در سال 2010 بیش از 34 میلیون نفر به ویروس HIV مبتلا بوده و بیشاز 2.7 میلیون مورد جدید ابتلا در همان سال رخ دادند. پیشرفت در درمانهای دارویی برای HIV به این معناست که امید به زندگی افراد مبتلا به HIV/AIDS؛ (people living with HIV; PLHIV) اکنون تقریبا با افراد غیرمبتلا یکسان است. بااینحال، این بیماری هنوز لاعلاج است و بیماران برای مقابله با بیماری مزمن خود و لزوم مصرف مادامالعمر دارو به حمایت نیاز دارند. مداخلات اغلب مستلزم مراجعه حضوری افراد به مراکز درمانی است، اما موانع دسترسی به خدمات مراقبت سلامت، مانند کمبود پول، مشکلات حملونقل و انگ اجتماعی که گاهی با مراجعه به کلینیک برای درمان HIV مرتبط است، میتواند از دریافت مراقبتهای مورد نیاز افراد پیشگیری کند. استفاده از تلفن برای ارائه مراقبت به PLHIV میتواند بر برخی از این موانع غلبه کرده، و در نهایت، سلامت را بهبود بخشد. همچنین ممکن است هزینهها را کاهش دهد، در زمان صرفهجویی کند و تلاش کمتری را بطلبد. این امر میتواند امکان تماس مکرر را با بیماران و فرصت دسترسی را به افراد بیشتری که نیازمند مراقبت هستند، فراهم کند. تلفنهای همراه بهطور گستردهای هم در کشورهای توسعهیافته و هم در کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار گرفته، و آنها را به روشی عملی برای ارائه مداخلات سلامت به PLHIV تبدیل میکند.
هدف از این مرور، ارزیابی اثربخشی استفاده از تلفن برای ارائه مداخلات به منظور بهبود وضعیت سلامت PLHIV در مقایسه با مراقبتهای استاندارد بود. جستوجوی جامع انجامشده در بانکهای اطلاعاتی مختلف علمی و منابع دیگر، منجر به یافتن 11 مطالعه مرتبط شد. تمام مطالعات در ایالات متحده انجام شدند، بنابراین نتایج آنها ممکن است در مورد دیگر کشورها، بهویژه کشورهای در حال توسعه، صدق نکند. برخی از مطالعات با هدف بررسی افراد HIV-مثبت در محل انجام مطالعه صورت گرفتند، و برخی دیگر بر گروههای خاصی از افراد، مانند جمعیت PLHIV جوان مصرفکننده مواد مخدر، یا PLHIV مسنتر تمرکز داشتند. تفاوتهای زیادی در انواع مداخلات تلفنی مورد استفاده در هر مطالعه وجود داشت. شواهدی وجود داشت که مداخلات تلفنی میتوانند پایبندی به مصرف دارو را بهبود بخشند، رفتارهای جنسی پُرخطر را کاهش دهند و نشانههای افسردگی را در PLHIV کم کنند. بااینحال، تعدادی از مطالعات نیز نشان دادند که مداخلات تلفنی موثرتر از مراقبت معمول بهتنهایی نبودند. برای ارزیابی اثربخشی مداخلات تلفنی در بهبود وضعیت سلامت PLHIV، به مطالعات بیشتری که در محیطهای مختلف انجام شوند، نیاز داریم.
مطالعه چکیده کامل
این مطالعه یکی از سه مرور کاکرین است که به بررسی نقش تلفن در ارائه خدمات مرتبط با HIV/AIDS میپردازد. مداخلات تلفنی، از طریق تلفن ثابت یا از طریق تلفن همراه، ممکن است در بسیاری از موقعیتها در مدیریت افراد مبتلا به HIV؛ (people living with HIV; PLHIV) مفید باشند. مداخلات ارائهشده از طریق تلفن این پتانسیل را دارند که هزینهها را کاهش دهند، در زمان صرفهجویی کنند و حمایت بیشتری را برای افراد مبتلا به HIV فراهم آورند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی مداخلات ارائهشده از طریق تلفن ثابت و تلفن همراه برای کاهش موربیدیتی و مورتالیتی در افراد مبتلا به عفونت HIV.
