Dlaczego poprawa diagnostyki w zakresie nowotworów skóry jest istotna?

Są różne rodzaje nowotworów złośliwych skóry. Jednym z najbardziej niebezpiecznych jest czerniak i dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie, aby mógł być usunięty. Jeśli czerniak nie jest rozpoznany od razu podczas pierwszego kontaktu z lekarzem (fałszywie ujemny wynik testu), skutkuje to opóźnieniem leczenia i rozprzestrzenieniem nowotworu się do innych narządów, co może prowadzić do śmierci. Rak płaskonabłonkowy skóry oraz rak podstawnokomórkowy skóry są typowymi nowotworami skóry, przy czym pierwszy może dawać przerzuty do innych narządów, a drugi może prowadzić do niszczenia otaczających tkanek w przypadku zbyt późnego rozpoznania. Określanie zmiany jako nowotwór skóry, w przypadku gdy nim nie jest (fałszywie dodatni wynik testu) może prowadzić do niepotrzebnej operacji i innych badań powodujących stres oraz niepokój u pacjenta. Dlatego tak ważne jest prawidłowe rozpoznanie. Postawienie błędnej diagnozy co do rodzaju nowotworu skóry skutkuje stosowaniem nieprawidłowej terapii lub opóźnieniem skutecznego leczenia.

Jaki jest cel niniejszego przeglądu?

Celem tego przeglądu Cochrane było określenie, czy teledermatologia jest odpowiednim narzędziem do tego, by określić, którzy pacjenci ze zmianami skórnymi powinni odbyć konsultację dermatologiczną (lekarz zajmujący się chorobami skóry), a których można zapewnić, że zmiana na skórze nie jest nowotworem. Żeby odpowiedzieć na to pytanie włączyliśmy do przeglądu 22 badania.

Co badano w ramach przeglądu?

Teledermatologia polega na wysyłaniu zdjęć zmiany skórnej lub wysypki do specjalisty z prośbą o rozpoznanie lub zaproponowanie leczenia. W ten sposób lekarz pierwszego kontaktu otrzymuje opinię specjalisty dermatologa bez potrzeby kierowania pacjenta na kolejne konsultacje. Teledermatologia jest metodą, która polega na zrobieniu zdjęć lub powiększonych obrazów zmian skórnych specjalnym aparatem (dermatoskopem) i przesłania ich do dermatologa. W niektórych przypadkach może być konieczna natychmiastowa konsultacja pomiędzy lekarzem pierwszego kontaktu a dermatologiem z wykorzystaniem wideokonferencji.

Jakie są główne wyniki tego przeglądu?

Do przeglądu włączono 22 badania. W 16 z nich porównano rozpoznanie postawione na podstawie teledermatologii z ostateczną diagnozą (trafność diagnostyczna) po przeanalizowaniu 4057 zmianach skórnych, z czego 879 to były zmiany złośliwe. Pięć badań dotyczyło trafności skierowania pacjenta na dalsze leczenie - decyzji podjętych podczas konsultacji teledermatologii w porównaniu z bezpośrednią wizytą pacjenta w gabinecie. Wyniki oparto na 1449 przebadanych zmianach skórnych, z czego 270 to przypadki pozytywne (zmiany nowotworowe).

Badania bardzo się od siebie różniły zarówno pod względem przebadanych osób z podejrzanymi zmianami skórnymi, jak i rodzaju przeprowadzonej konsultacji teledermatologicznej. Nie można jednoznacznie określić trafności diagnostycznej na podstawie konsultacji teledermatologicznej. Dane sugerują że odsetek błędów poprawnego rozpoznania nowotworu złośliwego dla zmiany skórnej z wykorzystaniem teledermatologii wynosi mniej niż 7%. Wyniki w poszczególnych badaniach były zbyt zróżnicowane, by wykazać, ile osób zostało niepotrzebnie skierowanych na dalszą konsultację dermatologiczną na podstawie teledermatologii. Jednak bez dostępu do teledermatologii większość zmian, które były przedmiotem tych badań, musiałaby być skonsultowana z dermatologiem.

Jaka jest wiarygodność wyników tego przeglądu?

W przeprowadzonych badaniach ostateczne rozpoznanie nowotworu skóry było postawione na podstawie biopsji (badania niewielkie wycinka ze zmiany skórnej w celu zbadania pod mikroskopem). Brak nowotworu złośliwego był potwierdzony w biopsji lub przez dalsze badania kontrolne, których celem było potwierdzenie, ze zmiana nie ma cech czerniaka. Można przypuszczać, że była to wiarygodna metoda potwierdzenia obecności raka skóry. W kilku badaniach rozpoznanie braku nowotworu było postawione na podstawie konsultacji dermatologa, a nie biopsji. Jest to mniej wiarygodna metoda na potwierdzenie obecności raka skóry.* Niedokładne opisy w badaniach nie pozwalają nam jednoznacznie określić wiarygodności przeprowadzonych badań. Częstymi problemami były dobór pacjentów ze specjalistycznych klinik zamiast z przychodni podstawowej opieki zdrowotnej i różne sposoby przeprowadzania konsultacji teledermatologicznej.

Kogo dotyczą wyniki tego przeglądu?

Badania przeprowadzono w: Europie (64%), Ameryce Północnej (18%), Ameryce Południowej (9%) i Oceanii (9%). Średni wiek uczestników wynosił 52 lata, jednak kilka badań dotyczyło też osób poniżej 16 roku życia. Odsetek osób, u których stwierdzono raka skóry, wynosił od 2% do 88%, średnio 30%. Jest to wynik znacznie przekraczający dane z przychodni podstawowej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii.

Jakie wnioski płyną z niniejszego przeglądu?

Teledermatologia jest prawdopodobnie pomocną metodą dla lekarza pierwszego kontaktu przy podejmowaniu decyzji, które zmiany skórne wymagają konsultacji specjalisty. Nasz przegląd sugeruje, że lepszą trafność rozpoznania uzyskuje się nie tylko dzięki użyciu zdjęć, ale również powiększonych obrazów zmian skórnych. W celu ustalenia najlepszego schematu usług teledermatologicznych niezbędne są dalsze badania.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Autorzy przeglądu korzystali z badań opublikowanych do sierpnia 2016 r.

*W tych badaniach interwencję porównywano z biopsją, obserwacją kliniczną i rozpoznaniem postawionym przez specjalistę klinicznego.