Najważniejsze informacje

Wcześniaki, którym w ciągu 1. godziny życia zapewniono wsparcie oddechowe w postaci ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP) – polegającego na dostarczaniu powietrza pod stałym ciśnieniem przez nos przy samodzielnym oddychaniu dziecka – mogą rzadziej wymagać podłączenia do respiratora (urządzenia, które oddycha za dziecko przy użyciu rurki wprowadzonej do płuc) niż wcześniaki otrzymujące wyłącznie tlen.

W porównaniu z użyciem respiratora, zastosowanie CPAP w 1. godzinie po narodzinach dziecka prawdopodobnie zmniejsza ryzyko uszkodzenia płuc i wystąpienia zgonu, a także wiąże się z mniejszą częstością podłączenia do respiratora.

Tylko w jednym małym badaniu oceniano skuteczność czasu rozpoczęcia terapii CPAP (w ciągu 15 minut vs w ciągu 1 godziny po narodzinach), dlatego dostępne dane są niewystarczające, aby wyciągnąć wnioski dotyczące optymalnego momentu rozpoczęcia terapii.

Na czym polega utrzymywanie ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP)?

CPAP pomaga osobom z problemami z oddychaniem, wtłaczając powietrze pod stałym ciśnieniem przez nos do płuc. Powietrze jest dostarczane przez maskę nosową lub wąsy tlenowe umieszczone w nozdrzach. Jest to metoda mniej inwazyjna niż wentylacja mechaniczna, podczas której respirator oddycha za pacjenta za pomocą rurki wprowadzonej przez gardło do płuc. CPAP zapewnia również silniejsze wsparcie oddechowe niż samo podawanie tlenu. 

Jak CPAP pomaga wcześniakom?

Wcześniaki to dzieci urodzone przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży. Ze względu na brak pełnego rozwinięcia płuc, mogą one mieć trudności z oddychaniem. Stan ten nazywa się zespołem niewydolności oddechowej (RDS). Wcześniaki z RDS o lżejszym przebiegu można leczyć poprzez zapewnienie ciepła, płynów, odpowiedniej liczby kalorii oraz tlenu. W cięższych przypadkach konieczne jest wsparcie oddechowe w postaci CPAP lub respiratora. Dzieci oddychają samodzielnie, a dzięki ciśnieniu, które zapewnia CPAP, ich drogi oddechowe pozostają otwarte między oddechami. Dzięki zastosowaniu tej metody nie muszą być podłączane do respiratora, który może powodować uszkodzenia płuc, takie jak dysplazja oskrzelowo-płucna (BPD).

CPAP można wdrożyć profilaktycznie (w ciągu 15 minut po narodzinach) lub bardzo wcześnie (w ciągu 1 godziny po narodzinach), jeśli wystąpią pierwsze objawy RDS. 

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy ocenić skuteczność profilaktycznego i bardzo wczesnego zastosowania CPAP w zapobieganiu RDS u wcześniaków. Interesowała nas:

- liczba noworodków z BPD
- skuteczność CPAP we wspieraniu oddychania noworodków oraz sprawdzenie czy konieczne było podłączenie ich do respiratora
- liczba zgonów noworodków
- łączna liczba noworodków, które zmarły, lub u których rozwinęło się BPD.

Co zrobiliśmy? 
Szukaliśmy badań analizujących zastosowanie CPAP u wcześniaków w ciągu 15 minut po narodzinach, niezależnie od obecności objawów RDS, oraz u wcześniaków, u których w ciągu 1. godziny po narodzinach wystąpiły wczesne objawy RDS. Włączyliśmy badania, w których porównywano:

- CPAP z opieką wspomagającą, która obejmuje podawanie dodatkowego tlenu
- CPAP z podłączeniem do respiratora
- profilaktyczne stosowanie CPAP z jego bardzo wczesnym zastosowaniem.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 8 badań, które łącznie objęły 3201 noworodków urodzonych między 24. a 32. tygodniem ciąży:

- w 4 badaniach z udziałem 765 noworodków porównywano CPAP z opieką wspomagającą
- w 3 badaniach z udziałem 2364 noworodków porównywano CPAP z podłączeniem do respiratora
- w 1 badaniu z udziałem 72 noworodków porównywano profilaktyczne stosowanie CPAP z bardzo wczesnym jego zastosowaniem.

Badania przeprowadzono w krajach o wysokich i średnich dochodach: Argentynie, Australii, Brazylii, Kanadzie, Chile, Włoszech, Nowej Zelandii, Paragwaju, Peru, Urugwaju i USA. Badania obejmowały skrajne lub ekstremalnie skrajne wcześniaki oraz te z bardzo małą masą urodzeniową (<1500 gramów); w żadnym z nich nie uwzględniono późnych wcześniaków, ani noworodków z małą masą urodzeniową.

Najważniejsze wyniki

W porównaniu z opieką wspomagającą, CPAP:

- ma niewielki lub żaden wpływ na ryzyko rozwoju BPD do 28. dnia życia
- może zmniejszyć liczbę noworodków wymagających użycia respiratora
- prawdopodobnie ma niewielki lub żaden wpływ na łączną liczbę zgonów i przypadków BPD.

W porównaniu z podłączeniem do respiratora, CPAP:

- prawdopodobnie zmniejsza ryzyko rozwoju BPD do 36. tygodnia życia
- prawdopodobnie niemal o połowę zmniejsza częstość stosowania respiratora
- zmniejsza łączną liczbę zgonów i przypadków BPD.

Ze względu na to, że nie ma wystarczających danych naukowych nie wiemy, czy profilaktyczne zastosowanie CPAP w porównaniu z bardzo wczesnym jego zastosowaniem wpływa na ryzyko wystąpienia BPD do 28. dnia życia, liczbę zgonów w tym okresie, ani czy zmniejsza częstość użycia respiratora.

Jakie są ograniczenia przedstawionych danych naukowych?

Nasze dane naukowe porównujące CPAP z opieką wspomagającą są ograniczone. W porównaniu z użyciem respiratora, CPAP prawdopodobnie zmniejsza ryzyko rozwoju BPD oraz łączną liczbę zgonów i przypadków BPD. Jesteśmy bardzo niepewni co do wpływu profilaktycznego stosowania CPAP w porównaniu z bardzo wczesnym jego zastosowaniem, ponieważ wyniki opierają się na tylko jednym małym badaniu, w którym brakowało istotnych informacji.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane są aktualne na dzień 6 listopada 2020 r.