آشفتگی (agitation) و روان‌پریشی (psychosis) اغلب در بزرگسالان مسن مبتلا به دمانس رخ می‌دهند. داروها اغلب برای درمان این نشانه‌ها تجویز شده و داروهای ضدافسردگی به‌طور فزاینده‌ای برای این نشانه‌ها استفاده می‌شوند. ما شواهد مربوط به اثربخشی و بی‌خطری داروهای ضدافسردگی را برای درمان آشفتگی و روان‌پریشی در بزرگسالان مسن مبتلا به دمانس بررسی کردیم. ما داروهای ضدافسردگی را بر اساس مکانیسم اثر آن‌ها طبقه‌بندی کرده و مطالعاتی را وارد کردیم که داروهای ضدافسردگی را با درمان با دارونما (placebo) یا دیگر داروهایی که اغلب برای مدیریت این نشانه‌ها استفاده می‌شوند، مقایسه کردند. در مجموع نه مطالعه (شامل 692 نفر) شناسایی شدند، چهار مطالعه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors; SSRIs) را با دارونما، سه مطالعه SSRIها را با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال و یک مطالعه SSRIها را با داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال مقایسه کردند. یک مطالعه داروی ضدافسردگی ترازودون را با دارونما، و دو مطالعه ترازودون را با هالوپریدول مقایسه کردند. بیشتر مطالعاتی که در این مرور وارد شدند، نسبتا کوچک بودند و به دلیل مسائل روش‌شناسی (methodology)، خطر سوگیری (bias) نامشخصی داشتند. در دو مطالعه، سرترالین و سیتالوپرام از SSRIها در مقایسه با دارونما با کاهش نسبتا کمی در نشانه‌های آشفتگی و روان‌پریشی همراه بودند. تفاوت‌های دیگری با اهمیت آماری کم در تغییرات در آشفتگی یا روان‌پریشی یا در بیشتر معیارهای تحمل‌پذیری دارویی برای SSRIها یا ترازودون در مقایسه با دارونما یا هالوپریدول آنتی‌سایکوتیک وجود داشتند. ما نتیجه می‌گیریم که برخی شواهد از استفاده از داروهای ضدافسردگی خاص برای درمان آشفتگی و روان‌پریشی در دمانس حمایت می‌کند و انجام مطالعات بیشتری برای تعیین اثربخشی و بی‌خطری (safety) مصرف SSRIها و ترازودون در مدیریت این نشانه‌ها مورد نیاز هستند.
Read the full abstract
آشفتگی (agitation) و روان‌پریشی (psychosis) میان بزرگسالان مسن مبتلا به دمانس شایع بوده و مدیریت آن‌ها چالش‌برانگیز است. در حال حاضر، اطلاعات کمی در مورد کارآمدی و بی‌خطری (safety) مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام استفاده برای درمان این نشانه‌ها وجود دارد.
اهداف
ارزیابی بی‌خطری و کارآمدی داروهای ضدافسردگی در درمان روان‌پریشی و آشفتگی در بزرگسالان مسن مبتلا به بیماری آلزایمر، دمانس عروقی، یا دمانس مختلط.
روش‌های جست‌وجو
ما در پایگاه ثبت تخصصی گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین (Cochrane Dementia and Cognitive Improvement Group) که شامل پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین ( کتابخانه کاکرین، 2009، شماره 3)، MEDLINE (ژانویه 1950 تا اکتبر 2009)، EMBASE (1980 - اکتبر 2009)، CINAHL (همه تاریخ‌ها - اکتبر 2009) و PsycINFO (1806 تا اکتبر 2009) بودند، به جست‌وجو پرداختیم.
معیارهای انتخاب
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده از مصرف داروهای ضدافسردگی (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors; SSRIs)، داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای، ترازودون (trazodone) و دیگر داروهای ضدافسردگی)، در مقایسه با دارونما (placebo) یا داروهای مقایسه‌کننده (داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال یا آتیپیکال، داروهای ضدتشنج، بنزودیازپین‌ها، مهارکننده‌های کولین‌استراز، ممانتین (memantine) یا دیگر داروها) برای درمان آشفتگی یا روان‌پریشی در بزرگسالان مسن مبتلا به دمانس.
گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم کیفیت کارآزمایی را ارزیابی و داده‌های کارآزمایی را استخراج کردند. اطلاعات مربوط به کارآمدی مداخله را که با مقیاس‌های رتبه‌بندی نشانه‌های عصبی-روانی دمانس و عوارض جانبی اندازه‌گیری شدند، جمع‌آوری کردیم. برای دستیابی به اطلاعات بیشتر، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته شد.
