افراد مبتلا به دیابت و دیگر بیماریهای مزمن اغلب از داروهای مکمل و جایگزین استفاده میکنند. این مرور، کارآمدی و بیخطری (safety) استفاده از درمانهای مختلف آیورودیک (Ayurvedic) را برای مدیریت بالینی دیابت بررسی میکند. هفت کارآزمایی را یافتیم که شامل 354 شرکتکننده بودند (172 نفر در گروه درمان، 158 نفر در گروه کنترل، 24 نفر قابل طبقهبندی نبودند). همه این مطالعات شامل بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 بودند. شش مطالعه، پنج نوع مختلف از ترکیبات گیاهی (داروهای تخصصی) را تست کردند و فقط یک مطالعه، درمان آیورودیک با «رویکرد سیستمی جامع» را بررسی کرد. طول دوره درمان از سه تا شش ماه متغیر بود. یک مطالعه با بررسی هریک از داروهای Diabecon؛ Inolter و Cogent DB (ترکیبات گیاهی تخصصی) نشان داد که سطح هموگلوبین گلیکوزیله A1c (به اختصار HbA1C) در پایان دوره درمان در مقایسه با گروه کنترل بهطور قابل توجهی پائینتر بود. دو مطالعه روی Diabecon و یک مطالعه روی Cogent DB (ترکیبات گیاهی تخصصی) نشان دادند که سطح قند خون ناشتا در پایان دوره مطالعه در گروه درمان بهطور قابل توجهی پائینتر بود. در این کارآزماییها هیچ موردی از مرگومیر مشاهده نشد و تفاوت معنیداری از نظر عوارض جانبی میان گروههای مداخله و کنترل وجود نداشت. یک مطالعه در مورد درمان با Pancreas tonic، تغییر قابل توجهی را در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت گزارش نکرد. هیچ مطالعهای در خصوص عوارض دیابت، مرگومیر به هر علتی و هزینهها، گزارشی را ارائه نکرده یا برای بررسی آنها طراحی نشده بود. علیرغم رسیدن به نتایج مثبت در برخی مطالعات و عدم وجود عوارض جانبی جدی، به دلیل روشهای ضعیف و تعداد کم شرکتکنندگان در مطالعات ارزیابیشده، نمیتوان به نتیجهگیریهای قطعی دست یافت. برای ارزیابی کارآمدی این درمانها، انجام پژوهشهای بیشتری مورد نیاز است. پزشکان آیورودیک معمولا از ترکیبی از گیاهان دارویی مختلف یا داروهای تخصصی به همراه رژیم غذایی، ورزش و اصلاح سبک زندگی استفاده میکنند. درمانها معمولا با در نظر گرفتن تعادل سه «دوشا» (doshas) بهصورت فردی انجام میشوند. ممکن است مداخلات در کارآزماییهای آنالیزشده، شیوه واقعی آیورودیک را تکرار نکرده باشند، بلکه فقط به ارزیابی برخی از اجزای آن بهصورت جداگانه پرداخته باشند.
مطالعه چکیده کامل
بیماران مبتلا به دیابت، اغلب از داروهای مکمل و جایگزین از جمله داروهای آیورودیک (Ayurvedic) استفاده میکنند و از این رو تعیین کارآمدی و بیخطری (safety) آنها مهم است.
اهداف
ارزیابی تاثیرات درمانهای آیورودیک در مدیریت بالینی دیابت.
روشهای جستوجو
کتابخانه کاکرین (شماره 10، سال 2011) ؛ MEDLINE (تا 31 آگوست 2011)؛ EMBASE (تا 31 آگوست 2011)؛ AMED (تا 14 اکتبر 2011)، بانک اطلاعاتی کارآزماییهای تصادفیسازیشده از جنوب آسیا (تا 14 اکتبر 2011)، بانک اطلاعاتی منابع علمی خاکستری (grey literature) (OpenSigle، تا 14 اکتبر 2011) و بانکهای اطلاعاتی کارآزماییهای در حال انجام (تا 14 اکتبر 2011) را جستوجو کردیم. علاوهبر این، چندین مجله و فهرست منابع کارآزماییهای بالقوه مرتبط را بهصورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازیشده را، با حداقل طول دوره دو ماه، که مداخلات آیورودیک را برای دیابت انجام دادند، وارد این مرور کردیم. شرکتکنندگان از هر دو جنس، تمام سنین و هر نوع دیابت، صرفنظر از مدت ابتلا به دیابت، درمان ضددیابت دریافتی، کوموربیدیتی یا عوارض مرتبط با دیابت، وارد شدند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کردند. خطر سوگیری (bias) کارآزماییها مطابق با آنچه در کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات (Cochrane Handbook for Systematic Review of Interventions) ذکر شد، ارزیابی شد.
