Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych dotyczących wpływu programów rehabilitacyjnych na natężenie bólu, powrót do zdrowia, funkcjonowanie i powrót do pracy u osób, które przeszły operację dyskopatii lędźwiowej.

Wprowadzenie

Uważa się, że „wpadnięty dysk” lub „przepuklina dysku” jest najczęstszą przyczyną bólu kończyn dolnych związanego z podrażnieniem lub uciśnięciem nerwów w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Wielu pacjentów leczy się za pomocą środków niechirurgicznych, takich jak leki przeciwbólowe lub fizjoterapia. Pacjenci z utrzymującymi się objawami mogą zostać poddani operacji. Chociaż u 78% do 95% pacjentów następuje poprawa, u niektórych operowanych nadal występują objawy. Szacuje się, że od 3% do 12% pacjentów po operacji dysku objawy będą nawracać, a większość z tych osób zostanie poddana ponownej operacji. 

Standardowe metody postępowania po operacji obejmują programy rehabilitacyjne, takie jak terapia ruchowa prowadzona przez fizjoterapeutę i porady dotyczące powrotu do wykonywania codziennych czynności, takich jak praca.

Charakterystyka badań

W tym zaktualizowanym przeglądzie oceniono skuteczność różnych programów rehabilitacyjnych u pacjentów, którzy przeszli operację dyskopatii lędźwiowej po raz pierwszy. Uwzględniliśmy 22 badania z randomizacją (RCT) z udziałem 2503 uczestników, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, w wieku od 18 do 65 lat. Dane są aktualne do maja 2013 roku. Najczęściej leczenie rozpoczynano od 4 do 6 tygodni po operacji, ale moment rozpoczęcia leczenia nastąpił od 2 godzin do 12 miesięcy po operacji. Odnotowano znaczne różnice w rodzajach, czasie trwania i intensywności terapii (tj. programów ćwiczeń). Czas trwania interwencji wahał się od 2 tygodni do 1 roku, większość programów trwała od 6 do 12 tygodni. Uczestnicy zgłaszali duże natężenie bólu (średnio 56 punktów w skali od 0 do 100, gdzie 100 oznacza najgorszy możliwy ból). W większości badań porównywano (1) ćwiczenia fizyczne z niestosowaniem leczenia, (2) ćwiczenia o dużej intensywności z ćwiczeniami o małej intensywności lub (3) ćwiczenia pod nadzorem z ćwiczeniami w domu, najczęściej interwencje rozpoczynano od 4 do 6 tygodni po operacji. Porównania w tym przeglądzie obejmowały: (1) ćwiczenia fizyczne vs niestosowanie leczenia, (2) ćwiczenia o dużej intensywności vs ćwiczenia o małej intensywności oraz (3) ćwiczenia pod nadzorem vs ćwiczenia w domu.

Kluczowe wyniki

Pacjenci, którzy uczestniczyli w programach ćwiczeń od 4 do 6 tygodni po operacji zgłaszali krótkotrwały ból o nieco mniejszym natężeniu i mniejszą niepełnosprawność niż ci, którzy nie otrzymali żadnego leczenia. Pacjenci, którzy uczestniczyli w programach ćwiczeń o dużej intensywności zgłaszali krótkotrwały ból o nieco mniejszym natężeniu i mniejszą niepełnosprawność niż osoby uczestniczące w programach ćwiczeń o małej intensywności. Pacjenci uczestniczący w nadzorowanych programach ćwiczeń zgłaszali niewielkie lub żadne różnice w zakresie natężenia bólu i niepełnosprawności w porównaniu z osobami uczestniczącymi w programach ćwiczeń w domu. W tym przypadku trudno było wyciągnąć jednoznaczne wnioski ze względu na brak wysokiej jakości danych naukowych.

W żadnym z badań nie wykazano zwiększenia wskaźnika ponownych zabiegów operacyjnych po pierwszej operacji odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

Dane naukowe nie wskazują, czy po operacji należy leczyć wszystkich pacjentów, czy tylko tych, u których objawy utrzymują się po 4 do 6 tygodniach od zabiegu.

Jakość danych naukowych

Ograniczenia w metodach połowy badań sugerują, że wyniki należy interpretować z ostrożnością. Większość metod leczenia oceniano tylko w pojedynczym badaniu. Dlatego w przypadku większości interwencji dane o niskiej lub bardzo niskiej jakości wskazują, że nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków dotyczących ich skuteczności.