اختلال پانیک (panic disorder) با وقوع مکرر حملات پانیک ناگهانی مشخص میشود که طی آن، فرد دچار ترس شدید همراه با انتظار مرگ میشود. این حملات اغلب با نشانههای سوماتیک (somatic) مانند تپش قلب، تنگی نفس (dyspnoea) یا غش همراه هستند. افراد مبتلا به اختلال پانیک، ترس پیشبینیشده مداومی از حملات راجعه دارند و حتی زمانیکه برای مدت معینی عود حملات پانیک نداشتهاند، با احساس اضطراب زندگی میکنند. اختلال پانیک به شدت با افزایش خطر ابتلا به آگورافوبیا (agoraphobia) و افسردگی مرتبط است. شیوع اختلال پانیک در جمعیت عمومی حدود 2 تا 3 درصد گزارش میشود. دو طبقهبندی کلی از درمانها در مدیریت اختلال پانیک موثر بودهاند، یکی دارودرمانی با داروهای ضدافسردگی یا بنزودیازپینها (benzodiazepines) و دیگری رواندرمانی (psychotherapy). این درمانها اغلب با هم ترکیب میشوند، اما اثربخشی ترکیب رواندرمانی و بنزودیازپین برای مدیریت اختلال پانیک، علیرغم استفاده گسترده از آن، مشخص نیست. این مرور شامل کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای بود که ترکیب رواندرمانی و بنزودیازپین را با رواندرمانی یا بنزودیازپین بهتنهایی برای افراد مبتلا به اختلال پانیک مقایسه کردند. ما توانستیم فقط سه کارآزمایی را در این مرور وارد کنیم. از دو کارآزمایی میتوان برای ارزیابی ترکیب رواندرمانی و بنزودیازپین در مقایسه با رواندرمانی بهتنهایی استفاده کرد، و از یک مورد برای ارزیابی این ترکیب با بنزودیازپین. این مقایسهها به ترتیب شامل فقط 166 بیمار و 77 بیمار بودند. این تعداد اندک، تشخیص هرگونه تفاوت میان درمانهای ترکیبی و هریک از درمانها بهتنهایی را دشوار میسازد. کارآزماییهایی که ترکیب درمانها را با رواندرمانی بهتنهایی (هر دو با استفاده از رفتاردرمانی) مقایسه کردند، هیچ تفاوتی را در پاسخ به درمان میان این دو رویکرد، چه در طول مداخله، چه در پایان مداخله، یا در آخرین نقطه زمانی پیگیری، نشان ندادند. کارآزمایی که ترکیبی از درمانها را با بنزودیازپین بهتنهایی مقایسه کرد، هیچ تفاوتی را از نظر پاسخ به درمان در طول مداخله نشان نداد. اگرچه به نظر میرسد که ترکیب درمانها در پایان درمان موثرتر از بنزودیازپین بهتنهایی باشد، در پیگیری 7 ماهه هیچ تفاوت معنیداری مشاهده نشد. پیشاز اینکه ارائه توصیههای درمانی شواهد-محور امکانپذیر شود، انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بیشتری مورد نیاز است تا ترکیب رواندرمانی و بنزودیازپینها را با هریک از درمانها بهتنهایی مقایسه کنند و تعداد کافی از افراد را در بر بگیرند تا در صورت وجود تفاوت واقعی میان درمانها، بتوان آن را تشخیص داد.
مطالعه چکیده کامل
اثربخشی کاربرد ترکیبی از رواندرمانی (psychotherapy) و بنزودیازپینها (benzodiazepines) برای مدیریت بالینی اختلال پانیک (panic disorder)، علیرغم استفاده گسترده آن، نامشخص است.
اهداف
بررسی اثربخشی این ترکیب درمانی در مقایسه با هریک از درمانها بهتنهایی.
