برخی از انواع سرطان خون را میتوان با پیوند سلولهای بنیادی از خویشاوندان خونی یا خواهر و برادر بیمار درمان کرد. متاسفانه، سلولهای بنیادی پیوندشده (transplanted stem cells) (که به آن «graft» نیز گفته میشود) گاهی میتوانند واکنش التهابی را در بیمار (یا «میزبان») القا کنند. این واکنش «بیماری پیوند علیه میزبان» (GvHD) نامیده میشود، و وقتی رخ دهد، درمان آن دشوار است. GvHD میتواند بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر منفی بگذارد و اغلب باعث مرگ وی شود. درمانهای دارویی برای پیشگیری از بروز GvHD توسعه یافتهاند. بااینحال، بسیاری از بیماران هنوز از این عارضه رنج میبرند. درمان پیشگیرانه علیه GvHD باید مطلوب شود. از آنجاییکه کورتیکواستروئیدها درمان خط اول مورد استفاده پساز وقوع GvHD هستند، این فرضیه وجود دارد که اگر در رژیمهای پیشگیری استفاده شوند، میتوانند وقوع GvHD را کاهش داده و میزان بقای بیمار را بهبود بخشند.
پنج RCT، شامل 604 نفر، در این مرور وارد شدند. آنالیز این مطالعات نشان داد که میتوان با رژیمهای کورتیکواستروئیدی پیشگیرانه، بروز اشکال متوسط GvHD را کاهش داد. بااینحال، هیچ شواهد وجود ندارد که میتوان بروز اشکال تهدیدکننده زندگی یا مرگومیر بیماران را کاهش داد. تاثیرات آن بر کیفیت زندگی قابل تخمین نبود زیرا این اطلاعات در طول این مطالعات بهطور سیستماتیک جمعآوری نشدند. برای تعیین اینکه زمانبندی تجویز استروئید چه تاثیری بر پیامدهای GvHD میگذارد، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
مطالعه چکیده کامل
علیرغم پیشرفتهای مداوم، GvHD حاد و مزمن هنوز هم به دلیل عوارض و مرگومیر بالای آنها، موانع عمدهای را در زمینه پیوند سلولهای بنیادی خونساز (haematopoietic stem cell transplantation; HSCT) میلوابلیتیو آلوژنیک (allogeneic myeloablative) نشان میدهند. کورتیکواستروئیدها به عنوان درمان خط اول GvHD حاد و مزمن استفاده میشوند. بااینحال، نقش آنها در پیشگیری از GvHD مشخص نیست زیرا نتایج مطالعه منتشرشده بحثبرانگیز هستند.
اهداف
تعیین اثربخشی کورتیکواستروئیدهای مورد استفاده برای پیشگیری از بروز GvHD در بزرگسالان پساز آلوژنیک میلوابلیتیو HSCT در بهبود بقای کلی (overall survival; OS)، بقای بدون بیماری، بروز عود، مرگومیر بدون عود، GvHD حاد درجه I تا IV؛ II تا IV و III تا IV؛ GvHD مزمن، بروز عوارض عفونی، دیگر عوارض جانبی و علت مرگومیر.
روشهای جستوجو
ما در پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بدخیمیهای خونی در کاکرین، CENTRAL ( کتابخانه کاکرین، شماره 2، 2004)، MEDLINE (ژانویه 1999 تا فوریه 2006)، EMBASE (ژانویه 1999 تا 2004)، LILACS شامل مقالات تا سال 2004، همچنین در مجموعه مقالات کنفرانسها، از جمله استنادها تا سال 2005، بهصورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT) در این مرور وارد شدند که افزودن کورتیکواستروئیدها را به رژیم پروفیلاکسی GvHD در بیماران بزرگسال تحت آلوژنیک میلوابلیتیو HSCT مقایسه کردند. تمام انواع و مراحل بیماری زمینهای و نیز تمام انواع تطابق HLA ممکن در نظر گرفته شدند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
ارزیابی واجد شرایط بودن و کیفیت کارآزمایی، استخراج دادهها و آنالیز آنها دوبار انجام شدند.
نتایج اصلی
پنج RCT شامل 604 نفر وارد شدند. ترکیب نتایج نشان داد که افزودن کورتیکواستروئیدها، خطر بروز GvHD حاد درجه I تا IV (HR: 0.58؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.76) و II تا IV (HR: 0.69؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.92) را بهطور معنیداری از نظر آماری کاهش میدهد. هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط بالینی آن با بقای کلی (HR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.25) یا بقای بدون بیماری (HR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.23) یافت نشد. همچنین، هیچ تاثیر معنیداری از نظر آماری برای GvHD حاد درجه III تا IV (HR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.15)، GvHD مزمن (HR: 1.21؛ 95% CI؛ 0.89 تا 1.65])، بروز عود (HR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.57 تا 1.18) یا مرگومیر عودنکرده (HR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.26) یافت نشد. هیچ شواهد بارزی مبنی بر افزایش میزان عوارض عفونی (در صورت مصرف همزمان داروهای ضدویروسی یا ضدباکتریایی یا هر دو) با افزودن کورتیکواستروئیدها به دست نیامد. از نظر دیگر پیامدها، هیچ تفاوت معناداری قابل تشخیص نبود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
افزودن کورتیکواستروئیدها، میزان بروز GvHD حاد درجه I تا IV و II تا IV را کاهش میدهد. بااینحال، این میزان کاهش هیچ تاثیری را بر بقای کلی و بقای بدون بیماری نشان نداد. برای ارزیابی اینکه زمانبندی مصرف استروئید تاثیر قابل توجهی بر پیامد دارد یا خیر، انجام مطالعات تصادفیسازی و کنترلشده بیشتری مورد نیاز است؛ دادههای مربوط به کیفیت زندگی باید بهطور سیستماتیک ارزیابی شوند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
