بسیاری از افراد، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، توسط آفت‌کش‌های ارگانوفسفره (organophosphorus pesticides; OPs) که در کشاورزی یا برای کشتن حشرات در خانه استفاده می‌شوند، مسموم می‌شوند. مسمومیت ممکن است تصادفی یا عمدی باشد. حتی با وجود تجویز پادزهرهای معمول، 10% تا 20% از مسمومین جان خود را از دست می‌دهند. پژوهش‌های انجام‌شده روی حیوانات نشان داده که استفاده از بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین (baking soda)) یا مواد شیمیایی مشابه که خون را قلیایی می‌کنند، ممکن است افراد مسموم‌شده با OPها را نجات دهند.
نویسندگان این مرور به دنبال مطالعاتی بودند که در آن‌ها چنین مواد شیمیایی به بیماران مسموم‌شده با OP داده شد، تا ببینند این درمان چقدر موثر است. آن‌ها به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده بودند، نوعی مطالعه پژوهشی که در آن به یک گروه از بیماران یک درمان داده می‌شود، در حالی‌که به گروه مشابه (گروه کنترل) درمان متفاوتی ارائه می‌شود.
نویسندگان هشت مطالعه را یافتند، اما فقط از دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده کوچک استفاده کردند، یکی با دوز بالاتر بی‌کربنات سدیم و دیگری با دوز پائین‌تر آن. تنها کارآزمایی‌ای که از دوز بالاتر بی‌کربنات سدیم استفاده کرد، شامل 53 شرکت‌کننده بود، و مزیت اندکی را از استفاده از بی‌کربنات سدیم همراه با درمان استاندارد برای مسمومیت با OP نشان داد. این مطالعه شواهد کافی را برای توصیه به استفاده بالینی روتین از بی‌کربنات سدیم ارائه نمی‌دهد. صدها نوع مختلف از OPها وجود دارند، بنابراین درمان ممکن است بر اساس نوع مسمومیت و نیز شدت مسمومیت متفاوت باشد. برای تعیین بهترین درمان برای مسمومیت با OPها در موقعیت‌های مختلف، پژوهش‌های بیشتری باید انجام شوند.
مطالعه چکیده کامل
مسمومیت با آفت‌کش‌های ارگانوفسفره (organophosphorus pesticides; OPs) یکی از علل مهم مورتالیتی و موربیدیتی در سراسر جهان، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، است. میزان کُشندگی ناشی از مسمومیت عمدی، حتی در صورت استفاده از پادزهرهای استاندارد (آتروپین (atropine)، اکسیم‌ها (oximes) و بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines)) حدود 10% تا 20% است. درمان‌های جایگزین در تلاش برای بهبود پیامدهای مسمومیت حاد با OP مورد آزمایش و کارآزمایی قرار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها قلیایی‌سازی (alkalinisation) خون است. پژوهش‌های حیوانی و اولیه انسانی، مزیت قلیایی‌سازی خون با بی‌کربنات سدیم (NaHCO 3 ) را به‌عنوان درمانی برای مسمومیت حاد با OP نشان داده‌اند.
اهداف
تعیین کارآمدی قلیایی‌سازی خون، به‌ویژه NaHCO 3 ، برای درمان مسمومیت حاد با OP.
روش‌های جست‌وجو
به جست‌وجو در پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین ( کتابخانه کاکرین ، سال 2010، شماره 4)؛ MEDLINE؛ EMBASE ؛ ISI Web of Science: Science Citation Index Expanded (SCI-EXPANDED)؛ و ISI Web of Science: نمايه‌نامه استنادی مقالات کنفرانس‌های علمی (CPCI-S)؛ LILACS؛ Current Awareness in Clinical Toxicology و اینترنت با استفاده از گوگل پرداختیم. هم‌چنین یک جست‌وجوی استنادی را انجام داده و کتاب‌شناختی‌های (bibliography) مقالات شناسایی‌شده را به‌صورت دستی مرور کردیم. این جست‌وجوها آخرین‌بار در تاریخ اکتبر 2010 انجام شدند.
معیارهای انتخاب
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده روی بیماران دارای علامت پس‌از مسمومیت حاد با OP که با قلیایی‌سازی درمان شدند. کیفیت مطالعات و واجد شرایط بودن برای ورود به این مرور با استفاده از معیارهای ابزار خطر سوگیری (bias) سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) ارزیابی شد.
گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
مطالعات شناسایی شدند و هر دو نویسنده به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کردند که در یک فرم از پیش طراحی‌شده وارد شدند. طراحی مطالعه، شامل روش تصادفی‌سازی، ویژگی‌های شرکت‌کنندگان، نوع مداخله و پیامدها ثبت شدند. نسبت خطر (relative risk; RR) برای مرگ‌ومیر و تفاوت میانگین وزن‌دهی‌شده (Weighted Mean Difference; WMD) برای کل دوز آتروپین تعیین شد.
نتایج اصلی
دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده کوچک شناسایی شدند، یکی با دوز بالاتر NaHCO 3 و تخصیص (allocation) متناوب، و دیگری با دوز پائین‌تر NaHCO 3 که فقط به‌صورت چکیده ارائه شده بود. در مطالعه دوز بالاتر، RR برای مرگ‌ومیر در بیمارانی که NaHCO 3 دریافت کردند، در مقایسه با گروه کنترل، معادل 0.52 (95% CI؛ 0.05 تا 5.39) و WMD برای کل دوز آتروپین معادل 36.1- (95% CI؛ 68.43- تا 3.77-) گزارش شد. هیچ مزیت بالینی از دوز پائین‌تر NaHCO 3 مشاهده نشد. شش مطالعه دیگر شناسایی شدند اما هیچ‌کدام معیارهای ورود را نداشتند؛ سه مطالعه، کنترل‌نشده و سه مطالعه، کنترل‌شده بودند. در هر مطالعه از NaHCO 3 برای القای قلیایی‌سازی استفاده شد. ناهمگونی (heterogeneity) قابل توجهی میان افراد و درمان‌ها مشاهده شد - برای مثال، رژیم‌های مختلف NaHCO 3 .
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
مطالعات اولیه حاکی از مزیت قلیایی‌سازی خون با NaHCO 3 در مسمومیت با OP است، اما شواهد کافی برای حمایت از استفاده بالینی روتین آن وجود ندارد. برای تعیین روش قلیایی‌سازی که پیامدها را مطلوب کند، و رژیمی که pH شریانی هدف معادل 7.50 (محدوده 7.45 تا 7.55) را ایجاد کند، انجام پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است. سپس باید یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده با طراحی خوب برای تعیین کارآمدی آن انجام شود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
