داوری همتا در سردبیری (editorial peer review) به عنوان ابزاری برای ارزیابی و بهبود کیفیت مقالات ارسالی به مجلات زیستپزشکی کاغذی و الکترونیکی در سطح جهان مورد استفاده قرار میگیرد. با سرعت گرفتن انقلاب اطلاعات، پیروی از یک روش تضمین کیفیت که از نظر تجربی اثبات شده باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. افزایش دسترسی به تحقیقات تجربی در مورد تاثیرات احتمالی داوری همتا، ما را بر آن داشت تا مروری را بر شواهد موجود در مورد اثربخشی داوری همتا در سردبیری انجام دهیم. ما مطالعات کمی را با کیفیت معقول پیدا کردیم، و بیشتر این مطالعات مربوط به تاثیرات کورسازی (blinding) داوران و/یا نویسندگان نسبت به هویت یکدیگر بودند. ما نتوانستیم هیچ مطالعه قانعکنندهای را از نظر روششناسی (methodology) شناسایی کنیم که تاثیرات اصلی داوری همتا را ارزیابی کرده باشد. انجام فوری تحقیقات بیشتر مورد نیاز است.
مطالعه چکیده کامل
اگر قرار است یافتههای علمی به عنوان منابع معتبر پذیرفته شوند، باید بررسی انتقادی شوند و داوری همتا در سردبیری (editorial peer review) (نقد، تلاش برای پذیرفته نشدن) عنصری اساسی در فرایند علمی است. ما شواهد مربوط به فرایند داوری همتا در سردبیری را در مقالات پژوهشی اصیل ارائهشده به منظور انتشار مقاله یا انتشار الکترونیکی در مجلات زیستپزشکی، مرور کردیم.
اهداف
تخمین تاثیر فرایندها در داوری همتا سردبیری.
روشهای جستوجو
بانکهای اطلاعاتی زیر تا جون 2004 جستوجو شدند: CINAHL؛ Ovid؛ Cochrane Methodology Register؛ Dissertation abstracts؛ EMBASE؛ Evidence Based Medicine Reviews: ACP Journal Club؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ PubMed.
معیارهای انتخاب
ما مطالعات مشابه آیندهنگر یا گذشتهنگر را با دو یا چند گروه مقایسه وارد کردیم، که با روشهای تصادفی یا دیگر روشهای مناسب ایجاد شده و تحقیقات اصلی را، صرف نظر از وضعیت انتشار، گزارش کردند. ما امیدوار بودیم مطالعاتی را بیابیم که مقالات خوب را براساس موارد زیر شناسایی کرده باشند: اهمیت موضوع مورد بحث، ارتباط موضوع با مجله، مفید بودن موضوع، دقت روشها، صحت اخلاق، کامل بودن و صحت گزارشدهی.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
به دلیل تنوع سوالات، دیدگاهها، روشها و پیامدها در مطالعات، ما یک مرور توصیفی را از مطالعات واردشده انجام داده و آنها را براساس سوال کلی مطالعه گروهبندی کردیم.
نتایج اصلی
تعداد 28 مطالعه را وارد کردیم. ما هیچ شواهد روشنی را از تاثیر روش بهخوبی تحقیقشده پنهانسازی (concealment) داور و/یا نویسنده بر پیامد فرایند ارزیابی کیفیت (9 مطالعه) پیدا نکردیم. شواهدی برای تایید استفاده از چکلیستها و دیگر رسانههای استاندارد به دست آمد (2 مطالعه). هیچ شواهد وجود ندارد که نشان دهد آموزش داوران بر کیفیت پیامد تاثیر میگذارد (1 مطالعه). به نظر نمیرسد روشهای مختلف ارتباط با داوران و ابزار انتشار، تاثیری بر کیفیت داشته باشند (3 مطالعه). براساس نتایج یک مطالعه، نمیتوان در مورد توانایی فرایند داوری همتا در تشخیص سوگیری (bias) علیه داروهای غیرمتعارف اظهارنظر چندانی کرد. اعتبار داوری همتا فقط توسط یک مطالعه کوچک در یک حوزه تخصصی آزمایش شد. به نظر میرسد داوری همتا در سردبیری مقالات، آنها را خواناتر کرده و کیفیت کلی گزارشدهی را بهبود میبخشد (2 مطالعه)، اما شواهد این امر قابلیت تعمیم بسیار محدودی دارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در حال حاضر، شواهد تجربی کمی برای حمایت از استفاده از داوری همتا در سردبیری به عنوان سازوکاری برای تضمین کیفیت تحقیقات زیستپزشکی در دسترس است. بااینحال، مشکلات روششناسی (methodology) در مطالعه داوری همتا بسیار زیاد و پیچیده هستند. در حال حاضر، فقدان شواهد در مورد اثربخشی و کارایی را نمیتوان به عنوان شواهدی مبنی بر نبود آنها تفسیر کرد. یک برنامه تحقیقاتی بزرگ و با بودجه کافی در مورد بررسی تاثیرات داوری همتا در سردبیری باید فورا آغاز شود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
ین مرور کاکرین در ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شد. مسوولیت صحت ترجمه بر عهده تیم ترجمه است که آن را تهیه کرده است. روند ترجمه با دقت انجام شده و از فرآیندهای استاندارد برای تضمین کنترل کیفیت پیروی میکند. با این حال، در صورت عدم تطابق، ترجمههای نادرست یا نامناسب، متن اصلی انگلیسی معتبر است.
