Najważniejsze informacje

Leczenie ortodontyczne z zastosowaniem aparatów Quad Helix (stałych) lub ekspanderów, czyli aparatów poszerzających łuki zębowe (wyjmowanych), jest skuteczne w korekcji zgryzu krzyżowego u dzieci. Aparaty Quad Helix są prawdopodobnie jeszcze bardziej skuteczne niż ekspandery. W przypadku młodzieży nie ma prawdopodobnie żadnej różnicy między aparatami Hyrax i Haas w korekcji zgryzu krzyżowego bocznego.

Czego dotyczy problem?

Zgryz krzyżowy boczny (ang. posterior crossbite) występuje wtedy, gdy zęby górne lub szczęka są węższe niż zęby dolne. Może występować po jednej lub po obu stronach łuków zębowych. Stan ten może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemów stomatologicznych (np. ścierania się zębów), nieprawidłowego rozwoju szczęki i żuchwy, problemów ze stawami i niezrównoważonego wyglądu twarzy. Zgryzy krzyżowe boczne występują u około 4% dzieci i u około 17% młodzieży w Europie i Ameryce.

Do tej pory zaproponowano różne warianty leczenia, w wyniku czego powstało wiele różnych aparatów ortodontycznych. Podstawowa metoda leczenia zgryzu krzyżowego polega na zastosowaniu aparatu ortodontycznego na podniebieniu (górnej części jamy ustnej) w celu rozszerzenia szczęki górnej poprzez wywieranie nacisku po obu jej stronach. Urządzenia te mogą być założone na stałe (np. ekspander typu Quad Helix, Haas, Hyrax) lub wyjmowane (np. aparat rozszerzający). Aparaty stałe są przyklejane do zębów, natomiast aparaty zdejmowane mogą być wyjmowane z jamy ustnej przez pacjentów.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy poznać efekty stosowania różnych aparatów ortodontycznych do korekcji zgryzu krzyżowego bocznego.

Co zrobiliśmy?

Wyszukaliśmy badania, w których oceniano skuteczność aparatów ortodontycznych stosowanych do korekcji zgryzu krzyżowego bocznego.

Co ustaliliśmy?

Znaleźliśmy 31 badań z udziałem 1410 dzieci i młodzieży, które losowo przydzielono do grupy leczonej lub nieleczonej. W 13 badaniach uczestniczyły dzieci (w wieku od 7 do 11 lat), w 12 badaniach – młodzież (w wieku od 12 do 16 lat), a w 6 badaniach – obie ww. grupy. Badania przeprowadzono w Turcji (8 badań), w Brazylii (4), w Szwecji (4), w USA (3), we Włoszech (3), w Kanadzie (2) oraz w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Iranie, Hiszpanii, Indiach i Australii (po 1 badaniu w każdym z krajów). W uniwersytetach i ośrodkach klinicznych przeprowadzono 27 badań, 1 badanie w prywatnej praktyce, a w 3 nie podano lokalizacji.

Jakie były główne wyniki?

U dzieci rozszerzenie górnego łuku zębowego za pomocą stałego lub ruchomego aparatu ortodontycznego może skorygować zgryz krzyżowy boczny.

Podczas testowania aparatów stałych i ruchomych stwierdzono, że aparat Quad Helix (stały) był bardziej skuteczny niż ekspander (aparat ruchomy) oraz że leczenie aparatem Quad Helix trwało krócej.

W przypadku innych porównań między różnymi rodzajami leczenia nie było dowodów na to, że jedno z nich działa lepiej niż inne, ale mieliśmy umiarkowaną lub małą pewność co do wiarygodności wyników, więc przyszłe badania mogą je zmienić.

Jak wiarygodne są te dane naukowe?

Wiarygodność danych naukowych jest naszym zdaniem wysoka lub umiarkowana dla głównych wyników. W przypadku pozostałych porównań wiarygodność oceniamy jako niską.

Na ile aktualny jest niniejszy przegląd?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją opublikowanego wcześniej przeglądu. Dane naukowe są aktualne do kwietnia 2021 r.