این مرور تاثیرات اولانزاپین (olanzapine) را در مقایسه با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم برای درمان اسکیزوفرنی (schizophrenia) بررسی میکند. تعداد 50 مطالعه مرتبط را با حضور 9476 شرکتکننده شناسایی کردیم که اولانزاپین را با آمیسولپراید (amisulpride)، آریپیپرازول (aripiprazole)، کلوزاپین (clozapine)، کوئتیاپین (quetiapine)، ریسپریدون (risperidone) و زیپراسیدون (ziprasidone) مقایسه کردند. در حال حاضر، هیچ مقایسهای از اولانزاپین با داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم سرتیندول (sertindole) یا زوتپین (zotepine) در دسترس نیست. اولانزاپین تا حدودی موثرتر از آریپیپرازول، کوئتیاپین، ریسپریدون و زیپراسیدون بود، در حالیکه هیچ تفاوتی در کارآمدی آن در مقایسه با آمیسولپراید و کلوزاپین وجود نداشت. اشکال اصلی اولانزاپین، افزایش وزن بیشتر و بروز مشکلات متابولیکی مرتبط با آن در مقایسه با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم، بهجز کلوزاپین، بود.
مطالعه چکیده کامل
در بسیاری از کشورهای صنعتی جهان، آنتیسایکوتیکهای نسل دوم («آتیپکال» (atypical) یا غیرمعمول) به درمانهای دارویی خط اول برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (schizophrenia) تبدیل شدهاند. این سوال مطرح است که تاثیرات داروهای مختلف آنتیسایکوتیک نسل دوم با یکدیگر متفاوت هستند یا خیر، و اگر اینگونه است، این تفاوت تا چهاندازه است. در این مرور، بررسی میکنیم که کارآمدی و تحملپذیری اولانزاپین (olanzapine) تا چهاندازه با دیگر آنتیسایکوتیکهای نسل دوم متفاوت است.
اهداف
ارزیابی تاثیرات مصرف اولانزاپین در مقایسه با دیگر آنتیسایکوتیکهای آتیپکال در درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و سایکوزهای شبه-اسکیزوفرنی.
روشهای جستوجو
1. جستوجوهای الکترونیکی
به جستوجو در پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین پرداختیم (اپریل 2007)، که براساس جستوجوهای منظم انجامشده در BIOSIS؛ CENTRAL؛ CINAHL؛ EMBASE؛ MEDLINE؛ و PsycINFO هستند.
2. جستوجوی منابع
منابع تمام مطالعات شناساییشده را برای یافتن کارآزماییهای بیشتر بررسی کردیم.
3. تماسهای شخصی
برای کسب اطلاعات ازدسترفته با نویسنده اول هر مطالعه واردشده تماس گرفتیم.
4. شرکتهای دارویی
برای دستیابی به دادههای بیشتر، با تولیدکنندگان همه آنتیسایکوتیکهای آتیپیکال که در این مرور وارد شدهاند، تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
همه کارآزماییهای تصادفیسازی شده را، حداقل دارای طراحی یکسو کور (single-blind) (کورسازی فرد ارزیابی کننده (rater-blind))، وارد کردیم که در آنها اولانزاپین خوراکی با اشکال خوراکی آمیسولپراید (amisulpride)، آریپیپرازول (aripiprazole)، کلوزاپین (clozapine)، کوئتیاپین (quetiapine)، ریسپریدون (risperidone)، سرتیندول (sertindole)، زیپراسیدون (ziprasidone) یا زوتپین (zotepine) در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا سایکوزهای شبه-اسکیزوفرنی مقایسه شد.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دادهها را جداگانه استخراج کردیم. برای دادههای دوحالتی (dichotomous data)، نسبت خطر (relative risk; RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را براساس قصد درمان (intention-to-treat; ITT)، و با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random effects) محاسبه کردیم. تعداد افراد مورد نیاز برای درمان/دچار آسیب (numbers needed to treat/harm; NNT/NNH) را در صورت لزوم محاسبه کردیم. برای دادههای پیوسته (continuous data)، تفاوتهای میانگین وزندهیشده (weighted mean difference; WMD) را، باز هم براساس یک مدل اثرات تصادفی، محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
این مرور در حال حاضر شامل 50 مطالعه و 9476 شرکتکننده است که دادههایی را برای شش مقایسه (اولانزاپین در مقایسه با آمیسولپراید، آریپیپرازول، کلوزاپین، کوئتیاپین، ریسپریدون یا زیپراسیدون) ارائه کردند. میزان کلی خروج بیماران از مطالعه (attrition) قابل توجه بود (49.2%) و این امر تفسیر نتایج را با مشکل مواجه کرد.
