بیمارانی که دچار تنگی در یکی از عروق خونی اصلی مغز، یعنی شریان کاروتید داخلی، هستند، در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی قرار دارند. عمل جراحی برای برداشتن تنگی (اندآرترکتومی کاروتید (carotid endarterectomy)) میتواند خطر طولانیمدت سکته مغزی را کاهش دهد. داروهایی مانند آسپرین که از تشکیل لخته توسط پلاکتهای خون جلوگیری میکنند (داروهای ضدپلاکت) نیز میتوانند خطر وقوع سکته مغزی را کاهش دهند، اما گاهی ممکن است باعث خونریزی شدید شوند. این مرور نشان داد که داروهای ضدپلاکت میتوانند خطر وقوع سکته مغزی را در بیمارانی که تحت عمل اندآرترکتومی کاروتید قرار میگیرند، کاهش دهند. اطلاعات محدودی در مورد خطر خونریزی وجود داشت. نتیجهگیریهای این مرور، استفاده روتین از داروهای ضدپلاکت را مانند آسپرین، در بیمارانی که تحت اندآرترکتومی کاروتید قرار میگیرند، تائید میکند.
مطالعه چکیده کامل
داروهای ضدپلاکت در طیف وسیعی از بیماران در معرض خطر بالای ابتلا به حوادث ایسکمیک عروقی، موثر و بیخطر هستند. میان بیمارانی که تحت روشهای جراحی عروق قرار میگیرند، این عوامل بهطور قابل توجهی خطر انسداد عروق پیوندی یا عروق طبیعی را کاهش میدهند. در این زمینه، ما خواستیم تاثیرات آنها را در بیماران پساز انجام اندآرترکتومی کاروتید (carotid endarterectomy; CEA) بررسی کنیم.
اهداف
ارزیابی اینکه داروهای ضدپلاکت پساز اندآرترکتومی شریان کاروتید داخلی، بیخطر و مفید هستند یا خیر.
روشهای جستوجو
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه سکته مغزی (Stroke) در کاکرین را جستوجو کردیم (آخرین جستوجو در 1 اکتبر 2002). علاوهبر این، جستوجوهای جامعی را در پایگاه ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین ( کتابخانه کاکرین ، شماره 3، 2002)، MEDLINE (ژانویه 1966 تا سپتامبر 2002) و EMBASE (ژانویه 1980 تا سپتامبر 2002) انجام داده و تمام مقالات مرتبط را برای یافتن مطالعات واجد شرایط بیشتر بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازیشده، کنترلشده، و بدون مخدوششدگی را انتخاب کردیم که عوامل ضدپلاکت را با گروه کنترل پساز اندآرترکتومی کاروتید در تنگی کاروتید علامتدار یا بدون علامت با درجات مختلف مقایسه کردند. مدت درمان میبایست حداقل 30 روز پساز CEA بوده باشد. دوره پیگیری باید حداقل سه ماه بود.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را برای ورود انتخاب کرده، کیفیت کارآزمایی را ارزیابی کرده، و دادهها را استخراج کردند. از هر کارآزمایی، تعداد بیمارانی را که در ابتدا به هر گروه درمانی اختصاص یافتند، و تعداد بیمارانی را که معیارهای هر پیامد را داشتند (آنالیز قصد درمان (intention-to-treat)) استخراج کردیم. با استفاده از روش نسبت شانس پتو (Peto odds ratio)، تخمین وزندهیشده از شانس را برای هر پیامد در مطالعات محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
شش کارآزمایی شامل 907 بیمار وارد شدند. برای «مرگومیر (به هر علتی)»، نسبت شانس پتو برابر با 0.77 و با 95% فاصله اطمینان (CI) از 0.48 تا 1.24، تفاوت آماری معنیداری را بین دو گروه درمانی نشان نداد. برای «سکته مغزی (هر نوع)»، نسبت شانس پتو: 0.58 (95% CI؛ 0.34 تا 0.98)، نشاندهنده مزیت آماری معنیدار به نفع داروهای ضدپلاکت بود (0.04 = P). برای «مرگومیر عروقی»، «سکته مغزی یا مرگومیر عروقی»، «حوادث عروقی جدی»، «مرگومیر یا وابستگی»، «انفارکتوس میوکارد»، «خونریزی شدید خارج جمجمهای»، «خونریزی موضعی نیازمند جراحی»، «تنگی مجدد»، «TIA یا آموروزیس فوگاکس (amaurosis fugax)»، هیچ فایده یا خطری از داروهای ضدپلاکت نشان داده نشد. برای پیامد «خونریزی داخل جمجمه»، «سکته مغزی ایسکمیک» و «وقوع یا پیشرفت تنگی طرف مقابل»، دادهها یا برای آنالیزهای معنیدار بسیار پراکنده بودند، یا اصلا در دسترس نبودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج ما ممکن است نشان دهند که داروهای ضدپلاکت احتمال مرگومیر را بهطور قابل توجهی تغییر ندادند، اما پیامد «سکته مغزی به هر علتی» را در بیمارانی که تحت عمل اندآرترکتومی کاروتید قرار گرفتند، کاهش دادند. بااینحال، نمیتوان این احتمال را رد کرد که تاثیر مفید آن در کاهش بروز سکته مغزی ناشی از شانس بوده باشد. داروهای ضدپلاکت ممکن است احتمال خونریزی را افزایش دهند، اما در حال حاضر دادههای بسیار کمی برای تعیین کمیّت این تاثیر وجود دارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
