Cel przeglądu

Celem niniejszego przeglądu Cochrane, opublikowanego po raz pierwszy w 2007 roku, było podsumowanie badań dotyczących efektów szczepienia przeciwko grypie u zdrowych dzieci w okresie sezonu infekcji grypy. Przedstawiliśmy dane pochodzące z badań z randomizacją (RCT), w których porównywano szczepienia z interwencją pozorowaną lub niestosowaniem interwencji. Jeden rodzaj szczepionki jest oparty na żywych, ale osłabionych wirusach grypy (żywe atenuowane szczepionki przeciwko grypie) i podawany jest przez nos. Drugi rodzaj jest przygotowywany poprzez zabicie wirusów grypy za pomocą środka chemicznego (inaktywowany wirus) i podawany jest w formie iniekcji przez skórę. Przeanalizowaliśmy liczbę dzieci z potwierdzoną grypą oraz tych, u których wystąpiła choroba grypopodobna (ang. influenza-like illness, ILI; ból głowy, podwyższona temperatura ciała, kaszel i ból mięśni) oraz działania niepożądane związane ze szczepieniem. Przyszłe aktualizacje tego przeglądu zostaną dokonane tylko wtedy, gdy będą dostępne nowe badania lub szczepionki. Dane z 33 badań obserwacyjnych zawartych w poprzednich wersjach przeglądu zostały zachowane ze względów historycznych, ale nie zostały zaktualizowane ze względu na brak ich wpływu na wnioski z przeglądu.

Najważniejsze informacje

Szczepionki żywe atenuowane i szczepionki inaktywowane mogą zmniejszyć odsetek dzieci chorujących na grypę i ILI. Różnice w wynikach badań oznaczają, że nie mamy pewności co do efektów stosowania tych szczepionek w różnych porach roku.

Co analizowano w niniejszym przeglądzie?

Ponad 200 wirusów wywołuje ILI i daje takie same objawy (gorączka, ból głowy, bóle, kaszel i katar) jak grypa. Bez badań laboratoryjnych lekarzom trudno odróżnić zakażenia grypopodobne od grypy, ponieważ obie choroby trwają kilka dni i rzadko prowadzą do poważnych chorób lub śmierci.

Szczepionka zawiera zazwyczaj szczepy wirusa, których na podstawie zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) można się spodziewać w kolejnych sezonach epidemicznych (tzw. szczepionki sezonowe). Szczepionka przeciw grypie pandemicznej zawiera jedynie szczepy wirusa odpowiedzialnego za wywołanie pandemii (np. szczep A H1N1 w okresie pandemicznym w latach 2009–2010).

Główne wyniki

Znaleźliśmy 41 RCT. Większość badań obejmowała dzieci w wieku powyżej 2 lat i przeprowadzono je w USA, Europie Zachodniej, Rosji i Bangladeszu.

W porównaniu z placebo lub niepodejmowaniem żadnych działań, podanie żywej atenuowanej szczepionki prawdopodobnie zmniejszyło odsetek dzieci, u których potwierdzono grypę z 18% do 4% (dane o umiarkowanej wiarygodności) i może zmniejszyć częstość występowania ILI z 17% do 12% (dane o niskiej wiarygodności). Aby 1 dziecko uniknęło zachorowania na grypę należałoby zaszczepić 7 dzieci, a żeby zapobiec 1 przypadkowi ILI należałoby zaszczepić 20 dzieci. Znaleźliśmy dane z jednego badania, w którym wykazano podobne ryzyko wystąpienia zapalenia ucha w obu grupach. Nie było wystarczających informacji, aby przeanalizować nieobecności w szkole i przypadki, w których rodzice musieli wziąć wolne w pracy. Nie znaleziono danych dotyczących hospitalizacji, a informacje o szkodliwości nie były spójne.

W porównaniu z placebo lub niestosowaniem szczepienia, podanie szczepionki inaktywowanej zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę z 30% do 11% (dane o dużej wiarygodności) i prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia ILI z 28% do 20% (dane o umiarkowanej wiarygodności). Aby 1 dziecko uniknęło zachorowania na grypę należałoby zaszczepić 5 dzieci, a żeby zapobiec 1 przypadkowi ILI należałoby zaszczepić 12 dzieci. Ryzyko zachorowania na zapalenie ucha środkowego jest prawdopodobnie podobne w grupie dzieci szczepionych i nieszczepionych (31% vs 27%, dane o umiarkowanej wiarygodności). Brak jest wystarczających informacji, aby przeanalizować absencję szkolną ze względu na bardzo małą wiarygodność danych z jednego badania. Nie znaleziono danych na temat utraty czasu pracy przez rodziców, hospitalizacji, gorączki lub nudności.

Podanie jednoskładnikowej szczepionki pandemicznej jednej z marek wiązało się z nagłą utratą napięcia mięśniowego wywołaną przeżyciem silnych emocji (katapleksja) i zaburzeniami snu (narkolepsja) u dzieci.

Tylko kilka badań zostało dobrze zaprojektowanych i przeprowadzonych, a wpływ badań obciążonych dużym ryzykiem błędu systematycznego był różny w zależności od analizowanych wyników. Wyniki dotyczące grypy i zapalenia ucha środkowego były jedynymi, w przypadku których możliwość popełnienia ewentualnych błędów nie miała wpływu na nasze zaufanie co do wyników.

Jak aktualny jest przegląd?

Dane są aktualne do 31 grudnia 2016 roku.