سرطان تیروئید شایعترین بدخیمی سیستم غدد درونریز است که شامل چندین زیرگروه مانند کارسینوم پاپیلاری (80% موارد) و کارسینوم فولیکولار (11% موارد) میشود. این موارد در مجموع تحت عنوان «سرطان تیروئید تمایزیافته» (differentiated thyroid cancer) شناخته میشوند. درمان با ید رادیواکتیو پساز جراحی (فرسایش غده تیروئید یا «تیروئیدکتومی» (thyroidectomy)) برای تشخیص بیماری متاستاتیک و از بین بردن بافت تیروئید باقیمانده با سرطان میکروسکوپیک مهم است. پساز درمان با ید رادیواکتیو، ممکن است عوارض جانبی در غدد بزاقی رخ دهند و باعث تورم و درد غدد بزاقی شوند که معمولا غده پاروتید را درگیر میکنند. نشانهها ممکن است بلافاصله پساز دوز درمانی ید رادیواکتیو یا ماهها بعد ایجاد شده و با گذشت زمان شدت بگیرند. عوارض ثانویه گزارششده شامل خشکی دهان («xerostomia») و تغییرات چشایی هستند.
تصور میشود که آمیفوستین (amifostine) یک محافظ پرتویی غدد بزاقی است که همراه با درمان با ید رادیواکتیو استفاده میشود. این دارو بهصورت داخل وریدی تجویز میشود و گزارش شده که آسیب غدد بزاقی ناشی از درمان با ید رادیواکتیو را بهبود میبخشد.
فقط دو کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را یافتیم که در آنها تاثیرات آمیفوستین با دارونما (placebo) مقایسه شدند. دو کارآزمایی بالینی تصادفیسازی شده، 130 بیمار تحت درمان با دوز بالای ید رادیواکتیو را برای سرطان تیروئید بررسی کردند. دادههای حاصل از دو کارآزمایی نشان میدهند که آمیفوستین هیچ تاثیر محافظتی آشکاری بر غدد بزاقی در این بیماران ندارد. دو بیمار در یک مطالعه پساز شروع درمان با آمیفوستین دچار کلاپس شدند و مجبور شدند تحت درمان با قطع تزریق دارو و جایگزینی حجم قرار گیرند. هر دو بیمار بدون هیچ عارضهای بهبود یافتند.
تا زمانی که دادههای بهتری در دسترس قرار گیرند، استفاده از آبنبات ترش یا آب لیمو برای افزایش ترشح بزاق ممکن است در طول درمان با ید رادیواکتیو برای بیماران مبتلا به سرطان تیروئید تمایزیافته مناسبتر باشد. بیماران باید از اهمیت کمآب نبودن بدن، تحریک اسید و ماساژ غدد پساز درمان با ید رادیواکتیو به خوبی آگاه باشند. علاوهبر این، تشخیص و درمان زودهنگام خشکی دهان میتواند پیامدها را بهبود بخشد.
مطالعه چکیده کامل
درمان با ید رادیواکتیو برای سرطان تیروئید تمایزیافته (differentiated thyroid cancer) احتمالا منجر به خشکی دهان (xerostomia) میشود. آمیفوستین (amifostine) برای پیشگیری از تاثیرات پرتودرمانی بر غدد بزاقی (salivary glands) استفاده شده است. تا به امروز، تاثیرات آمیفوستین بر غدد بزاقی در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید تمایزیافته که تحت درمان با ید رادیواکتیو قرار گرفتهاند، نامشخص باقی مانده است.
اهداف
ارزیابی تاثیرات آمیفوستین بر غدد بزاقی در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید تمایزیافته که تحت درمان با دوز بالای ید رادیواکتیو قرار گرفتند.
روشهای جستوجو
مطالعات از جستوجوهای کامپیوتری در پایگاههای MEDLINE؛ EMBASE، کتابخانه کاکرین و مجموعه مقالات کنفرانسهای برگزارشده به زبان چینی به دست آمدند.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled clinical trials; RCTs) و کارآزماییهای بالینی شبه-تصادفیسازی و کنترلشدهای که تاثیرات آمیفوستین را بر غدد بزاقی پساز درمان با ید رادیواکتیو برای سرطان تیروئید تمایزیافته با دارونما (placebo) مقایسه کردند و طول دوره پیگیری حداقل سه ماه است.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم به ارزیابی خطر سوگیری (bias) و استخراج دادهها پرداختند.
نتایج اصلی
دو کارآزمایی با 130 بیمار (67 و 63 بیمار که بهصورت تصادفیسازی شده به گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل تقسیم شدند) وارد این مرور شدند. هر دو مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری (bias) قرار داشتند. آمیفوستین در مقایسه با دارونما هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری در میزان بروز خشکی دهان (130 بیمار، دو مطالعه)، کاهش جذب تکنسیوم-99m توسط غدد بزاقی یا تحت-فکی (submandibular) در دوازده ماه (80 بیمار، یک مطالعه) که با سینتیگرافی (scintigraphically) اندازهگیری شد، و کاهش فشار خون (130 بیمار، دو مطالعه)، نشان نداد. دو بیمار در یک مطالعه پساز شروع درمان با آمیفوستین دچار کلاپس شدند و مجبور شدند تحت درمان با قطع تزریق دارو و جایگزینی حجم قرار گیرند. هر دو بیمار بدون هیچ عارضهای بهبود یافتند. به دلیل یافتههای بسیار متناقض در مطالعات (I 2 = 99%)، متاآنالیز برای بررسی عملکرد غدد بزاقی که توسط سینتیگرافی تکنسیوم-99m در سه ماه پساز درمان با دوز بالای ید رادیواکتیو اندازهگیری شد، انجام نشد. هیچیک از کارآزماییهای واردشده وقوع مرگومیر به هر علتی، موربیدیتی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت یا هزینهها را بررسی نکردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج حاصل از دو کارآزمایی بالینی تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled clinical trials; RCTs) نشان میدهند که آمیفوستین هیچ تاثیر محافظتی قابل توجهی در برابر رادیواکتیو بر غدد بزاقی در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید تمایزیافته تحت درمان با دوز بالای ید رادیواکتیو ندارد. علاوهبر این، هیچیک از پیامدهای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و دیگر پیامدهای بیمارمحور در دو کارآزمایی واردشده ارزیابی نشدند. انجام کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترلشده با خطر پائین سوگیری که پیامدهای بیمارمحور را بررسی کنند، برای هدایت انتخاب درمان مورد نیاز هستند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
