این خلاصه از مرور کاکرین، آنچه را که از پژوهشها در مورد تاثیر استفاده از ارتوزهای سفارشی پا برای درمان درد پا میدانیم، ارائه میدهد.
این مرور نشان میدهد در بزرگسالانی که بیشاز یک ماه دچار قوس کف پای (pes cavus) دردناک بودهاند، استفاده از ارتوزهای سفارشی پا:
در مقایسه با ارتوزهای مصنوعی پا، درد پا را پساز 3 ماه کاهش میدهند.
این مرور نشان میدهد برای افرادی که حداقل 5 سال سن دارند و به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی (juvenile idiopathic arthritis; JIA) مبتلا هستند، استفاده از ارتوزهای سفارشی پا:
در مقایسه با کفشهای حمایتی (supportive shoes)، درد پا را پساز 3 ماه کاهش میدهند، اما در مقایسه با استفاده از کفیهای نئوپرن پیشساخته (prefabricated neoprene shoe inserts)، درد پا را پساز 3 ماه کم نمیکنند.
این مرور نشان میدهد که در بزرگسالان مبتلا به آرتریت روماتوئید (RA)، استفاده از ارتوزهای سفارشی پا:
در مقایسه با عدم انجام هیچ اقدامی، درد پشت پا را پساز 3 ماه کاهش میدهند، اما در مقایسه با استفاده از ارتوزهای مصنوعی پا، درد پا را پساز 3 سال کم نمیکنند.
ممکن است درد مفصل متاتارسوفالانژیال (metatarsophalangeal؛ جایی که انگشت شست پا به کف پا متصل میشود) را پساز 6 هفته یا 3 ماه، بیشتر از پوشیدن کفشهای حمایتی یا استفاده از ارتوزهای نرم غیرسفارشی پا کاهش ندهند.
این مرور نشان میدهد برای افراد مبتلا به فاشئیت پلانتار (plantar fasciitis) (درد پاشنه)، استفاده از ارتوزهای سفارشی پا:
ممکن است درد پا را پساز 3 یا 12 ماه بیشتر از استفاده از ارتوزهای پای مصنوعی کاهش ندهند.
ممکن است پساز 6 هفته یا 3 ماه، درد پا را بیشتر از استفاده از اسپلینتهای شبانه که پاها را هنگام خواب در حالت کشیده نگه میدارند، کاهش ندهند. بااینحال، استفاده همزمان از ارتوزهای سفارشی پا و اسپلینتهای شبانه ممکن است درد پا را کاهش دهند.
ممکن است درد پا را پساز 2 تا 3 ماه یا 1 سال، بیشتر از ارتوزهای غیرسفارشی پا کاهش ندهد.
ممکن است پساز 6 تا 8 هفته، در صورت استفاده همزمان با یک برنامه تمرینات کششی یا استفاده از اسپلینتهای شبانه، درد پا را کاهش ندهند.
ممکن است پساز 2 هفته، درد پا را بیش از یک درمان ترکیبی شامل مانیپولاسیون (manipulation)، موبیلیزاسیون (mobilisation) و کشش کاهش ندهند.
این مرور نشان میدهد که برای افراد زیر 60 سال مبتلا به هالوکس والگوس (hallux valgus) دردناک (وضعیتی که در آن پایه انگشت شست پا به طرفین، به سمت بیرون از پا برجسته میشود)، استفاده از ارتوزهای سفارشی پا:
در مقایسه با عدم درمان، درد پا را پساز 6 ماه کاهش میدهند، اما در مقایسه با جراحی، ممکن است درد پا را پساز 6 یا 12 ماه کاهش ندهند.
بیخطر بودن ارتوزهای سفارشی پا
در اغلب موارد، اطلاعات دقیقی را در مورد عوارض جانبی و عوارض دیگر در اختیار نداریم. این امر بهویژه در مورد عوارض جانبی نادر ولی جدی، صادق است. عوارض جانبی گزارششده شامل درد بیشتر پا، بیثباتی مچ پا و سوزش پوست بودند.
ارتوزهای سفارشی پا چه هستند و درد پا چیست؟
این مرور فقط بر ارتوزهای سفارشی پا («سفارشیساز ('custom-made)») متمرکز است که در این مرور بهعنوان دستگاههای داخل کفشی فرمدار و قابل جابهجایی تعریف میشوند که از قالبگیری یا اسکن سهبعدی از پای فرد (برای مثال، قالب گچی، اسکن لیزری سهبعدی) شکل داده یا تراشیده شدهاند و طبق مشخصات تجویزشده توسط پزشک ساخته میشوند.
درد پا ممکن است به دنبال آسیبدیدگی؛ استفاده طولانیمدت و بیشازحد؛ عفونت؛ یا بیماری سیستمیک در هر بافتی از پا، از جمله استخوانها، مفاصل، رباطها، ماهیچهها، تاندونها، اعصاب، پوست و ناخنها ایجاد شود. درد پا را میتوان بر اساس محل (مانند درد پاشنه)، ساختار (مانند آسیب تاندون یا رباط) یا وضعیت (مانند استئوآرتریت) عمومی یا بهطور اختصاصیتر تشخیص داد.
بهترین تخمین از آنچه برای افراد مبتلا به درد پا ناشی از قوس زیاد کف پا که از ارتوزهای سفارشی پا در مقایسه با ارتوزهای مصنوعی پا استفاده میکنند، رخ میدهد:
پساز 3 ماه، یک ارتوز سفارشی پا، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 11 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 19 امتیاز یا حداقل 3 امتیاز).
