خوابآلودگی منجر به کاهش عملکرد شده و با افزایش خطر بروز خطا و آسیبدیدگی همراه است. کار شیفتی یکی از دلایل اصلی خوابآلودگی است، زیرا مستلزم آن است که کارگران در زمانهایی بیدار باشند که با زمانهایی که «ساعت بدن» آنها تعیین میکند، متفاوت است. این وضعیت بهنوبهخود میتواند ایمنی خود و دیگران را به خطر اندازد - خوابآلودگی یک عامل خطر برای وقوع رویدادهایی مانند تصادفات رانندگی، آسیبهای شغلی و خطاهای پزشکی است.
شناسایی مداخلاتی که میتوانند خطر بروز خطا و آسیب را کاهش دهند، برای اطمینان از اینکه افرادی که ملزم به کار در طول شب هستند، میتوانند این کار را با خیال راحت انجام دهند، ضروری است. کافئین به عنوان یکی از این مداخلات پیشنهاد شده است، اگرچه میزان موثر بودن آن در کارگران شیفتی مشخص نیست.
برای این مرور سیستماتیک، نویسندگان به دنبال یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای بودند که تاثیرات مصرف کافئین را بر بروز آسیب، خطا و عملکرد شناختی در کارگران شیفتی بررسی کردند. آنها 13 کارآزمایی را یافتند - هیچیک از کارآزماییها به بررسی تاثیر آن بر بروز آسیب نپرداختند، دو کارآزمایی میزان خطا را اندازهگیری کردند، درحالیکه کارآزماییهای باقیمانده از تستهای عصبروانشناختی برای ارزیابی عملکرد شناختی استفاده کردند.
نتایج کارآزماییها نشان میدهند که مصرف کافئین در مقایسه با عدم انجام مداخله، میتواند تعداد خطاها را کاهش داده و عملکرد شناختی را در کارگران شیفتی بهبود بخشد. هیچ تفاوتی در تاثیر مداخله در کارآزماییهایی که کافئین را با دیگر مداخلات (مانند چرت زدن، نور روشن و مصرف داروی مودافینیل (modafinil)) مقایسه کردند، مشاهده نشد. بااینحال، به دلیل برخی نقاط ضعف روششناسی (methodology) کارآزماییها، هنگام تفسیر نتایج، مقداری احتیاط لازم است.
نویسندگان این مرور سیستماتیک نتیجه میگیرند که کافئین ممکن است یک مداخله موثر برای بهبود عملکرد در کارگران شیفتی باشد، بااینحال، هیچ کارآزماییای وجود ندارد که بتوانند از طریق آن تاثیر آن را بر بروز آسیبها ارزیابی کنند. براساس شواهد موجود، نویسندگان این مرور نتیجه میگیرند که هیچ دلیلی وجود ندارد که کارگران شیفتی سالم که در حال حاضر از کافئین در سطوح توصیهشده برای بهبود هوشیاری خود استفاده میکنند، این کار را متوقف کنند. آنها در ادامه پیشنهاد میکنند که انجام کارآزماییهای بیشتر برای ارزیابی تاثیرات کافئین در برابر دیگر اقدامات متقابل بالقوه مفید خواهد بود.
مطالعه چکیده کامل
خوابآلودگی منجر به کاهش عملکرد و توجه شده و با افزایش خطر آسیبدیدگی همراه است. پرواززدگی (jet lag) و اختلال شیفت کاری، اختلالات ریتم شبانهروزی خواب هستند که منجر به خوابآلودگی شده و میتوانند خطر آسیبدیدگی را افزایش دهند. آنها این نیاز را برای افراد ایجاد میکنند که در زمانهایی متفاوت از زمانهایی که ریتمهای شبانهروزی آنها تعیین میکند، فعالیت کنند. در نتیجه، نیاز به مداخلاتی نیز وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که این افراد میتوانند با خیال راحت این کار را انجام دهند. کافئین نقش بالقوهای در افزایش هوشیاری در زمانهای بیداری مطلوب در افراد مبتلا به پرواززدگی یا اختلال کار شیفتی دارد، بااینحال تاثیرات آن بر آسیب و خطا مشخص نیست.
