnej poprawie funkcjonowania psychospołecznego. Stwierdzono jednak, że tylko zmniejszenie nasilenia objawów BPD jest istotne klinicznie. DBT wydaje się być lepsza pod względem zmniejszania nasilenia objawów BPD, ryzyka samookaleczenia i poprawy funkcjonowania psychospołecznego, w porównaniu ze standardowym leczeniem. MBT natomiast wydaje się być skuteczniejsza niż standardowe leczenie w zakresie zmniejszania ryzyka samookaleczenia i samobójstwa. Jednak nadal nie mamy pewności co do tych ustaleń, ponieważ jakość danych naukowych jest niska.