اگرچه عفونت HIV قابل پیشگیری است، هر ساله تعداد زیادی از افراد به HIV مبتلا میشوند. مداخلاتی که به افراد در مورد HIV آموزش میدهند، میتوانند نگرش و رفتار آنها را تغییر داده و از این طریق از بروز عفونتهای جدید HIV پیشگیری کنند. این مداخلات اغلب مستلزم مراجعه افراد به مراکز ارائهدهنده خدمات سلامت هستند، اما موانعی مانند کمبود پول، مشکلات حملونقل یا انگ مرتبط با وضعیت HIV-مثبت میتواند دسترسی افراد را به مداخلات پیشگیری از HIV محدود کند. تماسهای تلفن ثابت یا تلفن همراه میتوانند برای ارائه موثرتر مداخلات پیشگیری از HIV مورد استفاده قرار گیرند، زیرا ممکن است باعث صرفهجویی در وقت افراد، کاهش هزینهها و دسترسی آسانتر افراد به خدمات مراقبت سلامت شوند.
هدف از این مرور، ارزیابی اثربخشی مداخلات پیشگیری از HIV ارائهشده از طریق تماسهای تلفنی در مقایسه با روش استاندارد ارائه مراقبت بود. پساز جستوجوی جامع در بانکهای اطلاعاتی مختلف علمی و منابع دیگر، فقط یک مطالعه مرتبط را پیدا کردیم. این مطالعه در مراکز خدمات مرتبط با تجاوز جنسی (sexual assault services) در آفریقای جنوبی انجام شد. شرکتکنندگان مطالعه، زنان و دخترانی بودند که پساز تجاوز جنسی، داروهایی را برای پیشگیری از ابتلا به عفونت HIV (به اصطلاح «پروفیلاکسی پساز مواجهه» (post-exposure prophylaxis) یا «PEP») دریافت کردند. شرکتکنندگان به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه از شرکتکنندگان فقط مراقبتهای استاندارد را دریافت کرده و شرکتکنندگان در گروه دیگر مراقبتهای استاندارد و پشتیبانی از طریق تماسهای تلفنی را برای کمک به آنها در مصرف داروهای پیشگیری از HIV دریافت کردند. در مجموع، فقط حدود یکسوم از شرکتکنندگان داروی پیشگیری از HIV خود را به مدت 28 روز مصرف کردند. احتمال مصرف دارو در شرکتکنندگانی که تماس تلفنی دریافت کردند، بیشتر از شرکتکنندگانی نبود که فقط تحت مراقبت استاندارد قرار گرفتند. همچنین، تماسهای تلفنی تعداد شرکتکنندگان مبتلا به افسردگی را کاهش نداد و تعداد شرکتکنندگانی را که یک بروشور اطلاعاتی را مطالعه کردند یا برای دریافت داروی پیشگیری از HIV بازگشتند، افزایش نداد. فقط درصد بیشتری از شرکتکنندگانی که تماسها را دریافت کردند، در مقایسه با شرکتکنندگانی که تماسها را دریافت نکردند، از دفترچه یادداشت دارویی استفاده کردند. تاثیرات مضر این مداخله گزارش نشدند. ما نتوانستیم هیچ اطلاعاتی را در مورد دیگر پیامدهای مرتبط، مانند رضایت شرکتکنندگان و ارائهدهندگان خدمات مراقبت سلامت از مداخله تلفنی یا هزینهها، بیابیم. ما به فوریت نیازمند انجام مطالعات بیشتری هستیم که در محیطهای گوناگون انجام شوند و اثربخشی تماسهای تلفنی را با دیگر روشهای ارائه مداخلات پیشگیری از HIV جهت پیشگیری از عفونتهای جدید HIV مقایسه کنند.
مطالعه چکیده کامل
این مطالعه یکی از سه مرور کاکرین است که به بررسی نقش تلفن در ارائه خدمات HIV/AIDS میپردازد. اگرچه عفونت HIV قابل پیشگیری است، همچنان تعداد زیادی عفونت جدید رخ میدهد. به منظور کاهش تعداد افرادی که به تازگی به HIV مبتلا شدهاند، مداخلات موثرتری جهت پیشگیری از HIV مورد نیاز است. از تماسهای تلفنی میتوان برای ارائه موثرتر مداخلات پیشگیری از HIV استفاده کرد. آنها این پتانسیل را دارند که در زمان و هزینهها صرفهجویی کرده و دسترسی آسانتری را فراهم کنند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی مداخلات پیشگیری از HIV از طریق تلفن ثابت و تلفن همراه در افراد HIV-منفی.
