بیوفیدبک (biofeedback)، درمانی است که با هدف آموزش زنان برای تشخیص برخی سیگنالهای بدن مانند ضربان قلب، تنش عضلانی یا دما و در نتیجه، تغییر پاسخهای بدن با کمک ابزارهای الکترونیکی که سیگنال میدهند، انجام میشود. این یک رویکرد جایگزین است که به زنان اجازه دهد تا بر پاسخهای بدن خود کنترل داشته باشند، برای مثال با تمرکز بر سرعت، ریتم و نوع تنفس خود، و بهعنوان یک درمان رفتاری برای مشکلات متعدد سلامت، از جمله درد، استفاده شده است. هدف از این مرور آن بود که مشخص شود بیوفیدبک، که در کلاسهای پیشاز تولد نوزاد آموزش داده میشود، در تسکین درد هنگام زایمان تاثیری خواهد داشت یا خیر. این مرور شامل چهار مطالعه (با حضور 186 زن که برای اولینبار باردار شده بودند) است. مطالعات تصادفیسازی و کنترلشده، بسیار متفاوت و از کیفیت پائینی برخوردار بودند، که این امر اتخاذ نتیجهگیریهای قطعی را دشوار میکند. اکثر مطالعات، تاثیرات بیوفیدبک الکترومیوگرافیک را ارزیابی کردند که تون عضلانی را اندازهگیری میکند. هیچ شواهد معنیداری مبنی بر تفاوت میان گروههای بیوفیدبک و کنترل از نظر زایمان واژینال با کمک ابزار، زایمان سزارین، تحریک/تشدید زایمان و استفاده از مسکّنهای دارویی وجود نداشت. اطلاعات کافی در مورد الکترومیوگرافیک برای ارزیابی تاثیر آن بر درد هنگام زایمان وجود نداشت. این مرور، یکی از مجموعه مرورهای کاکرین است که به بررسی تسکین درد در طول زایمان میپردازد و در نهایت، به بررسی اجمالی مرورهای سیستماتیک در خصوص تسکین درد زنان در طول زایمان (در فاز آمادهسازی) کمک خواهد کرد.
مطالعه چکیده کامل
فرایند زایمان اغلب با درد و ناراحتی همراه است که توسط اثر متقابل (interaction) پیچیده و ذهنی عوامل متعددی ایجاد میشود و باید درون یک چارچوب چند-بعدی و چند-رشتهای شناخته شود. طی یک رویکرد غیردارویی، بیوفیدبک (biofeedback) بر کسب کنترل بر برخی پاسخهای فیزیولوژیک با کمک دستگاههای الکترونیکی متمرکز شده که به افراد امکان میدهد برخی از فرایندهای فیزیکی (مانند درد) را که معمولا تحت کنترل آگاهانه نیستند، تنظیم کنند. نقش این رویکرد رفتاری در مدیریت درد در طول زایمان، بهعنوان مکملی برای مراقبتهای استاندارد پیشاز تولد نوزاد، هرگز بهطور سیستماتیک ارزیابی نشده است. این مرور، یکی از مجموعه مرورهای کاکرین است که به بررسی تسکین درد در طول زایمان میپردازد و در نهایت، به بررسی اجمالی مرورهای سیستماتیک در خصوص تسکین درد زنان در طول زایمان (در فاز آمادهسازی) کمک خواهد کرد.
اهداف
بررسی اثربخشی استفاده از بیوفیدبک در آموزشهای پیشاز تولد نوزاد برای مدیریت درد در طول زایمان.
روشهای جستوجو
در پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (31 مارچ 2011)؛ CENTRAL ( کتابخانه کاکرین ، سال 2011، شماره 1)؛ PubMed (1950 تا 20 مارچ 2011)؛ EMBASE (از طریق OVID) (1980 تا 24 مارچ 2011)؛ CINAHL (EBSCOhost) (1982 تا 24 مارچ 2011) و PsycINFO (از طریق Ovid) (1806 تا 24 مارچ 2011) به جستوجو پرداختیم. برای یافتن مطالعات بیشتر، فهرست منابع مقالات شناساییشده را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده درباره هر نوع آموزش پیشاز تولد نوزاد که شامل بیوفیدبک، به هر روشی، در زنان با بارداری کمخطر بودند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کیفیت کارآزمایی را ارزیابی کرده و به استخراج دادهها پرداختند.
نتایج اصلی
این مرور شامل چهار کارآزمایی (186 زن) بود که از نظر تنوع روشهای مداخله و پیامدهای اندازهگیریشده، تفاوتهای چشمگیری با هم داشتند. اکثر کارآزماییها تاثیرات بیوفیدبک الکترومیوگرافی (electromyographic biofeedback) را در زنانی که برای اولینبار باردار شده بودند، ارزیابی کردند. به دلیل فقدان دادههایی که منابع سوگیری (bias) ارزیابیشده را توصیف کنند، کارآزماییها در معرض خطر بالای سوگیری قضاوت شدند. هیچ شواهد معنیداری مبنی بر تفاوت میان گروههای بیوفیدبک و کنترل از نظر زایمان واژینال با کمک ابزار، زایمان سزارین، تحریک/تشدید زایمان و استفاده از مسکّنهای دارویی وجود نداشت. نتایج کارآزماییهای واردشده نشان دادند که اثربخشی بیوفیدبک برای کاهش درد زنان در طول زایمان اثبات نشده است. بیوفیدبک الکترومیوگرافیک ممکن است در مراحل اولیه زایمان، تاثیرات مثبتی داشته باشد، اما با پیشرفت زایمان، نیاز به مسکّنهای دارویی کمکی وجود دارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
علیرغم نتایج مثبتی که در کارآزماییهای واردشده مشاهده شد، شواهد کافی مبنی بر موثر بودن بیوفیدبک برای مدیریت درد در طول زایمان وجود ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
