اگزمای آتوپیک (atopic eczema) شایعترین بیماری التهابی پوست دوران کودکی در کشورهای توسعهیافته است. علت بروز اگزمای آتوپیک احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. شدت این بیماری متفاوت است، اغلب از ساعتی به ساعت دیگر تغییر میکند و میتواند با عوارضی مانند عفونتهای باکتریایی و ویروسی همراه باشد. همچنین هزینه اقتصادی قابل توجهی نهتنها برای خانواده فرد مبتلا به اگزمای آتوپیک، بلکه برای مراکز خدمات سلامت دارد. اگرچه در حال حاضر هیچ درمانی برای اگزمای آتوپیک وجود ندارد، طیف گستردهای از درمانها برای کنترل نشانهها استفاده میشوند. یکی از این رویکردها، رویکرد غذایی است که در آن غذاهای خاصی مانند شیر گاو، به این دلیل که تصور میشود باعث بدتر شدن اگزما میشوند، از رژیم غذایی حذف میشوند. دلیل انجام این مرور آن است که اثربخشی حذف غذاهای مختلف از رژیم غذایی در مدیریت کوتاهمدت اگزمای آتوپیک مشخص نیست.
کیفیت کلی مطالعات، ضعیف بود. یافتههای اصلی این مرور نشان میدهند که شواهدی از یک مطالعه مبنی بر استفاده از رژیم غذایی بدون تخممرغ در نوزادانی که مشکوک به آلرژی به تخممرغ بوده و آنتیبادیهای IgE اختصاصی مثبت علیه تخممرغ در خون خود دارند، وجود دارد. مطالعات دیگری که حذف برخی مواد غذایی را با رژیمهای غذایی معمولی مقایسه کردند، افراد شرکتکننده را برای تشخیص اینکه به مواد غذایی مورد نظر حساسیت داشتند یا خیر، تست نکردند. به نظر میرسد حذف شیر گاو از رژیم غذایی یا استفاده از یک رژیم غذایی المنتال (رژیم غذایی مایع حاوی فقط اسیدهای آمینه، کربوهیدراتها، چربی، مواد معدنی و ویتامینها) یا «رژیم غذایی با غذاهای محدود» برای بهبود اگزمای آتوپیک در افرادی که هیچ نوع تستی را انجام ندادند، مزیت چندانی ندارد.
سه مورد از این مطالعات از جایگزینهای مبتنی بر سویا استفاده کردند که خود میتواند برای افراد مبتلا به اگزمای آتوپیک حساسیتزا باشد.
پایبندی به رژیمهای غذایی حذفی دشوار است. این مطالعات در جمعیتهای مختلفی انجام شدند و فقط یک مطالعه، شدت اگزمای آتوپیک را توصیف کرد. ارتباط بالینی تغییرات در نمرات شدت بیماری بهدست آمده در بسیاری از مطالعات، نامشخص است.
مطالعه چکیده کامل
اگزمای آتوپیک (atopic eczema; AE) یک بیماری مزمن التهابی و غیرعفونی پوست، با مشخصه بثورات قرمز و خارشدار است.
اهداف
ارزیابی تاثیر اعمال محدودیتهای غذایی برای درمان اگزمای آتوپیک تثبیتشده.
روشهای جستوجو
پایگاه ثبت تخصصی گروه پوست در کاکرین (تا مارچ 2006)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین ( شماره 1، سال 2006)؛ MEDLINE (2003 تا مارچ 2006)؛ EMBASE (2003 تا مارچ 2006)؛ LILACS (تا مارچ 2006)؛ PsycINFO (1806 تا مارچ 2006)؛ AMED (1985 تا مارچ 2006)؛ ISI Web of Science (مارچ 2006)؛ www.controlled-trials.com؛ www.clinicaltrials.gov و www.nottingham.ac.uk/ongoingskintrials (مارچ 2006) را جستوجو کردیم. برای دستیابی به مرورها یا کارآزماییهای منتشرنشده، در صورت لزوم با شرکتهای داروسازی تماس گرفته شد.
معیارهای انتخاب
افرادی که طبق تشخیص پزشک، دچار اگزمای آتوپیک هستند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم انتخاب مطالعه و ارزیابی کیفیت روششناسی (methodology) آنها را انجام دادند.
نتایج اصلی
تعداد 9 مورد RCT را با مجموع 421 شرکتکننده پیدا کردیم که از این تعداد، 6 مطالعه مربوط به حذف تخممرغ و شیر (N=288)، 1 مطالعه مربوط به رژیم غذایی با غذاهای محدود (N=85) و 2 مطالعه در خصوص رژیم غذایی المنتال (N=48) بودند.
به نظر میرسد رژیم غذایی بدون تخممرغ و شیر در شرکتکنندگان انتخابنشده مبتلا به اگزمای آتوپیک، هیچ مزیتی ندارد. همچنین هیچ شواهدی مبنی بر مزیت استفاده از رژیم غذایی المنتال یا رژیم غذایی با غذاهای محدود در موارد انتخابنشده اگزمای آتوپیک وجود ندارد. ممکن است استفاده از رژیم غذایی بدون تخممرغ در نوزادانی که مشکوک به آلرژی به تخممرغ بوده و IgE اختصاصی مثبت به تخممرغ دارند، مزایایی داشته باشد - یک مطالعه نشان داد که 51% از کودکان با رعایت یک رژیم غذایی بدون تخممرغ در مقایسه با رژیم غذایی معمولی، بهبودی قابل توجهی در سطح پوست بدن خود داشتند (RR: 1.51؛ 95% CI؛ 1.07 تا 2.11) و تغییر در سطح پوست و نمره شدت بیماری در گروه رژیم غذایی بدون تخممرغ در مقایسه با رژیم غذایی معمولی هم در پایان 6 هفته (MD: 5.50؛ 95% CI؛ 0.19 تا 10.81) و هم در پایان درمان (MD: 6.10؛ 95% CI؛ 0.06 تا 12.14) بهطور قابل توجهی بهبود یافت.
مشکلات روششناسی، تفسیر نتایج این مطالعات را دشوار کرده است. پنهانسازی ضعیف تخصیص (allocation) تصادفیسازی، عدم کورسازی (blinding) و میزان بالای خروج بیماران از مطالعه بدون انجام یک آنالیز قصد درمان (intention-to-treat) نشان میدهد که این مطالعات باید با احتیاط زیادی تفسیر شوند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
استفاده از رژیم غذایی بدون تخممرغ در نوزادانی که مشکوک به آلرژی به تخممرغ بوده و IgE اختصاصی مثبت نسبت به تخممرغ دارند، ممکن است مزیت اندکی داشته باشد. شواهد کمی، استفاده از رژیمهای غذایی گوناگون را برای افراد انتخابنشده مبتلا به اگزمای آتوپیک تایید میکند، اما این امر ممکن است به این دلیل باشد که آنها از ابتدا نسبت به آن مواد آلرژی نداشتند. همچنین عدم وجود هرگونه مزیتی ممکن است به این دلیل باشد که مطالعات بسیار کوچک بوده و به درستی گزارش نشدند. مطالعات آتی باید با تمرکز بر شرکتکنندگانی که آلرژی غذایی اثباتشده دارند، از قدرت و توان آزمون کافی برخوردار باشند. علاوهبر این، باید میان کودکان خردسال که آلرژی غذایی آنها با گذشت زمان بهبود مییابد و کودکان/بزرگسالان بزرگتر تمایز قائل شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