بهترین تخمین از وضعیت افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید که از درد پا رنج میبرند و از ارتوزهای سفارشی پا استفاده میکنند، در مقایسه با پوشیدن کفشهای حمایتی یا عدم انجام هیچ اقدامی:
پساز 3 ماه، یک ارتوز سفارشی پا، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 14 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 23 امتیاز یا حداقل 5 امتیاز).
پساز 2 سالونیم، ارتوزهای سفارشی پا درد پا را بهبود میبخشند.
بهترین تخمین از وضعیت کودکان مبتلا به JIA و درد پا که از ارتوزهای سفارشی پا استفاده میکنند، در مقایسه با پوشیدن کفشهای حمایتی:
پساز 3 ماه، یک ارتوز سفارشی پا، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 19 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 36 امتیاز یا حداقل 3 امتیاز).
بهترین تخمین از وضعیت افراد مبتلا به بونیون (bunion) دردناک همراه با هالوکس والگوس که از ارتوزهای سفارشی پا استفاده میکنند:
پساز 6 ماه، استفاده از یک ارتوز سفارشی پا در مقایسه با عدم انجام هیچ اقدامی، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 9 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 17 امتیاز یا حداقل 1 امتیاز).
پساز 6 ماه، انجام جراحی در مقایسه با استفاده از ارتوز سفارشی پا، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 10 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 18 امتیاز یا حداقل 2 امتیاز).
پساز 12 ماه، انجام جراحی در مقایسه با استفاده از ارتوز سفارشی پا، درد پا را در مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 17 امتیاز بیشتر بهبود میبخشد (احتمالا تا 25 امتیاز یا حداقل 9 امتیاز).
مطالعه چکیده کامل
استفاده از ارتوزهای سفارشی پا (custom foot orthoses) معمولا برای درمان درد پا توصیه میشوند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی ارتوزهای سفارشی پا برای انواع مختلف درد پا.
روشهای جستوجو
در پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین، سال 2007، شماره 2)؛ MEDLINE (از ژانویه 1966)؛ EMBASE (از ژانویه 1980)؛ CINAHL (از ژانویه 1982)؛ و Physiotherapy Evidence Database (PEDro) (تا جون 2007) به جستوجو پرداختیم. همچنین با نویسندگان کارآزماییهای واردشده و پژوهشگران شناختهشده در این زمینه تماس گرفتیم و فهرست منابع کارآزماییهای واردشده را برای شناسایی کارآزماییهای بیشتر بررسی کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان نگارش یا وضعیت انتشار مقالات اعمال نشد.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده و کارآزماییهای بالینی کنترلشدهای که اثربخشی استفاده از ارتوز سفارشی پا را برای هر نوع درد پا ارزیابی کردند. پیامدها شامل سطوح قابل اندازهگیری درد پا، عملکرد، ناتوانی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، رضایت شرکتکنندگان، عوارض جانبی و پایبندی به درمان بودند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کارآزماییها را انتخاب کردند، کیفیت روششناسی (methodology) را ارزیابی کرده و دادههای استخراجشده را بهطور متقاطع (cross check) بررسی کردند. دادهها بهطور جداگانه برای تشخیصهای متفاوت درد پا و نقاط زمانی پیگیری آنالیز شدند.
نتایج اصلی
یازده کارآزمایی شامل 1332 شرکتکننده وارد این مرور شدند: پنج کارآزمایی به ارزیابی تاثیر ارتوزهای سفارشی پا برای درمان فاشئیت پلانتار (plantar fasciitis) (691 شرکتکننده)؛ و سه کارآزمایی برای درد پا ناشی از آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) (231 شرکتکننده) پرداختند؛ یک کارآزمایی نیز اثربخشی آن را برای هریک از موارد درد پا در قوس کف پا (pes cavus) (154 شرکتکننده)، هالوکس والگوس (hallux valgus) (209 شرکتکننده) و آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانی (juvenile idiopathic arthritis; JIA) (47 شرکتکننده) ارزیابی کرد. مقایسهها با ارتوزهای سفارشی پا شامل ارتوزهای ساختگی؛ عدم انجام مداخله؛ مداخلات استاندارد ارائهشده به همه شرکتکنندگان؛ ارتوزهای غیرسفارشی (پیشساخته) پا؛ ترکیبی از مانیپولاسیون (manipulation)، موبیلیزاسیون (mobilisation) یا کشش؛ اسپلینتهای شبانه؛ و جراحی بودند. طول دوره پیگیری، از یک هفته تا سه سال متغیر بود. استفاده از ارتوزهای سفارشی پا برای درمان قوس کف پای دردناک (NNTB:5)، درد پشت پا در آرتریت روماتوئید (NNTB:4)، درد پا در JIA؛ (NNTB:3) و هالوکس والگوس دردناک (NNTB:6) موثر بودند؛ بااینحال، جراحی برای هالوکس والگوس حتی موثرتر بود و به نظر میرسد ارتوزهای غیرسفارشی پا نیز به اندازه ارتوزهای سفارشی برای JIA موثر بودند، اما آنالیزها ممکن است فاقد قدرت کافی برای تشخیص تفاوت در تاثیر درمان بوده باشد. مشخص نیست که ارتوزهای سفارشی پا برای درمان فاشئیت پلانتار یا درد مفصل متاتارسوفالانژیال (metatarsophalangeal) در آرتریت روماتوئید موثر بودند. ارتوزهای سفارشی پا در تمام مطالعات یک مداخله بیخطر بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد محدودی وجود دارد که بتوان براساس آنها تصمیمات بالینی را در مورد تجویز ارتوزهای سفارشی پا در درمان درد پا اتخاذ کرد. در حال حاضر شواهد سطح طلایی، برای قوس کف پای دردناک و شواهد سطح نقرهای، برای درد پا در JIA، آرتریت روماتوئید، فاشئیت پلانتار و هالوکس والگوس وجود دارند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
