Najważniejsze informacje

– Obecnie nie dysponujemy wystarczającymi danymi naukowymi, aby stwierdzić, które z klinicznych narzędzi decyzyjnych powinno być zastosowane, żeby ułatwić podjęcie decyzji dotyczącej konieczności zastosowania badania obrazowego u dzieci z potencjalnymi urazami kręgosłupa szyjnego (ang. cervical spine injuries, CSI; przyp. tłum).

Czym jest uraz odcinka szyjnego kręgosłupa i jak się go wykrywa?

Odcinek szyjny stanowi górną część kręgosłupa między głową a ramionami (tzw. szyja). Częstość występowania urazu kręgosłupa szyjnego u dzieci jest bardzo niska. Ważne jest jednak, aby wykryć taki uraz, ponieważ jego skutki mogą być katastrofalne, łącznie ze śmiercią lub trwałą niepełnosprawnością. W celu wykrycia CSI można zastosować kilka technik obrazowania: tomografię komputerową (CT), rezonans magnetyczny (MRI) oraz zdjęcie rentgenowskie. Tomografia komputerowa wykorzystuje szczegółowe zdjęcia rentgenowskie do tworzenia przekrojowych obrazów ciała, a rezonans magnetyczny wykorzystuje fale radiowe i silny magnes do generowania obrazów. Chociaż tomografia komputerowa i zdjęcia rentgenowskie są przydatne w wykrywaniu urazów kości, wykorzystują one promieniowanie, które może zwiększać, zwłaszcza u dzieci, ryzyko zachorowania na nowotwór. Aby uniknąć narażenia dzieci na promieniowanie, kluczową kwestią jest znalezienie testów klinicznych, które określą, czy dzieci są narażone na uraz kręgosłupa szyjnego. Należy również sprawdzić, na ile dokładne są te testy (ustalić tzw. dokładność diagnostyczną) oraz czy wykonanie zdjęcia rentgenowskiego jest konieczne.

Jaki był cel tego przeglądu?

Zasady podejmowania decyzji klinicznych (ang. clinical decision rules, CDR, przyp. tłum.) to narzędzia stosowane przez lekarzy w celu ustalenia, czy test diagnostyczny jest konieczny lub czy należy podjąć inne działanie kliniczne. Chcieliśmy sprawdzić, które z narzędzi CDR są przydatne do określenia, które dzieci są narażone na ryzyko wystąpienia CSI po tępych urazach (przykładowo w wypadkach motocyklowych lub przy upadkach). Naszym celem było również ustalenie, czy powinno się stosować zdjęcia rentgenowskie w celu ułatwienia postawienia diagnozy. Narzędzia opracowane dla dorosłych są również często stosowane u dzieci, jednak niewiele wiadomo na temat ich trafności w przypadku dzieci. Celem tego przeglądu było przeprowadzanie analizy wszystkich zasad podejmowania decyzji klinicznych oraz narzędzi używanych w procesie podejmowania decyzji w kontekście ich bezpieczeństwa i skuteczności wśród dzieci.

Co zrobiliśmy?

W medycznych bazach danych szukaliśmy badań, w których porównano dokładność diagnostyczną dowolnego CDR z innym CDR w celu oceny CSI po tępych urazach u dzieci.

Czego się dowiedzieliśmy?

Uwzględniliśmy pięć badań opublikowanych w latach 2001-2021, w których uczestniczyło 21 379 dzieci. Badania te skupiały się na dokładności siedmiu CDR (kryteriach NEXUS, kanadyjskiej zasadzie C-Spine, retrospektywnych kryteriach PECARN, wytycznych CG56 oraz CG176 stworzonych przez NICE, modelu Leonarda de novo oraz PEDSPINE) używanych do oceny CSI spowodowanych tępym urazem u dzieci.

Najważniejsze wyniki

Na ten moment nie ma wystarczających danych naukowych, aby móc stwierdzić, które z narzędzi CDR są najbardziej skuteczne w wykrywaniu CSI spowodowanych tępym urazem u dzieci, w szczególności jeśli chodzi o pacjentów w wieku poniżej ośmiu lat. Chociaż większość CDR prawidłowo identyfikowała dzieci z CSI (tzw. wysoka czułość), to jednak często nieprawidłowo identyfikowały one dzieci, które nie doznały urazu kręgosłupa (tzw. niska specyficzność). Gdyby stosowanie przedstawionych wyżej CDR było bardziej powszechne, duża część dzieci bez CSI, zgłaszających się na oddział ratunkowy w celu oceny tępego urazu poddane zostałoby obrazowaniu, tym samym potencjalnie narażając je na niepotrzebne promieniowanie. CDR stanowią w najlepszym razie wskazówki dotyczące oceny klinicznej, a obecne dane naukowe nie potwierdzają ścisłego stosowania CDR w opiece nad dziećmi po urazach. Koniecznym jest przeprowadzenie dalszych badań w celu określenia skuteczności użycia CDR w ocenie CSI u dzieci.

Jakie są ograniczenia tych danych?

Jakość badań uwzględnionych w przeglądzie była zróżnicowana ze względu na różnice wśród dzieci biorących w nich udział. Liczba CSI i użytych metod sprawiła, że nie byliśmy pewni wyników. Obecnie prowadzone są dwa duże badania, które przyczynią się do uzyskania większej ilości danych naukowych na temat dokładności CDR u dzieci.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Przedstawione dane są aktualne na dzień 13 grudnia 2022 r.