روشهای جستوجو
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین، MEDLINE؛ PubMed؛ Central؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ ISI Web of Science؛ Cumulative Index to Nursing & Allied Health؛ کتابخانه سلامت جهانی سازمان جهانی بهداشت و Current Controlled Trials را از سال 1980 تا جون 2011 جستوجو کردیم. منابع علمی خاکستری (grey literature) زیر را نیز جستوجو کردیم: Dissertation Abstracts International؛ Centre for Agricultural Bioscience International Direct Global Health database؛ System for Information on Grey Literature Europe؛ The Healthcare Management Information Consortium database؛ Google Scholar؛ Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections؛ International AIDS Society؛ AIDS Educational Global Information System؛ و فهرست منابع مقالات.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs)، کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی و کنترلشده، مطالعات کنترلشده قبل و بعد (controlled before and after studies; CBAs) و مطالعات سری زمانی منقطعشده (interrupted time series studies) که اثربخشی مداخلات تلفنی را در کاهش موربیدیتی و مورتالیتی افراد مبتلا به عفونت HIV در مقایسه با مداخلات حضوری یا مراقبت معمول، بدون در نظر گرفتن ویژگیهای جمعیتشناختی و در همه زمینهها و محیطها، مقایسه کردند. مداخلات ارائهشده از طریق تلفن همراه و تلفن ثابت، هر دو، در این مطالعات وارد شدند، اما مداخلات پیامرسانی از طریق تلفن همراه حذف شدند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو داور بهطور مستقل از هم به جستوجو، غربالگری، و ارزیابی کیفیت مطالعه پرداخته و دادهها را استخراج کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از تغییر رفتار، پذیرش در بخش مراقبت سلامت یا پیامدهای بالینی. پیامدهای ثانویه شامل مناسب بودن شیوه ارتباط بوده، و اینکه عوامل زمینهساز تغییر، اصلاح شدند یا خیر. متاآنالیزها، در هر یک از سه مطالعه، برای بررسی میزان پایبندی به مصرف دارو و نشانههای افسردگی انجام شدند. به دلیل ناهمگونی (heterogeneity) مطالعه، برای دیگر پیامدها، یک سنتز روایی (narrative) ارائه میشود.
نتایج اصلی
از میان 14,717 استناد، 11 RCT معیارهای ورود را داشتند (1381 شرکتکننده).
شش مطالعه به بررسی پیامدهای مربوط به پایبندی به مصرف دارو پرداختند، و شواهدی از دو مطالعه وجود داشت که مداخلات تلفنی میتوانند پایبندی به مصرف دارو را بهبود بخشند. یک متاآنالیز از سه مطالعه که دادههای کافی برای آنها وجود داشت، هیچ مزیت معنیداری را نشان نداد (SMD: 0.49؛ 95% CI؛ 1.12- تا 2.11). شواهدی از یک مطالعه روی جوانان مبتلا به HIV که مواد مخدر مصرف میکردند، کارآمدی مداخلات تلفنی را در کاهش رفتارهای جنسی پُرخطر نشان داد، درحالیکه یک کارآزمایی روی افراد مسنتر هیچ مزیتی را نشان نداد. سه RCT به پیامدهای ویروسی پرداختند، و شواهد بسیار کمی وجود دارد که مداخلات تلفنی پیامدهای ویروسی را بهبود بخشیدند. پنج RCT نیز به پیامدهای مربوط به نشانههای افسردگی و روانپزشکی پرداخته و شواهدی را ارائه کردند که مداخلات تلفنی میتوانند در این زمینه با مزایایی همراه باشند. سه مورد از این مطالعات که بر نشانههای افسردگی متمرکز بودند، در یک متاآنالیز ترکیب شدند، که هیچ مزیت معنیداری را نشان ندادند (SMD: 0.02؛ 95% CI؛ 0.18- تا 0.21).
نتیجهگیریهای نویسندگان
مداخلات صوتی تلفنی ممکن است در بهبود پایبندی به مصرف دارو، کاهش رفتارهای جنسی پُرخطر و کاهش نشانههای افسردگی و روانپزشکی نقش داشته باشند، اما شواهد کنونی محدود بوده و انجام پژوهشهای بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
