پیشینه
کروناویروس (COVID-2019) یک ویروس جدید است که به سرعت در سراسر جهان گسترش یافته است. کشورها برای محافظت شهروندان خود در برابر COVID-19، محدودیت‌هایی را در مورد رفت‌وآمد آنها اعمال کرده‌اند، اما نتیجه ناخواسته آن، این است که افراد مسن احساس تنهایی و انزوا می‌کنند و این امر ممکن است منجر به تضعیف سلامت روحی و جسمی آنها شود.
تماس ویدیویی، نوعی تماس تلفنی است که از اتصال اینترنتی استفاده می‌کند. تماس‌های ویدیویی به تماس گیرندگان اجازه می‌دهند تا یکدیگر را ببینند - و همچنین به یکدیگر گوش کنند. این فناوری می‌تواند به افراد سالخورده کمک کند تا با خانواده و دوستان خود ارتباطی امن را برقرار کنند و این ممکن است احساس تنهایی و انزوای اجتماعی آنها را کاهش دهد.
ما می‌خواستیم چه چیزی را پیدا کنیم؟
ما می‌خواستیم دریابیم افراد مسنی که از تماس‌های ویدیویی استفاده کردند، نسبت به کسانی که این کار را انجام ندادند، احساس تنهایی کمتری داشتند یا خیر. ما همچنین بررسی کردیم که تماس‌های ویدیویی علائم افسردگی یا کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند یا خیر.
روش‌های ما
ما با هدف بررسی تأثیرات تماس‌های ویدئویی بر احساس تنهایی یا انزوای اجتماعی افراد، به دنبال مطالعاتی بودیم که افراد مسن را به‌طور تصادفی در گروه‌های مختلف برای استفاده از تماس‌های ویدئویی، روش دیگری برای برقراری تماس یا عدم استفاده از یک روش خاص (مراقبت معمول)، قرار دادند. برای این مرور، افراد مسن 65 سال یا بالاتر را در نظر گرفتیم. ما تماس‌های ویدیویی را تماس‌هایی در نظر گرفتیم که از طریق اینترنت، با استفاده از کامپیوتر، تبلت یا تلفن‌های هوشمند انجام می‌شوند.
COVID-19 به سرعت در حال گسترش است، بنابراین لازم بود تا هرچه سریع‌تر به این پرسش پاسخ دهیم. بدین معنا که ما برخی از مراحل طبیعی مرور کاکرین را کوتاه کردیم. دو نویسنده مرور 25% از نتایج جست‌وجوی ما را برای مطالعات بررسی کرده و یک نویسنده 75% باقیمانده را ارزیابی کرد، جایی که به‌طور معمول دو نویسنده مرور تمام نتایج را بررسی می‌کنند. به همین ترتیب، فقط یک نویسنده مرور داده‌ها را جمع‌آوری و کیفیت مطالعات را ارزیابی کرد، و یک نویسنده دوم این کار را مورد بررسی قرار داد.
نتایج
ما 3 مطالعه را با 201 شرکت‌کننده وارد مرور کردیم. هر سه مطالعه بین سال‌های 2010 تا 2020 در خانه‌های سالمندان در تایوان انجام شدند و تماس‌های ویدیویی را با مراقبت‌های معمول مقایسه کردند.
شواهد حاصل از این سه مطالعه نشان می‌دهد كه تماس‌های تصویری تأثیری اندک تا عدم تاثیر بر احساس تنهایی پس از سه، شش یا 12 ماه دارند. همچنین تفاوت چندانی بر علائم افسردگی بعد از سه یا شش ماه ندارند، اگرچه بعد از یک سال، افراد مسن که از تماس‌های ویدیویی استفاده کردند، ممکن است در مقایسه با افرادی که از مراقبت‌های معمول استفاده کردند، کاهش اندکی در افسردگی داشته باشند. به‌طور مشابه، تماس‌های ویدیویی ممکن است تفاوت چندانی بر کیفیت زندگی افراد مسن ایجاد نکنند.
قطعیت شواهد
اطمینان (اعتماد) ما به شواهد محدود شد، زیرا ما تعداد معدودی مطالعه را با تعداد اندکی شرکت‌کننده یافتیم و آنها از روش‌های غیرقابل اعتماد استفاده کرده یا روش‌های خود را کاملا توصیف نکردند. همچنین، همه شرکت‌کنندگان در خانه‌های سالمندان بودند، بنابراین ممکن است یافته‌های ما برای افراد مسن دیگری که در مکان‌های دیگری مانند خانه‌های خود زندگی می‌کنند، صدق نکند. از سوی دیگر، ممکن است برخی از شرکت‌کنندگان احساس تنهایی یا منزوی بودن از نظر اجتماعی نداشته باشند.
نتیجه‌گیری
بر اساس شواهد موجود، ما نمی‌توانیم بگوییم که تماس‌های ویدئویی به کاهش تنهایی در افراد مسن کمک می‌کند یا خیر. ما به مطالعات بیشتری نیاز داریم، که از روش‌های دقیقی برای بررسی این سؤال استفاده کنند، و روی افراد مسن تمرکز داشته باشند که تنها بوده یا از نظر اجتماعی منزوی هستند.