نتایج اصلی
با توجه به انواع مختلف مداخلات و کیفیت متغیر دادهها، نتایج فقط تعداد محدودی از مطالعات قابل ترکیب بودند. شش کارآزمایی را در مورد ترکیبات گیاهی تخصصی و یک کارآزمایی را در مورد درمان آیورودیک با رویکرد سیستمی جامع پیدا کردیم. این مطالعات، 354 شرکتکننده (172 نفر در گروه درمان، 158 نفر در گروه کنترل، 24 نفر با تخصیص (allocation) نامشخص) را وارد کردند. طول دوره درمان از 3 تا 6 ماه متغیر بود. همه این مطالعات شامل بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 بودند.
با توجه به پیامدهای اولیه، کاهش قابل توجهی در هموگلوبین گلیکوزیله A1c (به اختصار HbA1c)، قند خون ناشتا (fasting blood sugar; FBS) یا هر دو با Diabecon؛ Inolter و Cogent DB در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم درمان کمکی مشاهده شد، درحالیکه هیچ پاسخ هیپوگلیسمی (hypoglycaemic) قابل توجهی با درمان Pancreas tonic و Hyponidd دیده نشد. مطالعه درمان آیورودیک با رویکرد سیستمی جامع، دادههایی را در مورد مقادیر HbA1c و FBS ارائه نداد. یک مطالعه در مورد درمان با Pancreas tonic، تغییر قابل توجهی را در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مشاهده نکرد. عوارض جانبی اصلی گزارششده عبارت بودند از حساسیت بیشازحد به دارو (یک مطالعه، یک بیمار در بازوی درمان)؛ اپیزودهای هیپوگلیسمی (یک مطالعه، یک شرکتکننده در بازوی درمان؛ هیچکدام هیپوگلیسمی شدید نداشتند) و عوارض جانبی گوارشی در یک مطالعه (1 مورد از 20 شرکتکننده گروه مداخله و 0 مورد از 20 شرکتکننده گروه کنترل). هیچیک از مطالعات واردشده، هیچ موردی را از مرگومیر، سمیّت کلیوی، خونی یا کبدی گزارش نکردند.
با توجه به پیامدهای ثانویه، سطح قند خون پساز غذا (post prandial blood sugar; PPBS) میان شرکتکنندگان تحت درمان با Diabecon کمتر بود، با Hyponidd تغییری نکرد و در بیماران تحت درمان با Cogent DB بالاتر گزارش شد. درمان با Pancreas tonic و Hyponidd تاثیر قابل توجهی بر پروفایل لیپیدی نداشتند، درحالیکه بیماران تحت درمان با Inolter بهطور قابل توجهی کلسترول HDL بالاتر و کلسترول LDL پائینتر و همچنین تریگلیسیرید پائینتری داشتند. شرکتکنندگان تحت درمان با Cogent DB، کلسترول تام و تریگلیسیرید پائینتری داشتند.
مطالعات مربوط به درمان با Diabecon، افزایش سطح انسولین ناشتا را گزارش کردند؛ یک مطالعه مربوط به درمان با Diabecon، سطح انسولین تحریکشده بالاتر و سطح پپتید-C ناشتای بالاتری را در گروه درمان نشان داد. هیچ تفاوت معنیداری در سطوح پپتید-C و انسولین ناشتا و تحریکشده با درمان Hyponidd؛ Cogent DB و Pancreas tonic وجود نداشت. مطالعه Inolter، این پیامدها را ارزیابی نکرد.
هیچ مطالعهای در خصوص عوارض دیابت، مرگومیر به هر علتی و دادههای اقتصادی، گزارشی را ارائه نکرده یا برای بررسی آنها طراحی نشده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اگرچه تاثیرات قابل توجهی در کاهش سطح گلوکز با استفاده از برخی ترکیبات گیاهی مشاهده شد، به دلیل نواقص روششناسی (methodology) و حجم نمونه کم، قادر به اتخاذ نتیجهگیریهای قطعی در مورد کارآمدی آنها نیستیم. اگرچه هیچ عارضه جانبی قابل توجهی گزارش نشد، در حال حاضر شواهد کافی برای توصیه به استفاده از این مداخلات در عملکرد بالینی روتین وجود ندارد و انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
