Czego dotyczy problem?

Wcześnie wykryty nowotwór jamy ustnej i gardła leczy się z wyboru chirurgicznie lub za pomocą radioterapii. Te zabiegi dają możliwość wyleczenia raka i poprawiają przeżywalność. Jednak w przypadku zastosowania samej chirurgii czy radioterapii istnieje prawdopodobieństwo nawrotu nowotworu, co może skrócić czas przeżycia pacjentów. Dodanie chemioterapii do zabiegu operacyjnego lub radioterapii może poprawić rokowanie.

Dlaczego ten temat jest ważny?

Chemioterapia to zastosowanie leków, które działają poprzez zabijanie szybko dzielących się komórek, takich jak komórki nowotworowe. W naszym organizmie znajdują się również inne szybko dzielące się komórki, np. na skórze czy w jelitach. Chemioterapia może uszkodzić również te zdrowe komórki, dlatego też może mieć ona nieprzyjemne skutki uboczne.

W leczeniu raka chemioterapię można podawać przed zabiegiem chirurgicznym lub radioterapią, w trakcie radioterapii lub po leczeniu chirurgicznym lub radioterapii. Istnieją również różne rodzaje chemioterapii, które można stosować w postaci tabletek lub dożylnie. Te różnice w sposobach podawania i rodzajach chemioterapii mogą mieć różny wpływ na przeżywalność. W tej chwili nie wiemy, który sposób jest najlepszy.

Niniejszy przegląd stanowi aktualizację poprzedniego przeglądu opublikowanego w 2011 roku.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy się dowiedzieć, czy chemioterapia podawana łącznie z zabiegiem chirurgicznym lub radioterapią poprawia przeżycie. Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy chemioterapia podawana łącznie z zabiegiem chirurgicznym lub radioterapią zwiększa prawdopodobieństwo zmniejszenia się nowotworu i czy te sposoby leczenia zmniejszają ryzyko jego nawrotu.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy kilka elektronicznych baz danych w poszukiwaniu badań, w których oceniano dodanie chemioterapii przed radioterapią, w jej trakcie lub po jej zakończeniu lub po zabiegu operacyjnym u dorosłych (w wieku >18 lat) chorych na nowotwór jamy ustnej lub gardła.

Badania podzieliliśmy na cztery grupy i połączyliśmy wyniki w ramach każdej kategorii. Oceniliśmy wiarygodność zebranych danych.

Jakie badania znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 100 badań, w których oceniano stosowanie chemioterapii łącznie z zabiegiem chirurgicznym lub z radioterapią. Do badań włączono łącznie ponad 18 000 pacjentów z całego świata. W 36 badaniach oceniano stosowanie chemioterapii przed zabiegiem chirurgicznym lub przed radioterapią; w 11 badaniach oceniano stosowanie chemioterapii po zabiegu chirurgicznym lub po radioterapii; w 30 badaniach oceniano stosowanie chemioterapii jednoczasowo z radioterapią; a w 23 badaniach oceniano różne leki stosowane w chemioterapii podawane przed, w trakcie lub po zabiegu chirurgicznym lub po radioterapii.

Jakie były główne wyniki?

Nie znaleźliśmy jednoznacznych dowodów na to, że chemioterapia podana przed zabiegiem operacyjnym lub radioterapią poprawia przeżycie. Podobnie, chemioterapia podana po zabiegu operacyjnym nie wydaje się poprawiać przeżycia.

Stwierdzono, że łączne leczenie radioterapią i chemioterapią po operacji, w porównaniu z samą radioterapią pooperacjną, może zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia. Również u chorych, którzy nie kwalifikują się do zabiegu operacyjnego, dodanie chemioterapii do radioterapii może poprawić przeżycie, w porównaniu z leczeniem samą radioterapią. Nie było wystarczających dowodów, aby ocenić, który chemioterapeutyk jest najlepszy do stosowania.

Jak wiarygodne są wyniki?

We włączonych badaniach występowały różnice dotyczące charakterystyki i liczby włączonych uczestników, a także rodzaju podawanej chemioterapii. Różnice te mogą wpływać na wyniki. W związku z tym nie możemy być pewni tych wyników, a przyszłe badania mogą zmienić nasze wnioski.

Co to oznacza?

Wyniki te przemawiają za dodaniem chemioterapii do radioterapii u pacjentów, którzy przeszli operację z powodu raka jamy ustnej lub gardła. U chorych, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, nasze wyniki przemawiają za stosowaniem chemioterapii łącznie z radioterapią, w porównaniu ze stosowaniem samej radioterapii.

Stwierdziliśmy, że nie ma wystarczających danych naukowych na poparcie stosowania chemioterapii poza tymi sytuacjami. Uważamy, że podkreśla to potrzebę dalszych badań nad stosowaniem chemioterapii łącznie z chirurgią lub radioterapią.

Na ile aktualny jest niniejszy przegląd?

Niniejszy przegląd został zaktualizowany do września 2021 r.