نتایج اصلی
نه کارآزمایی شامل مجموعا 692 نفر در این مرور وارد شدند. پنج مطالعه، SSRIها را با دارونما مقایسه کردند و دو مطالعه در یک متاآنالیز برای بررسی پیامد تغییر در نمرات پرسش‌نامه تحریک‌پذیری کوهن-منسفیلد (Cohen-Mansfield Agitation Inventory; CMAI) ترکیب شدند. همانطور که در مورد تفاوت در نمره کل CMAI گزارش شد، تفاوت معنی‌داری میان داروهای ضدافسردگی و دارونما در مورد معیارهای آشفتگی وجود داشت (تفاوت میانگین (MD): 0.89-؛ 95% CI؛ 1.22- تا 0.57-)، اگرچه نتایج به شدت توسط یک مطالعه بزرگ وزن داده شدند. در یک مطالعه که تغییرات را در مقیاس‌های پرسش‌نامه عصبی-روانی و آسیب‌شناسی رفتاری در دمانس (Neuropsychiatric Inventory and Behavioral Pathology in Dementia) گزارش کرد، هیچ تفاوت معنی‌داری در تغییر نشانه‌های رفتاری دمانس برای SSRIها در مقایسه با دارونما وجود نداشت. یک مطالعه که سیتالوپرام (citalopram) را با دارونما مقایسه کرد، پس‌از کنترل نمره شدت پایه مقیاس رتبه‌بندی عصبی-رفتاری (Neurobehavioral Rating Scale; NBRS)، تفاوت معنی‌داری را در NPS اندازه‌گیری شده بر اساس NBRS نشان داد، اگرچه تفاوت میانگین تعدیل‌نشده اهمیت آماری نداشت (MD: -7.70؛ 95% CI؛ 16.57- تا 1.17). هیچ تفاوتی در میزان خروج از کارآزمایی به دلیل عوارض جانبی برای SSRIها در مقایسه با دارونما برای چهار مطالعه‌ای که این پیامد را گزارش کردند (نسبت خطر (relative risk): 1.07؛ 95% CI؛ 0.55 تا 2.11) یا در تعداد موارد خروج از کارآزمایی به هر دلیلی در سه مطالعه‌ای که این پیامد را گزارش کردند (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.26)، دیده نشد. یک مطالعه، SSRI سیتالوپرام را با ریسپریدون (risperidone)، آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال، مقایسه کرد و هیچ تفاوتی را در نمرات NBRS، خروج از کارآزمایی به هر دلیلی یا خروج از کارآزمایی به دلیل عوارض جانبی پیدا نکرد، اگرچه میزان عوارض جانبی اندازه‌گیری‌شده بر اساس نمره کل مقیاس عوارض جانبی UKU برای سیتالوپرام کمتر بودند (MD: -2.82؛ 95% CI؛ 4.94- تا 0.70-). سه مطالعه، SSRIها را با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال مقایسه کردند. در متاآنالیز دو مطالعه، تفاوتی با اهمیت آماری در تغییرات نمرات کل CMAI وجود نداشت (MD: 4.66؛ 95% CI؛ 3.58- تا 12.90). هم‌چنین هیچ تفاوتی در خروج از کارآزمایی به هر دلیلی یا به دلیل عوارض جانبی برای SSRIها در مقایسه با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال وجود نداشت. یک مطالعه در مورد ترازودون در مقایسه با دارونما، هیچ تفاوت معنی‌داری را در تغییر در نمرات کل CMAI (MD: 5.18؛ 95% CI؛ 2.86- تا 13.22) یا خروج از کارآزمایی به هر دلیلی (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.54 تا 2.09) پیدا نکرد. دو مطالعه که ترازودون را با هالوپریدول (haloperidol) مقایسه کردند نیز نتوانستند هیچ تفاوتی را در تغییر در نمرات کل CMAI (MD: 3.28؛ 95% CI؛ 3.28- تا 9.85) یا خروج از کارآزمایی به هر دلیلی (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.43 تا 1.46) نشان دهند.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
در حال حاضر مطالعات نسبتا کمی در مورد داروهای ضدافسردگی برای درمان آشفتگی و روان‌پریشی در دمانس وجود دارند. در دو مطالعه، سرترالین (sertraline) و سیتالوپرام از SSRIها در مقایسه با دارونما، با کاهش نشانه‌های آشفتگی همراه بودند. به نظر می‌رسد هم SSRIها و هم ترازودون در مقایسه با دارونما، داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال و داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال، تحمل‌پذیری خوبی دارند. مطالعات آینده با حجم نمونه بیشتری مورد نیاز هستند تا مشخص شود که SSRIها، ترازودون یا دیگر داروهای ضدافسردگی، درمان‌های بی‌خطر و موثری برای آشفتگی و روان‌پریشی در دمانس هستند یا خیر.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