روشهای جستوجو
کارآزماییهای تصادفیسازیشدهای شناسایی شدند که اثربخشی ترکیب رواندرمانی و بنزودیازپین را با هریک از درمانها بهتنهایی برای مدیریت بالینی اختلال پانیک مقایسه کردند. جستوجوها در پایگاههای ثبت منابع و مطالعات گروه افسردگی، اضطراب و اختلال روانی در کاکرین صورت گرفتند. منابع کارآزماییهای مرتبط و مرورهای دیگر بررسی شدند. با کارشناسان این حوزه تماس گرفته شد. دادههای منتشرنشده بیشتری از نویسندگان کارآزماییهای اصلی درخواست شد.
معیارهای انتخاب
دو نویسنده بهطور مستقل از هم، رکوردهای بازیابیشده از طریق جستوجوها را بررسی کردند تا کارآزماییهای تصادفیسازیشدهای را شناسایی کنند که درمان ترکیبی را در مقایسه با هریک از تکدرمانیها (monotherapy)، میان بزرگسالان مبتلا به اختلال پانیک مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعه را بررسی کردند، کیفیت مطالعات را ارزیابی کرده، و دادهها را از کارآزماییهای واجد شرایط با استفاده از یک فرم استاندارد استخراج اطلاعات، به دست آوردند. پیامد اولیه «پاسخ به درمان» بود که بر اساس قضاوت کلی تعیین شد. متاآنالیز اثرات تصادفی (random-effect) با ترکیب دادههای حاصل از کارآزماییهای واردشده انجام شد.
نتایج اصلی
سه کارآزمایی، معیارهای واجد شرایط را داشتند. در دو کارآزمایی، از یک مداخله رفتاردرمانی 16 هفتهای و در کارآزمایی سوم، از یک مداخله درمان شناختی رفتاری 12 هفتهای استفاده شد. طول دوره پیگیری، متفاوت بوده و بین 0 و 12 ماه متغیر بود.
دو کارآزمایی (در مجموع 166 شرکتکننده) دادههایی را در خصوص مقایسه درمان ترکیبی با رواندرمانی بهتنهایی (که هر دو از رفتاردرمانی استفاده کردند) ارائه دادند. هیچ تفاوتی با اهمیت آماری از نظر پاسخ به درمان در طول مداخله (نسبت خطر (relative risk; RR) برای درمان ترکیبی: 1.25؛ 95% CI؛ 0.78 تا 2.03؛ P = 0.35)، در پایان دوره مداخله (RR: 0.78؛ 0.45 تا 1.35؛ P = 0.37) یا در آخرین نقطه زمانی دوره پیگیری مشاهده نشد، اگرچه دادههای دوره پیگیری نشان داد که این ترکیب ممکن است به لحاظ اثربخشی نسبت به رفتاردرمانی بهتنهایی ضعیفتر باشد (RR: 0.62؛ 0.36 تا 1.07؛ P = 0.08).
یک کارآزمایی (77 شرکتکننده) درمان ترکیبی را با بنزودیازپین بهتنهایی مقایسه کرد. هیچ تفاوتی از نظر پاسخ به درمان در طول مداخله مشاهده نشد (RR: 1.57؛ 0.83 تا 2.98؛ P = 0.17). اگرچه به نظر میرسید که این ترکیب در پایان درمان نسبت به بنزودیازپین بهتنهایی برتر است (RR: 3.39؛ 1.03 تا 11.21؛ P = 0.05)، این یافته از لحاظ اهمیت آماری، در حد مرزی قرار داشت و هیچ تفاوت معنیداری در دوره پیگیری 7 ماهه مشاهده نشد (RR: 2.31؛ 0.79 تا 6.74؛ P = 0.12).
نتیجهگیریهای نویسندگان
این مرور، کمبود شواهدی را با کیفیت بالا در زمینه بررسی اثربخشی رواندرمانی همراه با بنزودیازپینها برای مدیریت بالینی اختلال پانیک نشان داد. در حال حاضر، به منظور ارزیابی تاثیرات بالینی رواندرمانی همراه با بنزودیازپینها برای بیمارانی که مبتلا به اختلال پانیک تشخیص داده شدند، شواهد کافی وجود ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
