عرفان: استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتریت بوده و مرورهای کاکرین متعددی برای ارزیابی انواع مداخلات درمانی مورد استفاده در درمان آن منتشر شده‌اند. در اکتبر 2022 مطالعه مروری جدیدی تحت عنوان تاثیرات استفاده از درمان‌های کمکی همراه با ورزش درمانی انجام شده روی زمین در مدیریت بالینی آرتروز مفصل ران یا زانو به این مطالعات اضافه شدند. مرکز کاکرین ایران مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست از کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)، با نویسنده اصلی مرور، «هلن فرنچ» (Helen French) از کالج سلطنتی جراحان ایرلند، در مورد اهمیت مرور و یافته‌های آن را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای سید عرفان مجیدی و زهرا نصر اصفهانی می‌شنوید.

عرفان: سلام، ممنون می‌شوم اگر کمی بیشتر درباره استئوآرتریت برای ما توضیح دهید.

زهرا: سلام. استئوآرتریت نوعی آرتریت است، که برخلاف آرتریت التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، اغلب به عنوان آرتریت دژنراتیو توصیف می‌شود. این وضعیت شایع‌ترین نوع آرتریت بوده و از هر ده نفر جمعیت بالای 60 سال جهان، یک نفر به آن مبتلا است. این بیماری بیشتر مفاصل زانو، لگن و دست را درگیر می‌کند، اما می‌تواند بر دیگر مفاصل بدن نیز تاثیر بگذارد. مهم‌ترین نشانه آن درد است، که عملکرد و فعالیت‌های روزمره زندگی را، هم‌چون راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، شرکت در سرگرمی‌ها، فعالیت بدنی، ورزش، کار و به‌طور کلی زندگی روزمره، متاثر می‌کند. این درد می‌تواند در شب نیز وجود داشته باشد و خواب بیمار را مختل کند. در مجموع، آرتروز می‌تواند تاثیر منفی بر کیفیت زندگی افراد و توانایی آنها برای داشتن زندگی بهتر داشته باشد.

عرفان: یافتن درمان‌های موثر برای مدیریت بالینی آن اهمیت زیادی دارد، و شما در این مرور کاکرین به درمان‌هایی تحت عنوان درمان‌های کمکی یا adjunctive therapies نگاه کرده‌اید. آنها در واقع چه هستند؟

زهرا: درمان‌های کمکی، در واقع درمان‌هایی هستند که در کنار درمان‌های اصلی یا خط اول مانند ورزش درمانی استفاده می‌شوند. آنها شامل مواردی مانند درمان دستی یا manual – که با نام hands-on نیز شناخته می‌شود-، درمان‌های روان‌شناختی، طب سوزنی، مداخلات غذایی برای مدیریت وزن، و استفاده از گرما یا سرما درمانی هستند. این درمان‌ها می‌توانند شامل درمان‌های دارویی و مصرف مکمل‌هایی مانند گلوکزامین باشند، اما آنها را در این مرور وارد نکردیم.

عرفان: اگر بخواهیم به موضوع بازگردیم، چرا انجام این مرور مهم بود؟

زهرا: ما از نتایج به دست آمده از مرورهای قبلی کاکرین می‌دانیم که انجام ورزش برای استئوآرتریت زانو یا لگن، درد را کاهش داده و عملکرد فیزیکی را افزایش می‌دهد، و به‌طور گسترده‌ای به عنوان یک درمان اصلی یا خط اول برای استئوآرتریت توصیه می‌شود. هم‌چنین مرورهای کاکرین متعددی درباره درمان‌های کمکی مورد نظر ما، مانند گرما، سرما، TENS، اولتراسوند انجام شده‌اند، اما به عنوان درمان‌های مستقل، و در واقع، به ندرت به تنهایی انجام می‌شوند. در عوض، ممکن است همراه با یک درمان خط اول مانند ورزش درمانی مورد استفاده قرار گیرند، و، بنابراین، هدف آن بود که بر مزایای بیشتر این درمان‌ها در کنار ورزش درمانی انجام شده روی زمین تمرکز کنیم.

عرفان: چه تعداد پژوهش را پیدا کردید و آیا شامل شواهد مورد نیاز شما بودند؟

زهرا: پژوهش‌های زیادی در این زمینه وجود دارند. ما 62 کارآزمایی را با بیش از 6500 شرکت‌کننده در 24 کشور شناسایی کردیم. یکی از این کارآزمایی‌ها شامل افراد مبتلا به استئوآرتریت لگن یا زانو، یکی فقط دربرگیرنده افراد مبتلا به استئوآرتریت لگن، و 60 کارآزمایی دیگر محدود به افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو بودند. تقریبا تمام مطالعات بر پیامدهایی مانند درد و عملکرد فیزیکی تمرکز داشتند و اغلب این پیامدها را درست پس از پایان درمان یا طی شش ماه پس از درمان اندازه‌گیری کردند. تعداد کمی از مطالعات وضعیت شرکت‌کنندگان را 6 یا 12 ماه بعد ارزیابی کردند، که دانستن آن برای بیماری مزمنی مانند استئوآرتریت مهم است.