تاریخ جستوجو
این مرور شامل تمام شواهد منتشر شده تا 7 اپریل 2020 است.
بر اساس نتایج این مرور، در حال حاضر شواهد بسیار نامشخصی در مورد اثربخشی مداخلات تماس ویدیویی برای کاهش احساس تنهایی در بزرگسالان مسن وجود دارد. این مرور شامل مطالعاتی نبود که شواهد مرتبط را با اثربخشی مداخلات تماس ویدیویی برای رفع انزوای اجتماعی در بزرگسالان مسن گزارش کرده باشند. شواهد در مورد اثربخشی تماس‌های ویدئویی برای پیامدهای علائم افسردگی بسیار نامشخص بود.
تحقیقات آینده در این زمینه نیاز به استفاده از روش‌های دقیق‌تر و شرکت‌کنندگان متنوع‌تری دارند که نمونه واقعی افراد جامعه باشند. به‌طور خاص، مطالعات آینده باید سالمندانی را در طیف وسیعی از شرایط مورد توجه قرار دهند که تنها بوده یا از نظر اجتماعی منزوی هستند، یا هر دو، تا مشخص شود که مداخلات تماس ویدیویی در جمعیتی که در آنها این پیامدها نیاز به پیشرفت دارند، مؤثر هستند یا خیر.
پاندمی فعلی COVID-19، به دلیل محدودیت‌هایی که بسیاری از کشورها در رفت‌وآمد شهروندان خود اعمال کرده‌اند، به عنوان محرک احتمالی افزایش احساس تنهایی و انزوای اجتماعی بین سالمندان شناخته شده است. تنهایی و انزوای اجتماعی همواره به عنوان عوامل خطر برای تضعیف سلامت روحی و جسمانی در افراد مسن شناخته می‌شوند. تماس‌های ویدیویی ممکن است به افراد مسن کمک کند تا در طول بحران کنونی با گسترده‌تر کردن حلقه اجتماعی شرکت‌کننده یا با افزایش تعداد تماس با آشنایان موجود، در ارتباط باقی بمانند.
هدف اصلی این مرور سریع، ارزیابی اثربخشی مکالمات ویدئویی برای کاهش انزوای اجتماعی و احساس تنهایی در بزرگسالان مسن است. این مرور همچنین به دنبال بررسی اثربخشی تماس‌های ویدیویی در کاهش علائم افسردگی و بهبود کیفیت زندگی بود.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ PsycINFO و CINAHL را از 1 ژانویه 2004 تا 7 اپریل 2020 جستوجو کردیم. ما همچنین منابع مرورهای سیستماتیک مرتبط را جستوجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTها (از جمله طراحی‌های خوشه‌ای) واجد شرایط برای ورود به مطالعه بودند. ما سایر طراحی‌های مطالعه را حذف کردیم. متوسط سن نمونه‌ها در مطالعات وارد شده، باید حداقل 65 سال بوده باشد. ما مطالعاتی را وارد کردیم كه شركت‌كنندگان وارد شده در ابتدای مطالعه دچار علائم احساس تنهایی یا انزوای اجتماعی بودند یا مشکلی نداشتند. هرگونه مداخله‌ای واجد شرایط در نظر گرفته شد که در آن یک جزء اصلی شامل استفاده از اینترنت برای تسهیل در برقراری تماس‌های ویدیویی یا کنفرانس ویدیویی از طریق کامپیوترها، تلفن‌های هوشمند یا تبلت‌ها، با هدف کاهش احساس تنهایی یا انزوای اجتماعی یا هر دو در افراد مسن بود. ما مطالعه‌هایی را در این مرور وارد کردیم که معیارهای خود-گزارشی را از احساس تنهایی، انزوای اجتماعی، علائم افسردگی یا کیفیت زندگی گزارش کردند.
دو نویسنده مرور 25% از چکیده‌ها را غربالگری کردند؛ نویسنده سوم مرور، اختلافات را برطرف کرد. یک نویسنده مرور، خلاصه‌مقالات باقیمانده را غربالگری کرد. نویسنده دوم مرور تمام چکیده‌های حذف شده را غربالگری کرد و ما اختلافات را با اجماع‌نظر یا با درگیر کردن نویسنده سوم مرور، برطرف کردیم. ما برای مقالات متن کامل همین روند را دنبال کردیم.
یک نویسنده مرور، داده‌هایی را که توسط نویسنده دیگر مرور بررسی شده بود، استخراج کرد. پیامدهای اولیه، احساس تنهایی و انزوای اجتماعی بوده و پیامدهای ثانویه عبارت بودند از علائم افسردگی و کیفیت زندگی. یکی از نویسندگان مرور، قطعیت شواهد را برای پیامدهای اولیه بر اساس رویکرد GRADE رتبه‌بندی کرده و نویسنده دیگر مرور رتبه‌بندی‌ها را بررسی کرد. ما برای پیامد اولیه، شامل احساس تنهایی و برای پیامد ثانویه، از جمله علائم افسردگی، متاآنالیزهای اثر ثابت را انجام دادیم.
