لخته خونی میتواند عروق خونی وریدی را مسدود کند و باعث ایجاد وضعیتی شود که تحت عنوان ترومبوآمبولی (thromboembolism) شناخته میشود. این عارضه اغلب در پا (ترومبوز ورید عمقی (deep vein thrombosis)) یا در ریهها (آمبولی ریوی (pulmonary embolism)) رخ میدهد که میتواند کُشنده باشد. پساز تشکیل لخته خونی در پا، میتواند بزرگ شده یا به سمت ریهها حرکت کند و درمان توصیهشده برای آن، مصرف داروهایی است که خون را رقیق میکنند (آنتیکوآگولانتها (anticoagulant)). این داروها شامل هپارینها و داروهایی هستند که عملکرد ویتامین K را مهار میکنند (وارفارین (warfarin)، فنپروکومون (phenprocoumon) و آسنوکومارول (acenocoumarol)). آسیبهای احتمالی ناشی از آنتیکوآگولانتها شامل خونریزی در روده یا مغز و لخته شدن خون ناشی از آنتیکوآگولانتها است. نویسندگان این مرور، جستوجوی کاملی را در متون علمی پزشکی انجام دادند تا مطالعات کنترلشدهای را با مشارکت افراد مبتلا به لختههای خون در وریدهایشان پیدا کنند که داروهای رقیقکننده خون (آنتیکوآگولانتها) را با داروهایی برای کاهش التهاب (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی) یا درمان ساختگی (دارونما (placebo)) مقایسه کرده باشند. فقط دو مطالعه کوچک با مجموع 113 شرکتکننده شناسایی شدند که طی سه ماه تحت درمان قرار داشتند، و نتایج قطعی را هم ارائه ندادند. از آنجاییکه استفاده از آنتیکوآگولانتها در بالین بهطور گستردهای پذیرفته شده، طراحی و اجرای دیگر مطالعات مشابه اخلاقی نخواهد بود.
مطالعه چکیده کامل
ترومبوآمبولی وریدی (venous thromboembolism; VTE) اصطلاحی است که به هرگونه رویداد ترومبوآمبولی (انسداد عروق خونی توسط لخته خونی) که در سیستم وریدی رخ میدهد، اطلاق میشود. درمان فعلی توصیهشده برای VTE، آنتیکوآگولاسیون (کاهش توانایی لخته شدن خون) است. هدف از این مرور، خلاصه کردن نتایج حاصل از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) برای اثربخشی آنتیکوآگولانتها (anticoagulant) (هپارینها، از جمله هپارینهای با وزن مولکولی پائین و آنتاگونیستهای ویتامین K) در درمان VTE، در مقایسه با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا دارونما (placebo) است.
اهداف
بررسی شواهد تصادفیسازی و کنترلشده برای اثربخشی و بیخطر بودن (safety) درمان با آنتیکوآگولانتها در مقایسه با NSAIDها یا دارونما در بیماران مبتلا به VTE بر بروز آمبولی ریوی (pulmonary emboli; PE) کُشنده و غیرکُشنده و عود یا گسترش ترومبوز ورید عمقی (deep vein thrombosis; DVT).
روشهای جستوجو
گروه بیماریهای عروق محیطی (PVD) در کاکرین به جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی خود (آخرین جستوجو در 14 می 2008) و پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) (آخرین جستوجو در شماره 2، سال 2008) پرداخت. علاوهبر این، DKC فهرست منابع را نیز جستوجو کرد و با شرکتهای داروسازی و متخصصان این حوزه تماس گرفت.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای تصادفیسازیشده مربوط به آنتیکوآگولانتها در مقایسه با NSAIDها یا دارونما در درمان اولیه VTE (DVT یا PE یا هر دو).
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
DKC و JM بهطور مستقل از هم کیفیت کارآزماییها را بررسی و دادهها را استخراج کردند. JCP (متخصص آمار زیستی) عناصر طراحی و امکانسنجی یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده در آینده را برای تعیین قطعی کارآمدی و بیخطری مصرف آنتیکوآگولانتها در درمان VTE آنالیز کرد.
نتایج اصلی
دو RCT وارد این مرور شدند. به دلیل وجود ناهمگونی (heterogeneity) میان مطالعات، دادهها تجمیع نشدند. این دو RCT، برای تعیین هرگونه تفاوت در مورتالیتی، وقوع آمبولی ریوی، پیشرفت یا بازگشت DVT میان بیماران تحت درمان با آنتیکوآگولاسیون و بیمارانی که آنتیکوآگولاسیون دریافت نکردند، بسیار کوچک بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد محدود حاصل از RCTها در مورد آنتیکوآگولانتها در مقایسه با NSAIDها یا دارونما، در خصوص کارآمدی و بیخطری آنتیکوآگولانتها در درمان VTE قطعی نیست. استفاده از آنتیکوآگولانتها در شیوه بالینی بهطور گستردهای پذیرفته شده است، بنابراین انجام یک RCT دیگر که آنتیکوآگولانتها را با دارونما مقایسه کند، از نظر اخلاقی امکانپذیر نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
