هورمون آدرنال دهیدرواپیآندروسترون (dehydroepiandrosterone; DHEA) و استر سولفاته (sulphated ester) آن (DHEAS) در کنار هم فراوانترین هورمونهای استروئیدی در هر دو جنس هستند. سطح خونی آن در بزرگسالان جوان بالا است و با افزایش سن کاهش مییابد. شواهد اپیدمیولوژیکی وجود دارد که نشان میدهد سطح نسبتا بالای DHEAS سرم در مردان ممکن است در برابر بیماریهای قلبی محافظت ایجاد کند و با افزایش طول عمر مرتبط باشد. در ایالات متحده آمریکا، اشتیاق عمومی برای مصرف مکمل DHEA به عنوان وسیلهای برای به تاخیر انداختن پیری و اختلال شناختی مرتبط با سن رو به افزایش است، اما شواهد بسیار کمی از کارآزماییهای کنترلشده وجود دارد. در دو کارآزمایی، DHEA با تاثیر مخرب بر حافظه بصری پساز یک عامل استرسزای روانیاجتماعی و معیارهای کیفیت زندگی مرتبط بود، اما شواهد سیستماتیک متناقضی از عوارض جانبی DHEA وجود دارد. انجام کارآزماییهای تصادفیسازیشده طولانیمدتتر با کنترل دارونما (placebo) برای دوزهای پائین و بالا مورد نیاز است.
مطالعه چکیده کامل
با توجه به احتمال وجود تاثیرات مفید دهیدرواپیآندروسترون (dehydroepiandrosterone; DHEA) از نظر تئوری در به تاخیر انداختن زوال شناختی مرتبط با سن، مطالعات انجامشده را در این زمینه بررسی کردهایم.
اهداف
تعیین اینکه تجویز DHEA عملکرد شناختی یا کیفیت زندگی را بهبود میبخشد یا میزان کاهش عملکرد شناختی را در بزرگسالان مسنتر کاهش میدهد یا خیر.
روشهای جستوجو
در 18 مارچ 2008، با استفاده از اصطلاحات: *dhea؛ prasterone؛ *dehydroepiandrosterone، در پایگاه ثبت تخصصی گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین (CDCIG)، کتابخانه کاکرین ، MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL و LILACS، جستوجوها انجام شدند. پایگاه ثبت تخصصی CDCIG شامل رکوردهایی از تمام بانکهای اطلاعاتی اصلی مراقبت سلامت ( کتابخانه کاکرین ؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ LILACS)، همچنین بسیاری از پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی و منابع علمی خاکستری (grey literature) است.
مجلات مرتبط، ارتباطات شخصی و چکیدههای کنفرانسها برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای جستوجو شدند که تاثیرات DHEA/S را بر شناخت در بزرگسالان مسن بررسی کردند.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده با دارونما (placebo) که افراد بالای 50 سال بدون دمانس را وارد کردند و برای آنها DHEA در هر دوزی به مدت بیشاز یک روز تجویز شد، برای ورود به این مرور در نظر گرفته شدند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دادههای مربوط به پیامدهای مشخصشده توسط دو نویسنده (JGE و RM) بهطور جداگانه استخراج و بررسی متقابل شدند. هر اختلافنظری بحث و بررسی شده و در نهایت حلوفصل شد. به دلیل عدم دسترسی به آمار مربوطه، هیچ دادهای تجمیع نشد.
نتایج اصلی
پنج مطالعه نتایج حاصل از دادههای کافی گروه موازی (parallel-group) را ارائه کردند. Barnhart در سال 1999 و Dayal در سال 2006 زنان حوالی سن یائسگی را که از کاهش سطح سلامت خود شکایت داشتند، وارد کرده و، با استفاده از سه معیار شناختی، هیچ تاثیر معنیداری را از DHEA در مقایسه با دارونما در 3 ماه به دست نیاوردند. Wolf در سال 1998b تعداد 75 داوطلب سالم (37 زن و 38 مرد 59 تا 81 ساله) را در مطالعهای در مورد تاثیر مصرف مکملهای DHEA بر اختلال شناختی ناشی از استرس وارد کرد؛ پساز دو هفته درمان، عملکرد گروه دارونما در آزمون توجه انتخابی (selective attention) پساز یک عامل استرسزای روانیاجتماعی بهطور قابل توجهی بدتر شد (p<0.05)، در حالی که این وضعیت بدتر شدن در گروه DHEA مشهود نبود (p=0.85). بااینحال، DHEA در مقایسه با دارونما، پساز عامل استرسزا با اختلال قابل توجهی در آزمون یادآوری حافظه بصری (visual memory recall) (p<0.01) همراه بود. هیچ تاثیر معنیداری بر تست شناختی سوم یافت نشد. زمانیکه DHEA در غیاب عامل استرسزا تجویز شد، هیچ تاثیری بر وظایف نداشت. van Niekerk در سال 2001 هیچ تاثیری را از مصرف مکمل DHEA بر عملکرد شناختی در 46 مرد 62 تا 76 سال پساز سه ماه مشاهده نکرد. در مطالعهای که در سال 2006 توسط Nair انجام شد، 57 زن و 87 مرد با سطح پائین DHEA سولفاته در یک مطالعه 24 ماهه وارد شدند و هیچ تغییر قابل توجهی در معیارهای کیفیت زندگی برای هر دو جنس مشاهده نشد. در مطالعهای در سال 2008 که توسط Von Muhlen انجام شد، مصرف DHEA به مدت یک سال هیچ فایدهای را بر عملکرد شناختی در 225 فرد مسن سالم نشان نداد. کاهش عملکرد در آزمون یادآوری حافظه بصری در یک کارآزمایی مشاهده شد و میزان قابل توجهی از خروج بیماران از مطالعه به نفع دارونما در کارآزمایی دیگر قابل توجه بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد اندک حاصل از کارآزماییهای کنترلشده، تاثیر مفید مکمل DHEA را بر عملکرد شناختی افراد میانسال یا مسن غیرمبتلا به دمانس تائید نمیکند. شواهد متناقضی از کارآزماییهای کنترلشده در مورد عوارض جانبی DHEA وجود دارد.
با توجه به افزایش اشتیاق عمومی برای مصرف مکمل DHEA، بهویژه در ایالات متحده، و احتمال وجود تاثیرات محافظت عصبی طولانیمدت DHEA از نظر تئوری، نیاز به انجام کارآزماییهای بیشتر با کیفیت بالا وجود دارد که در آنها مدت زمان درمان با DHEA بیشاز یک سال باشد و تعداد شرکتکنندگان به اندازه کافی زیاد باشند تا قدرت آماری کافی را فراهم کنند. پیامدهای شناختی میبایست در تمام کارآزماییها ارزیابی شوند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