ما سه کارآزمایی شبه-تصادفی‌سازی شده خوشه‌ای را شناسایی کردیم، که در کنار هم شامل 201 شرکت‌کننده می‌شدند. مطالعات وارد شده مداخلات تماس ویدیویی را با مراقبت‌های معمول در خانه سالمندان مقایسه کردند. هیچ یک از این مطالعات در طول پاندمی COVID-19 انجام نشده بودند.
هر مطالعه احساس تنهایی را با استفاده از مقیاس احساس تنهایی UCLA یا UCLA Loneliness Scale اندازه‌گیری کرد. مجموع امتیازات از 20 (حداقل احساس تنهایی) تا 80 (بیشترین میزان احساس تنهایی) متغیر بود. شواهد بسیار نامشخص بوده و حاکی از آن است که مکالمات ویدئویی در مقایسه با مراقبت معمول، ممکن است باعث تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در مقیاس تنهایی UCLA در سه ماه (تفاوت میانگین (MD): 0.44-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.28- تا 2.41؛ 3 مطالعه؛ 201 شرکت‌کننده)، در شش ماه (MD: −0.34؛ 95% CI؛ 3.41- تا 2.72؛ 2 مطالعه؛ 152 شرکت‌کننده) و در 12 ماه (MD: −2.40؛ 95% CI؛ 7.20- تا 2.40؛ 1 مطالعه؛ 90 شرکت‌کننده) شوند. به دلیل محدودیت‌های مطالعه، عدم دقت و ناهمگونی، قطعیت شواهد را تا سه سطح کاهش دادیم.
هیچ یک از مطالعات وارد شده، انزوای اجتماعی را به عنوان یک پیامد گزارش نکردند.
هر مطالعه علائم افسردگی را با استفاده از مقیاس افسردگی سالمندان (Geriatric Depression Scale) اندازه‌گیری کرد. محدوده مجموع امتیازات از 0 (بهتر) تا 30 (بدتر) است. شواهد بسیار نامشخص بوده و حاکی از آن است که مکالمات ویدئویی در مقایسه با مراقبت معمول، ممکن است باعث تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نمرات مقیاس افسردگی سالمندان در پیگیری سه ماه (MD: 0.41؛ 95% CI؛ 0.90- تا 1.72؛ 3 مطالعه؛ 201 شرکت‌کننده)، یا پیگیری شش ماه (MD: −0.83؛ 95% CI؛ 2.43- تا 0.76؛ 2 مطالعه؛ 152 شرکت‌کننده) شوند. شواهد نشان می‌دهد که مکالمات ویدئویی ممکن است تأثیر کمی بر علائم افسردگی در پیگیری یک ساله داشته باشند، اگرچه این یافته دقت لازم را ندارد (MD: -2.04؛ 95% CI؛ 3.98- تا 0.10-؛ 1 مطالعه؛ 90 شرکت‌کننده). به دلیل محدودیت‌های مطالعه، عدم دقت و ناهمگونی، قطعیت شواهد را تا سه سطح کاهش دادیم.
فقط یک مطالعه، با 62 شرکت‌کننده، کیفیت زندگی را گزارش کرد. این مطالعه کیفیت زندگی را با استفاده از Taiwanese adaptation of the Short-Form 36-question health survey (SF-36) اندازه‌گیری کرد، که شامل هشت زیرمجموعه است و جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی را اندازه‌گیری می‌کند: عملکرد فیزیکی؛ نقش فیزیکی؛ نقش عاطفی؛ عملکرد اجتماعی؛ درد: نشاط و سرزندگی؛ سلامت روان؛ و سلامت جسمانی. هر زیرمجموعه از 0 (سلامت ضعیف) تا 100 (سلامت خوب) نمره‌دهی شد. شواهد بسیار نامشخص هستند و نشان می‌دهند که ممکن است بین افراد اختصاص داده شده به مراقبت‌های معمول و تماس‌های ویدیویی در نمرات سه ماهه در عملکرد فیزیکی (MD: 2.88؛ 95% CI؛ 5.01- تا 10.77)، نقش فیزیکی (MD: −7.66؛ 95% CI؛ 24.08- تا 8.76)، نقش عاطفی (MD: −7.18؛ 95% CI؛ 16.23- تا 1.87)، عملکرد اجتماعی (MD: 2.77؛ 95% CI؛8.87- تا 14.41)، نمرات درد (MD: -3.25؛ 95% CI؛ 15.11- تا 8.61)، نمرات نشاط و سرزندگی (MD: −3.60؛ 95% CI؛ 9.01- تا 1.81)، سلامت روان (MD: 9.19؛ 95% CI؛ 0.36 تا 18.02) و سلامت جسمانی (MD: 5.16؛ 95% CI؛ 2.48- تا 12.80)، تفاوتی اندک تا هیچ تفاوتی وجود داشته باشد. به دلیل محدودیت‌های مطالعه، عدم دقت و ناهمگونی، قطعیت شواهد را تا سه سطح کاهش دادیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.