اهداف
ارزیابی تاثیرات کافئین در پیشگیری از آسیبهای ناشی از اختلال هوشیاری در افراد مبتلا به پرواززدگی یا اختلال ناشی از کار شیفتی.
روشهای جستوجو
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه صدمات در کاکرین، CENTRAL ( کتابخانه کاکرین )، MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ TRANSPORT (تا جولای 2008)؛ و بانکهای اطلاعاتی PubMed (تا اپریل 2010) را جستوجو کردیم. ما در اینترنت نیز جستوجو کرده و فهرست منابع مقالات مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده که تاثیرات کافئین را بر بروز آسیب، خطا یا عملکرد شناختی در افراد مبتلا به پرواززدگی یا اختلال کار شیفتی بررسی کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم نتایج جستوجو را غربالگری کرده و متون کامل را برای ورود ارزیابی کردند. دادهها استخراج شده و خطر سوگیری (bias) ارزیابی شد. تخمینهای تاثیر درمان (نسبت شانس و تفاوت میانگین استانداردشده (SMD)) و 95% فواصل اطمینان (CI) با استفاده از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) محاسبه و تجمیع شدند.
نتایج اصلی
سیزده کارآزمایی وارد شدند. هیچکدام پیامد آسیب را اندازهگیری نکردند. دو کارآزمایی خطا را اندازهگیری کرده، و کارآزماییهای باقیمانده از تستهای عصبیروانشناختی (neuropsychological tests) برای ارزیابی عملکرد شناختی استفاده کردند. کارآزماییهایی که تاثیر کافئین را بر بروز خطاها ارزیابی کردند، نشان دادند که کافئین در مقایسه با دارونما (placebo)، تعداد خطاها را بهطور قابل توجهی کاهش داد. برآوردهای اثرگذاری (effect estimates) تجمعی مداخله بر عملکرد براساس حوزه شناختی نشان میدهد که، کافئین در مقایسه با دارونما، شکلگیری مفهوم و استدلال (SMD: -0.41؛ 95% CI؛ 1.04- تا 0.23)، حافظه (SMD: -1.08؛ 95% CI؛ 2.07- تا 0.09-)، جهتیابی و توجه (SMD: -0.55؛ 95% CI؛ 0.83- تا 0.27-) و ادراک (SMD: -0.77؛ 95% CI؛ 1.73- تا 0.20) را بهبود بخشید؛ اگرچه هیچ تاثیر مفیدی از آن بر عملکرد کلامی و مهارتهای زبانی دیده نشد (SMD: 0.18؛ 95% CI؛ 0.50- تا 0.87). یک کارآزمایی که تاثیرات کافئین را با چرت زدن مقایسه کرد، نشان داد که در گروه کافئین، اشتباهات بهطور قابل توجهی کمتر بودند. دیگر کارآزماییهایی که کافئین را با دیگر مداخلات فعال (مثلا چرت زدن، نور روشن، مودافینیل (modafinil)) مقایسه کردند، هیچ تفاوتهای معنیداری را نیافتند. خطر بالای سوگیری در مورد کفایت پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) و وجود گزارشدهی انتخابی پیامد میان کارآزماییها وجود دارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
کافئین ممکن است یک مداخله موثر برای بهبود عملکرد در کارگران شیفتی باشد، بااینحال، هیچ کارآزماییای وجود ندارد که بتوانیم تاثیر آن را بر آسیبها ارزیابی کنیم. این نتایج عمدتا از مطالعاتی سرچشمه میگیرند که شامل شرکتکنندگان جوان تحت شرایط شبیهسازی شدهاند، و میزان تعمیمپذیری یافتهها به کارگران مسنتر و شیفتهای کاری در دنیای واقعی مشخص نیست. بر اساس شواهد موجود، هیچ دلیلی وجود ندارد که افراد سالمی که در حال حاضر از کافئین در سطوح توصیهشده برای بهبود هوشیاری خود استفاده میکنند، این کار را متوقف کنند. ارزیابی تاثیرات نسبی کافئین نسبت به دیگر اقدامات متقابل بالقوه باید محور انجام پژوهشهای آینده باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