عرفان: کیفیت پژوهش‌ها چطور بود؟

زهرا: کیفیت شواهد در طول کارآزمایی‌ها بسیار متفاوت بود، که بر قطعیت آنها تاثیر می‌گذارد، به‌ ویژه در رابطه با کورسازی بیماران و ارائه‌دهندگان درمان. برای برخی از درمان‌ها، مانند لیزر یا اولتراسوند، دستگاه را می‌توان روشن اما غیرفعال کرد تا بیمار متوجه نشود که دوز فعال را دریافت نمی‌کند، اما به طور کلی، کورسازی بیماران و ارائه‌دهندگان درمان به طوری که متوجه نشوند بیمار چه درمانی را دریافت می‌کند، در مقایسه با کارآزمایی‌های دارویی که می‌توانید به بیمار یک داروی ساختگی که معادل واژه dummy است و یا دارونما که همان placebo است بدهید، می‌تواند بسیار دشوار باشد. برای مثال، اگر ارائه‌دهنده درمان بخش اصلی از ارائه درمان باشد، مانند مداخلات روان‌شناختی یا درمان دستی، کورسازی هر دو و بیمار، کاری است بسیار دشوار. به همین دلیل فقط 21 مورد از کارآزمایی‌ها درمان کمکی دارونما داشتند. هم‌چنین برخی از عناصر دیگر طراحی کارآزمایی، مانند تصادفی‌سازی، وجود داشت که در گزارش‌های کارآزمایی به خوبی انجام نشده یا به خوبی توضیح داده نشدند.

عرفان: به نظر شما مهم‌ترین یافته‌های مرور چه هستند؟

زهرا: در کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما، زمانی که درمان‌های کمکی را با ورزش در مقابل درمان کمکی دارونما با ورزش مشابه مقایسه کردیم، متوجه شدیم که تفاوت‌ها برای درد و عملکرد فیزیکی طی شش ماه پس از درمان از نظر بالینی معنی‌دار نبوده و تعداد بسیار کمی از این مطالعات دیگر پیامدها را مانند کیفیت زندگی اندازه‌گیری کردند.

هنگامی که همراهی درمان‌های کمکی را با ورزش با ورزش تنها مقایسه کردیم، به این نتیجه رسیدیم که وجود هر گونه تفاوت در درد یا عملکرد فیزیکی از نظر بالینی معنی‌دار نبود. با این حال، پنج مطالعه نشان دادند که بهبود کلی در وضعیت بیماران، بر اساس نمره‌دهی آنها، به‌طور قابل‌توجهی با درمان کمکی بالاتر بود.

عرفان: در مورد بی‌خطری استفاده از آنها چطور؟ آیا شواهدی را در مورد حوادث و عوارض جانبی پیدا کردید؟

زهرا: فقط 8 مورد از 62 کارآزمایی، رویدادهای نامطلوب (عوارض جانبی) را اندازه‌گیری کردند. شایع‌ترین آنها افزایش درد، سفتی یا تورم بود و تعداد عوارض جانبی هنگام استفاده از درمان‌های کمکی همراه با ورزش مشابه با استفاده از درمان‌های ساختگی همراه با ورزش گزارش شد. با این حال، در مجموع مشخص نبود که یک عارضه جانبی گزارش شده ناشی از ورزش درمانی بود یا درمان کمکی یا، حتی مستقیما با خود درمان اصلی مرتبط می‌شد.

عرفان: به طور کلی، پیام‌های اصلی شما برای درمان و پژوهش چیست؟

زهرا: زمانی که به تمام درمان‌ها در 62 کارآزمایی وارد شده نگاه می‌کنیم، استفاده از درمان‌های کمکی در کنار ورزش درمانی انجام شده روی زمین، در مقایسه با ورزش به تنهایی در شش ماه پس از درمان، بهبود بیشتری را در درد، عملکرد فیزیکی یا کیفیت زندگی بیمار ایجاد نکرد. با این حال، زمانی که صحبت از ارزیابی کلی بر اساس گزارش خود بیمار به میان می‌آید، ممکن است برای درمان‌های کمکی به همراه ورزش در مقایسه با انجام فقط ورزش، یک مزیت بالینی جزئی وجود داشته باشد، اما این نتیجه‌گیری بر اساس تعداد کمی از مطالعات بود. برای پژوهش، پیگیری طولانی‌مدت خوب است زیرا بیشتر مطالعات تا به امروز فقط اثرات کوتاه‌مدت را با ارزیابی اندکی بیش از شش ماه ارزیابی کرده‌اند.

عرفان: ممنونم. در آخر، اگر افراد مایل به خواندن این مطالعه مروری باشند، از کجا می‌توانند آن را پیدا کنند؟

زهرا: سپاسگزارم. این مرور به صورت آنلاین در کتابخانه کاکرین، به آدرس Cochrane Library dot com، منتشر شده، و می‌توان با جستجوی عبارت فارسی «درمان‌های کمکی برای استئوآرتریت» یا عبارت انگلیسی 'adjunctive therapies for osteoarthritis' آن را پیدا کرد.

Podcast translated by Seyed Sepehr Khatami
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Seyed Erfan Majidi and Zahra Nasr Esfahani