اولانزاپین در بهبود وضعیت روانی کلی (نمره کلی PANSS) نسبت به آریپیپرازول (2 RCT؛ n = 794؛ WMD: -4.96؛ 95% CI؛ 8.06- تا 1.85-)، کوئتیاپین (10 RCT؛ n = 1449؛ WMD: -3.66؛ 95% CI؛ 5.39- تا 1.93-)، ریسپریدون (15 RCT؛ n = 2390؛ WMD: -1.94؛ 95% CI؛ 3.31- تا 0.58-) و زیپراسیدون (4 RCT؛ n = 1291؛ WMD: -8.32؛ 95% CI؛ 10.99- تا 5.64-) موثرتر بود، اما نه بیشتر از آمیسولپراید یا کلوزاپین. این کارآمدی نسبتا بهتر براساس تعداد کم شرکتکنندگانی تایید شد که در گروههای اولانزاپین بهدلیل عدم اثربخشی درمان مطالعات را زودتر از موعد ترک کردند، در مقایسه با گروههای کوئتیاپین (8 RCT؛ n = 1563؛ RR: 0.56؛ 95% CI؛ 0.44 تا 0.70؛ NNT: 11؛ 95% CI؛ 6 تا 50)، ریسپریدون (14 RCT؛ n = 2744؛ RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.62 تا 0.98؛ NNT: 50؛ 95% CI؛ 17 تا 100) و زیپراسیدون (5 RCT؛ n = 1937؛ RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.79؛ NNT: 17؛ 95% CI؛ 11 تا 33).
تعداد شرکتکنندگان کمتری در گروه اولانزاپین در مقایسه با گروههای تحت درمان با کوئتیاپین (2 RCT؛ n = 876؛ RR: 0.56؛ 95% CI؛ 0.41 تا 0.77؛ NNT: 11؛ 95% CI؛ 7 تا 25) و زیپراسیدون (2 RCT؛ n = 766؛ RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.93؛ NNT: 17؛ 95% CI؛ 9 تا 100)، اما نه در مقایسه با گروه کلوزاپین (1 RCT؛ n = 980؛ RR: 1.28؛ 95% CI؛ 1.02 تا 1.61؛ NNH قابل تخمین نبود) در طول کارآزماییها نیاز به بستری مجدد در بیمارستان پیدا کردند.
تمام مقایسهکنندهها، بهجز کلوزاپین، باعث افزایش وزن کمتری نسبت به اولانزاپین شدند (اولانزاپین در مقایسه با آمیسولپراید: 3 RCT؛ n = 671؛ WMD؛ 2.11 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.29 کیلوگرم تا 2.94 کیلوگرم؛ آریپیپرازول: 1 RCT؛ n = 90؛ WMD؛ 5.60 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.15 کیلوگرم تا 9.05 کیلوگرم؛ کوئتیاپین: 7 RCT؛ n = 1173؛ WMD؛ 2.68 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.10 کیلوگرم تا 4.26 کیلوگرم؛ ریسپریدون: 13 RCT؛ n = 2116؛ WMD؛ 2.61 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.48 کیلوگرم تا 3.74 کیلوگرم؛ زیپراسیدون: 5 RCT؛ n = 1659؛ WMD؛ 3.82 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.96 کیلوگرم تا 4.69 کیلوگرم). مشکلات مرتبط مانند افزایش سطح گلوکز و کلسترول معمولا در گروه اولانزاپین بیشتر رخ دادند.
تفاوتهای دیگر در عوارض جانبی کمتر مستند شدند. با این وجود، اولانزاپین ممکن است کمی بیشتر از کوئتیاپین با عوارض جانبی خارج هرمی همراه باشد (مصرف داروی ضدپارکینسون، 6 RCT؛ n = 1090؛ RR: 2.05؛ 95% CI؛ 1.26 تا 3.32؛ NNH: 25؛ 95% CI؛ 14 تا 100)، اما کمتر از ریسپریدون (مصرف داروی ضدپارکینسون، 13 RCT؛ n = 2599؛ RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.65 تا 0.95؛ NNH: 17؛ 95% CI؛ 9 تا 100) و زیپراسیدون (مصرف داروی ضدپارکینسون، 4 RCT؛ n = 1732؛ RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.50 تا 0.97؛ NNH قابل تخمین نبود). همچنین این دارو ممکن است میزان پرولاکتین را کمی بیشتر از آریپیپرازول، کلوزاپین و کوئتیاپین افزایش دهد، اما به وضوح کمتر از ریسپریدون (6 RCT؛ n = 1291؛ WMD: -22.84؛ 95% CI؛ 27.98- تا 17.69-).
نتیجهگیریهای نویسندگان
اولانزاپین ممکن است تا حدودی داروی موثرتری نسبت به دیگر داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم باشد. این برتری اندک در کارآمدی، در مقایسه با افزایش وزن بیشتر و بروز مشکلات متابولیکی مرتبط با آن، که در مقایسه با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم، بهجز کلوزاپین، بیشتر رخ دادند، باید سنجیده شود. این نتیجهگیریها، بهدلیل تعداد زیاد افرادی که زودتر از موعد مطالعات را ترک کردند، موقتی است و این امر احتمالا روایی (validity) یافتهها را محدود میکند. برای تعیین تاثیرات نسبی داروهای مختلف آنتیسایکوتیک نسل دوم، انجام کارآزماییهای بزرگتر و با طراحی خوب، ضروری است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.