روشهای جستوجو
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین، MEDLINE؛ PubMed؛ Central؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ Web of Science؛ Cumulative Index to Nursing & Allied Health؛ کتابخانه سلامت جهانی سازمان جهانی بهداشت و Current Controlled Trials را از سال 1980 تا جون 2011 جستوجو کردیم. منابع علمی خاکستری (grey literature) زیر را نیز جستوجو کردیم: Dissertation Abstracts International و Centre for Agricultural Bioscience International Direct Global Health database؛ System for Information on Grey Literature Europe؛ The Healthcare Management Information Consortium؛ Google Scholar؛ Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections database؛ International AIDS Society conference database؛ AIDS Education Global Information System؛ و فهرست منابع مقالات.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs)، کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی و کنترلشده، مطالعات کنترلشده قبل و بعد (controlled before and after studies; CBAs) و مطالعات سری زمانی منقطعشده (interrupted time series studies) که اثربخشی پیشگیری از HIV را از طریق تماسهای تلفنی با ارائه مراقبت معمول در افراد HIV-منفی، بدون در نظر گرفتن ویژگیهای جمعیتشناختی و در همه زمینهها و شرایط، مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو داور بهطور مستقل از هم بانکهای اطلاعاتی را جستوجو کرده، استنادها را غربالگری کرده، کیفیت مطالعه را ارزیابی کرده، و دادهها را استخراج کردند. داور سوم هرگونه اختلافنظری را حلوفصل کرد. پیامدهای اولیه عبارت بودند از آگاهی در مورد علل و پیامدهای HIV/AIDS، تغییر در رفتار، میزان بهرهمندی از خدمات مراقبت سلامت و پیامدهای بالینی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از دیدگاه کاربران و ارائهدهندگان در مورد مداخله، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای نامطلوب.
نتایج اصلی
از 14,717 استناد، فقط یک مطالعه معیارهای ورود را داشت. RCT واردشده، زنان و دختربچههایی را که پساز تجاوز جنسی، خدمات پروفیلاکسی پساز مواجهه (post-exposure prophylaxis; PEP) را از مراکز خدمات مرتبط با تجاوز جنسی (sexual assault services) در آفریقای جنوبی میان آگوست 2007 و می 2008 دریافت کرده بودند، به مطالعه وارد کرد.
شرکتکنندگان (n (تعداد) = 274) با روش تصادفیسازی شده در دو گروه دریافت پشتیبانی تلفنی (n = 136) و کنترل (n = 138) قرار گرفتند. شرکتکنندگان گروه کنترل، تحت مراقبت معمول (یک جلسه اطلاعرسانی تعاملی) از سوی مرکز خدمات مرتبط با تجاوز جنسی در طول 28 روزی قرار گرفتند که میبایست خدمات PEP را دریافت میکردند، و پساز آن هیچ تماس دیگری از سوی کارکنان مطالعه نداشتند. شرکتکنندگان در گروه پشتیبانی تلفنی، مراقبتهای استاندارد و تماسهای تلفنی را از یک مشاور در طول 28 روزی به دست آوردند که میبایست خدمات PEP را دریافت میکردند.
بهطور کلی، تفاوت معنیداری (P = 0.13) از نظر میزان پایبندی به PEP میان گروه مداخله (38.2%) و کنترل (31.9%) دیده نشد. همچنین، از نظر نسبتی از شرکتکنندگان که یک بروشور را مطالعه کردند، برای دریافت دارو بازنگشتند یا دچار افسردگی بودند، تفاوت معنیداری میان گروههای مداخله و کنترل وجود نداشت (به ترتیب: P = 0.006؛ P = 0.42؛ P = 0.72). نسبتی از شرکتکنندگان که از دفترچه یادداشت روزانه استفاده کردند، در گروه مداخله (78.8%) در مقایسه با گروه کنترل (69.9%) بهطور معنیداری بالاتر بود (P = 0.001). نویسندگان مطالعه گزارش دادند که هیچ عارضه جانبی ثبت نشد. این RCT اطلاعاتی را درباره پیامدهای ارزیابی شرکتکنندگان و ارائهدهندگان، یا پیامدهای اقتصادی ارائه نکرد. خطر سوگیری (bias) در این مطالعه، در سطح متوسط بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
فقط یک RCT را با خطر متوسط سوگیری یافتیم که نشان داد ارائه حمایت PEP از طریق تماسهای تلفنی منجر به پایبندی بیشتر به PEP نشد. بااینحال، این RCT در یک کشور با سطح درآمد متوسط به بالا و شیوع بالای HIV، با مشارکت یک جمعیت پُرخطر انجام شد و قابلیت کاربرد نتایج آن در دیگر محیطها و زمینهها نامشخص است. نیاز به شواهد قوی از شرایط مختلف در مورد اثربخشی استفاده از تماسهای تلفنی برای ارائه پشتیبانی PEP و دیگر مداخلات پیشگیری از HIV وجود دارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
