وابستگی به الکل یک عامل خطر مهم برای سلامت است که میتواند منجر به ناتوانی و مرگ افراد در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه شود. مصرف الکل امری بالقوه قابل پیشگیری است، و همین نکته بر ضرورت تدوین استراتژیهای موثر برای کمک به افراد وابسته به الکل، بهمنظور کاهش مصرف بیشازحد و حفظ پرهیز پساز سمزدایی، تاکید دارد. برنامههای روانیاجتماعی در پیشگیری از عود پساز برنامههای سمزدایی، موفقیت محدودی داشتهاند. افزودن یک عامل دارویی میتواند در دستیابی به پرهیز یا حفظ آن یا در کاهش مصرف الکل نقش حمایتی ایفا کند. آکامپروسات (acamprosate) که یک آنتاگونیست سنتتیک گلوتامات است و نالترکسون (naltrexone)، که یک آنتاگونیست اوپیوئیدی است، برای این منظور استفاده میشوند.
این مرور سیستماتیک نشان میدهد که آکامپروسات یک درمان موثر و بیخطر در بیماران وابسته به الکل برای حمایت از پرهیز مداوم پساز سمزدایی از الکل است. هنگامی که آکامپروسات به استراتژیهای درمان روانیاجتماعی اضافه شد، در مقایسه با درمان با دارونما (placebo)، خطر بازگشت به هرگونه مصرف الکل پساز سمزدایی را کاهش داد (تعداد افراد مورد نیاز برای درمان (number need to treat; NNT) برای بهرهمندی یک نفر، 9 نفر بود). همچنین مدت زمان پرهیز تجمعی به وضوح افزایش یافت. بازگشت به مصرف زیاد الکل تغییری نکرد. اگرچه اندازه تاثیر درمان متوسط بود، به دلیل ماهیت عودکننده اعتیاد به الکل و گزینههای درمانی محدود موجود فعلی، باید این مزیت را ارزشمند دانست. اسهال شایعترین عارضه جانبی گزارششده با آکامپروسات بود. در مجموع، عوارض جانبی باعث قطع درمان در تعداد بیشتری از شرکتکنندگان دریافتکننده آکامپروسات نسبت به دارونما نشد.
این نتیجهگیریها بر پایه 24 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده با 6915 شرکتکننده استوار هستند که در همه مطالعات، به جز یک کارآزمایی که شامل نوجوانان بستریشده بود، شرکتکنندگان به صورت سرپایی درمان شدند. اکثر شرکتکنندگان مرد بودند و میانه (median) سنی آنها 42 سال گزارش شد. بیشتر مطالعات در اروپا انجام شدند؛ دو مطالعه در ایالات متحده و یک مطالعه نیز در هر یک از کشورهای کره جنوبی، استرالیا و برزیل صورت گرفت. تاثیرات آکامپروسات در کارآزماییهای تحت حمایت صنعت و کارآزماییهای تحت حمایت سازمانهای غیرانتفاعی تفاوتی نداشتند.
سه کارآزمایی آکامپروسات را با نالتروکسون مقایسه کردند و هیچکدام از این داروها بر دیگری در بازگشت به هرگونه مصرف، بازگشت به مصرف سنگین یا مدت زمان تجمعی پرهیز، برتری نشان ندادند.
مطالعه چکیده کامل
وابستگی به الکل یکی از عوامل اصلی خطر برای سلامت در اکثر کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه به شمار میرود. موفقیت درمانی برنامههای روانیاجتماعی برای پیشگیری از عود آن، در حد متوسط است، اما میتواند بهطور بالقوه با درمان کمکی با آنتاگونیست گلوتامات (glutamate)، آکامپروسات (acamprosate)، افزایش یابد.
اهداف
تعیین اثربخشی و تحملپذیری آکامپروسات در مقایسه با دارونما (placebo) و دیگر عوامل دارویی.
روشهای جستوجو
در ژانویه 2009، پایگاه ثبت تخصصی گروه مواد مخدر و الکل در کاکرین (CDAG)، PubMed؛ EMBASE و CINAHL را جستوجو کرده و از تولیدکنندگان دارو و پژوهشگران درباره کارآزماییها منتشرنشده سوال کردیم.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) دوسو کور (double-blind) که تاثیرات آکامپروسات را بر پیامدهای مرتبط با مصرف الکل با دارونما یا کنترل فعال مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کردند. کیفیت کارآزماییها توسط یک نویسنده ارزیابی شده و توسط نویسنده دوم بازبینی شد. برای تائید پیامدهای اولیه اثربخشی، از متاآنالیزهای مبتنی بر دادههای فردی بیمار (individual patient data; IPD) استفاده شد.
نتایج اصلی
تعداد 24 RCT با 6915 شرکتکننده معیارهای ورود را داشتند و در این مرور وارد شدند. نتایج نشان دادند که آکامپروسات در مقایسه با دارونما، بهطور قابل توجهی خطر هرگونه مصرف الکل را کاهش میدهد (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.81 تا 0.91)؛ تعداد مورد نیاز برای درمان (number need to treat; NNT) برابر با 9.09 (95% CI؛ 6.66 تا 14.28)، و مدت زمان تجمعی پرهیز را بهطور قابل توجهی افزایش میدهد (MD: 10.94؛ 95% CI؛ 5.08 تا 16.81)، در حالی که پیامدهای ثانویه (گاما-گلوتامیل ترانسفراز (gamma-glutamyltransferase)، مصرف زیاد الکل) به سطح آماری معناداری نرسیدند. اسهال تنها عارضه جانبی بود که با آکامپروسات بیشتر از دارونما گزارش شد (RD: 0.11؛ 95% CI؛ 0.09 تا 0.13)؛ NNTB؛ 9.09 (95% CI؛ 7.69 تا 11.11). تاثیرات کارآزماییهای حمایتشده توسط صنعت (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.80 تا 0.97) با کارآزماییهای حمایتشده توسط سازمانهای غیرانتفاعی (RR 0.88؛ 95% CI؛ 0.81 تا 0.96) تفاوت معنیداری نداشتند. علاوه بر این، آزمون رگرسیون خطی (linear regression test) خطر قابل توجهی را از سوگیری انتشار (publication bias) نشان نداد (0.861 = p).
نتیجهگیریهای نویسندگان
به نظر میرسد که آکامپروسات یک استراتژی درمانی موثر و بیخطر برای حمایت از پرهیز مداوم پساز سمزدایی در بیماران وابسته به الکل باشد. اگرچه اندازه تاثیر درمان از نظر شدت نسبتا متوسط به نظر میرسد، باید آنها را در چارچوب ماهیت عودکننده اعتیاد به الکل و گزینههای درمانی محدودی که در حال حاضر برای درمان آن در دسترس است، ارزشگذاری کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است
