Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych w poszukiwaniu związku między leczeniem analogami platyny nowotworów występujących u dzieci a występowaniem utraty słuchu.

Wprowadzenie

Terapię nowotworową opartą o analogi platyny takie jak cisplatyna, karboplatyna oraz oksaliplatyna, stosuje się w leczeniu różnych typów nowotworów u dzieci. Niestety, do najpoważniejszych działań niepożądanych wspomnianej terapii zaliczyć można ototoksyczność lub utratę słuchu. Pojawiają się znaczne różnice w zgłaszanej częstości ototoksycznego działania platyny oraz czynnikami ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo utraty słuchu (choroba podstawowa, styl życia i środowisko). Pełniejszy wgląd w częstość występowania oraz wpływ czynników ryzyka jest niezbędny do poprawy leczenia dzieci z chorobami nowotworowymi oraz opracowania lepszych sposobów monitorowania (tzw. follow-up) pacjentów, którzy zostali wyleczeni dzięki terapii opartej o pochodne platyny.

Charakterystyka badania

Dane są aktualne do września 2015.

Znaleźliśmy 13 badań z udziałem 2837 uczestników, u których po terapii (różnych typów nowotworów dziecięcych), opartej o pochodne platyny, przeprowadzono badanie słuchu. Uczestnicy leczeni byli cisplatyną, karboplatyną lub tymi dwoma lekami, w różnych dawkach. Wszystkie badania były zróżnicowane pod względem definicji utraty słuchu, przeprowadzonych testów diagnostycznych, charakterystyki uczestników, poprzednio stosowanej terapii przeciwnowotworowej, innych leków ototoksycznych oraz długości trwania okresu obserwacji (follow-up).

Główne wyniki

Podawana częstość utraty słuchu wahała się od 0% a 90,1%; żadne z badań nie dostarczyły danych na temat występowania szumu (dzwonienia) w uszach. W trzech badaniach odnotowano częstość wystąpienia utraty słuchu na poziomie 0%, jednak w żadnym z tych badań nie przedstawiono definicji utraty słuchu, możliwe jest także, że w tych badaniach całkowicie lub częściowo uczestniczyli Ci sami pacjenci. Kiedy uwzględniono badania, w których określono definicję utraty słuchu, częstość występowania tego skutku niepożądanego wahała się od 1,7% do 90,1%.

Jedynie dwa badania obejmowały także grupę osób nieleczonych platyną (tzw. grupa kontrolna). W jednym z tych badań, częstość utraty słuchu wynosiła 67,1% u pacjentów leczonych pochodnymi platyny, natomiast w grupie kontrolnej wyniosła 7,4%. W kolejnym badaniu utrata słuchu w grupie pacjentów leczonych pochodnymi platyny wyniosła 20,1% a w grupie kontrolnej 0,44%. Jednakże z powodu ograniczeń metodologicznych tych badań, nie jest jasne na ile wiarygodne są te wyniki.

Tylko w dwóch badaniach oceniano potencjalne czynniki ryzyka. W jednym z badań wykazało zwiększone ryzyko utraty słuchu u osób leczonych cisplatyną w dawce 400 mg/m² wraz karboplatyną 1700 mg/m² w porównaniu do grupy leczonej cisplatyną w dawce 400 mg/m² lub mniejszą, niezależnie od definicji utraty słuchu. Odkryto również większe ryzyko utraty słuchu u osób leczonych nieantracyklinowymi antybiotykami aminoglikozydowymi (czyli pewnym rodzajem antybiotyków), w porównaniu do osób nieleczonych tymi antybiotykami (dla trzech z czterech definicji utraty słuchu). W drugim badaniu zaobserwowano, że wiek pacjenta w momencie leczenia (mniejsze ryzyko u starszych dzieci) oraz pojedyncza maksymalna dawka cisplatyny (większe ryzyko wraz ze wzrostem dawki), były istotnymi predyktorami do utraty słuchu, podczas gdy płeć nie miała w tym wypadku znaczenia.

Na podstawie dostępnych obecnie danych, możemy jedynie zalecić by dzieci leczone analogami platyny badano pod kątem ototoksyczności w celu umożliwienia wczesnego wykrywania utraty słuchu i podejmowania odpowiednich działań. Nie jesteśmy jednak w stanie podać konkretnych zaleceń co do metod obserwacji oraz tego jak często należy badać słuch pacjentów. Można rozważyć udzielanie porad dotyczących zapobieganiu uszkodzenia słuchu poprzez hałas, podobnie jak stosowanie urządzeń ograniczających hałas, unikanie długotrwałego przebywanie w nadmirnym hałasie oraz niestosowanie leków ototoksycznych. Przed sformułowaniem ostatecznych wniosków dotyczących częstości występowania utraty słuchu (tzw. rozpowszechnienia) i czynników ryzyka ototoksyczności pochodnych platyny, potrzebnych jest więcej badań wysokiej jakości.

Jakość danych naukowych

W przypadku wszystkich badań zaobserwowano ograniczenia związane z jakością danych naukowych.