Cel przeglądu

Przeanalizowaliśmy dane dotyczące wpływu podawania suplementów zawierających witaminę D chorym na anemię sierpowatą (ang. sickle cell disease, SCD).

Wprowadzenie

Niedobór witaminy D jest powszechny u chorych na anemię sierpowatą. Witamina D reguluje stężenie wapnia we krwi i wspiera zdrowie kości. Jej niedobór pogarsza ewentualne problemy ze zdrowiem kości, które mogą wystąpić u chorych na anemię sierpowatą. Chcieliśmy się dowiedzieć, czy suplementacja witaminy D w tej grupie chorych przyniosła lepsze czy gorsze efekty w porównaniu z placebo (substancja, która nie zawiera żadnych leków) lub suplementami niezawierającymi witaminy D, a także czy któryś schemat dawkowania był lepszy niż inne.

Okres wyszukiwania danych

Dane naukowe są aktualne do: 14 stycznia 2020 r.

Charakterystyka badań

Przyjrzeliśmy się trzem badaniom, w których losowo wybranych uczestników poddano różnym metodom leczenia. W jednym z badań 39 chorych na anemię sierpowatą przez 6 tygodni przyjmowało witaminę D albo tabletki placebo. Następnie osoby te obserwowano przez 6 miesięcy. W drugim badaniu 62 chorych na anemię sierpowatą przyjmowało witaminę D w dawce 100 000 jednostek międzynarodowych (IU)/miesiąc albo w dawce 12 000 IU/ miesiąc przez 2 lata. W trzecim badaniu 21 chorych na anemię sierpowatą przyjmowało przez 3 miesiące 7000 IU dziennie albo 4000 IU dziennie.

Najważniejsze wyniki

Witamina D vs placebo

U chorych przyjmujących suplementy zawierające witaminę D stwierdzono większe stężenie witaminy D we krwi po 8, 16 i 24 tygodniach. Nie zaobserwowano różnicy pod względem liczby osób zgłaszających efekty uboczne (mrowienie w ustach lub rękach). Osoby suplementujące witaminę D rzadziej odczuwały ból. Po 8 tygodniach w grupie chorych przyjmujących witaminę D stwierdzono nieco gorszą ocenę jakości życia związaną ze zdrowiem (ocena funkcjonowania fizycznego); różnica była większa po 16 i 24 tygodniach. Jakość tych danych jest jednak bardzo niska.

Porównanie różnych dawek witaminy D

Tylko w jednym badaniu podano dane dotyczące porównania suplementacji różnych dawek witaminy D, dostarczając danych do analizy. W badaniu tym u chorych przyjmujących dużą dawkę witaminy D (100 000 IU/miesiąc) stwierdzono większe stężenie witaminy D we krwi po 1 roku i po 2 latach. Nie stwierdzono różnicy pod względem liczby osób zgłaszających działania niepożądane, zdarzenia związane z układem oddechowym, a także różnicy w zakresie czynności płuc (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) czy w zakresie siły uścisku dłoni. Jednak natężona pojemność życiowa (inny parametr w badaniu czynnościowym układu oddechowego) była mniejsza w grupie chorych przyjmujących witaminę D w dużej dawce.

W badaniu porównującym stosowanie doustne witaminy D3 w dawce 7000 IU/dzień z przyjmowaniem tej witaminy w dawce 4000 IU/dzień wykazano, że osoby przyjmujące mniejszą dawkę miały mniejsze średnie stężenie witaminy D we krwi zarówno po 6, jak i po 12 tygodniach. Po 12 tygodniach średnie stężenie hormonu wzrostu było mniejsze w grupie zażywającej witaminę D w dużej dawce.

Biorąc pod uwagę wyniki trzech małych badań klinicznych z dowodami umiarkowanej i niskiej jakości, nie uważamy, aby wyniki naszego przeglądu były wystarczająco pewne, aby podejmować na ich podstawie decyzje w codziennej praktyce klinicznej. Do czasu uzyskania kolejnych danych, klinicyści powinni trzymać się istniejących wytycznych dotyczących suplementacji witaminy D oraz zaleceń dotyczących spożycia wapnia i witaminy D.

Jakość danych naukowych

Witamina D vs placebo

Ryzyko błędu systematycznego wynikające ze sposobu, w jaki uczestnicy badania byli przydzielani do różnych grup było niewielkie. Ponadto, ani biorący udział w badaniu, ani ich lekarze nie mogli odgadnąć, w jakiej grupie uczestnicy znaleźli się po rozpoczęciu badania. Zdarzenia niepożądane nie zostały wyszczególnione w pierwotnym raporcie, ale autor podał te informacje na naszą prośbę. Z udziału w badaniu zrezygnowało więcej osób z grupy placebo (68,4%), w porównaniu z grupą suplementacji witaminy D (5%). Ryzyko błędu systematycznego związane z raportowaniem wyników badań było duże. Uznaliśmy, że dane na temat stężenia witaminy D we krwi są umiarkowanej jakości, a jakość danych naukowych w zakresie zdarzeń niepożądanych, dni odczuwania bólu i jakości życia związanej ze zdrowiem jest niska.

Porównanie różnych dawek witaminy D

Ryzyko błędu systematycznego wynikające ze sposobu, w jaki uczestnicy byli przydzielani do grup różniących się dawkowaniem, było w jednym badaniu niskie, a w drugim niejasne. Poza tym, ani osoby biorące udział w badaniu, ani ich lekarze nie mogli odgadnąć, w jakiej grupie uczestnicy znaleźli się po rozpoczęciu badania. Ryzyko błędu systematycznego spowodowane rezygnacją z udziału w badaniu było niewielkie, ale ryzyko to było duże, jeśli chodzi o sposób, w jaki przedstawiono wyniki. Jakość danych naukowych dotyczących stężenia witaminy D we krwi oraz działań niepożądanych była niska, a w zakresie problemów z układem oddechowym - umiarkowana.