کلرپرومازین (chlorpromazine) نخستین دارویی بود که بهطور خاص برای درمان روانپریشی یا سایکوز (psychosis) تولید شد، زیرا به بیماران کمک میکند تا کمتر احساس اضطراب، تنش یا عصبانیت داشته باشند. این مرور شواهد را بهطور سیستماتیک بررسی میکند تا مشخص شود کلرپرومازین تا چه اندازه در کاهش پرخاشگری یا آشفتگی ناشی از سایکوز موثر است. از شواهد موجود، ما قادر به نتیجهگیری قطعی در مورد استفاده از این دارو برای این منظور نیستیم. ما دریافتیم که کلرپرومازین به اندازه داروهای مشابه در کاهش پرخاشگری یا آشفتگی ناشی از سایکوز موثر است، اما ممکن است با عوارض جانبی بیشتری نسبت به داروهای دیگر همراه باشد. برای روشن شدن اینکه کلرپرومازین در کاهش پرخاشگری یا آشفتگی ناشی از سایکوز موثر است یا خیر، انجام تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. چنین تحقیقاتی بهتر است با استفاده از کارآزماییهای بالینی با طراحی دقیق انجام شوند.
مطالعه چکیده کامل
رفتار پرخاشگرانه یا خشونتآمیز 10% از کل درمانهای اورژانسی روانپزشکی را تشکیل میدهد. برخی دستورالعملهای بالینی استفاده از کلرپرومازین (chlorpromazine) را برای تسکین سریع آن توصیه نمیکنند، اما هنوز هم اغلب برای این منظور استفاده میشود.
اهداف
بررسی تاثیرات کلرپرومازین خوراکی یا عضلانی برای کنترل آشفتگی (agitation) یا پرخاشگری (aggression) ناشی از سایکوز.
روشهای جستوجو
به جستوجو در پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (جولای 2009) پرداختیم، که براساس جستوجوهای منظم در CINAHL؛ EMBASE؛ MEDLINE؛ و PsycINFO بودند.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده یا کارآزماییهای دوسو کور (double blind) (به معنای تصادفیسازی) که کلرپرومازین را با داروی دیگر یا دارونما (placebo) در افرادی که تصور میشود به دلیل ابتلا به سایکوز، بهشدت پرخاشگر یا آشفته هستند، مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دادهها را جداگانه استخراج کردیم. برای دادههای دوحالتی (dichotomous data)، نسبت خطر (relative risk; RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را براساس قصد درمان (intention-to-treat) و با استفاده از مدل اثر ثابت (fixed effects model) محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
یک مطالعه (n=30) معیارهای ورود را داشت. افرادی که کلرپرومازین را در مقایسه با هالوپریدول (haloperidol) (Man 1973) (1 RCT؛ n=30) دریافت کردند، احتمال بیشتری برای نیاز به تزریق بیشتر نداشتند (RR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.13 تا 68.26). این موضوع برای 2 تا 4 تزریق (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.55) و برای 5 تزریق یا بیشتر (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.20 تا 2.79) صادق بود. دو نفر از افرادی که با کلرپرومازین درمان شدند، دچار افت فشار خون ناگهانی و شدید شدند، درحالیکه هیچیک از افرادی که هالوپریدول دریافت کردند، این عارضه را نشان ندادند (RR: 5.00؛ 95% CI؛ 0.26 تا 96.13). هیچ موردی از نشانههای خارج هرمی مشاهده نشد. یک بیمار که کلرپرومازین دریافت کرد، دچار صرع پایدار (status epilepticus) شد (RR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.13 تا 68.26).
نتیجهگیریهای نویسندگان
در مجموع، کیفیت شواهد محدود، ضعیف و قدیمی است. در جاییکه داروهای بهتر ارزیابیشده در دسترس قرار دارند، بهتر است از مصرف کلرپرومازین خودداری شود. در مواردی که کلرپرومازین برای پرخاشگری حاد استفاده میشود یا انتخابها محدود هستند، انجام کارآزماییهای مرتبط، امکانپذیر و ضروری است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
