فلوراید موضعی میتواند پوسیدگی دندان را در کودکان و نوجوانان بیشتر از خمیر دندان حاوی فلوراید بهتنهایی کاهش دهد، اما این مزیت چندان زیاد نیست.
پوسیدگی دندان (dental caries)، دردناک، پرهزینه برای درمان بوده و میتواند بطور جدی به دندانها آسیب برساند. فلوراید یک ماده معدنی است که مانع از پوسیدگی دندان میشود. این ماده در بسیاری از مناطق به منبع آب آشامیدنی اضافه میشود. همچنین میتواند به شکل خمیردندان، دهانشویه، ژل یا وارنیش استفاده شود. مرور کارآزماییها نشان داد کودکان و نوجوانانی که علاوهبر خمیردندان حاوی فلوراید، از شکل دیگری از فلوراید موضعی استفاده کردند، در مقایسه با کودکانی که فقط از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کردند، کاهش بیشتری را در پوسیدگی دندان خود داشتند. بااینحال، این مزیت اضافی زیاد نبود و کارآزماییها دادههایی را در مورد عوارض جانبی ارائه نکردند.
مطالعه چکیده کامل
فلورایدتراپی موضعی (topical fluoride therapy; TFT) به شکل خمیردندان، دهانشویه، وارنیش (varnish) و ژل، اقدامات پیشگیرانه موثری برای پوسیدگی دندان هستند. بااینحال، در مورد ارزش نسبی این مداخلات هنگام استفاده همزمان، عدم قطعیت وجود دارد.
اهداف
مقایسه اثربخشی دو روش TFT در ترکیب با یکی از آنها بهتنهایی (عمدتا خمیر دندان) هنگام استفاده برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان.
روشهای جستوجو
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه سلامت دهان در کاکرین (می 2000)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین سال 2000، شماره 2)؛ MEDLINE (1966 تا ژانویه 2000) و چندین بانک اطلاعاتی دیگر را جستوجو کردیم. مجلات، فهرست منابع مقالات را بهصورت دستی جستوجو کرده و با نویسندگان و تولیدکنندگان منتخب تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازیشده یا شبه-تصادفیسازیشده و کنترلشده، با ارزیابی کورسازیشده پیامد، که وارنیش، ژل، دهانشویه یا خمیردندان فلوراید را در ترکیب با یکدیگر در کودکان تا 16 سال و به مدت حداقل 1 سال مقایسه کردند. پیامد اصلی، افزایش موارد پوسیدگی دندان بود که با تغییر در تعداد دندان پوسیده، ازدسترفته و سطوح پر شده (decayed, missing and filled tooth surfaces; D(M)FS) اندازهگیری شد.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
تصمیمات گنجاندن، ارزیابی کیفیت و استخراج دادهها در یک نمونه تصادفی از یکسوم مطالعات تکرار شد، و اجماعنظر با بحث یا کمک شخص ثالث به دست آمد. برای دستیابی به دادههای ازدسترفته، با نویسندگان تماس گرفته شد. معیار اولیه تاثیر مداخله، کسر پیشگیری شده (prevented fraction; PF) بود، یعنی، تفاوت در میانگین افزایش پوسیدگی میان گروههای «درمان» و «کنترل» که به صورت درصدی از میانگین افزایش در گروه کنترل بیان شد. در جاییکه دادهها قابل تجمیع بودند، متاآنالیزهای اثرات تصادفی (random-effect) انجام شدند.
نتایج اصلی
یازده مورد از 12 مطالعه واردشده، دادههایی را برای متاآنالیزها ارائه کردند. برای نه کارآزمایی که دادههایی را برای متاآنالیز اصلی در مورد تاثیر دهانشویهها، ژلها یا وارنیشهای فلوراید مورد استفاده در ترکیب با خمیردندان (شامل 4026 کودک) ارائه دادند، PF تجمعی D(M)FS برابر با 10% (95% CI؛ 2% تا 17%؛ P = 0.01) به نفع رژیمهای ترکیبی بود. ناهمگونی (heterogeneity) در این نتایج قابلتوجه نبود (I 2 = 32%). نتایج متاآنالیزهای جداگانه برای ژل یا دهانشویه فلوراید همراه با خمیردندان در مقابل خمیردندان بهتنهایی، به نفع رژیمهای ترکیبی بودند، اما تفاوتها از نظر آماری معنیدار نبودند؛ وجود تفاوت معنیدار به نفع استفاده ترکیبی از وارنیش فلوراید و خمیردندان از یک کارآزمایی بسیار کوچک حاصل شد و به نظر میرسد که احتمالا یک نتیجه جعلی باشد. نه همه ترکیبات دیگر با ارزش عملی احتمالی در مطالعات واردشده، بررسی نشدند. تنها نتیجه آماری معنیدار دیگر، براساس دو کارآزمایی، به نفع استفاده ترکیبی از ژل فلوراید و دهانشویه در مقایسه با ژل بهتنهایی بود (DMFS؛ PF تجمعی: 23%؛ 95% CI؛ 4% تا 43%؛ P = 0.02). هیچ ترکیب دیگری از TFT بهطور منسجمی نسبت به یک TFT واحد برتری نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
فلورایدهای موضعی (دهانشویهها، ژلها یا وارنیشها) که علاوهبر خمیردندان حاوی فلوراید استفاده میشوند، در مقایسه با خمیردندان بهتنهایی، کاهش متوسطی را در پوسیدگی ایجاد میکنند. هیچ نتیجهگیری در مورد عوارض جانبی حاصل نشد، زیرا دادههای آن به ندرت در کارآزماییها گزارش شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
