پیام‌های کلیدی
- شواهد کافی برای تعیین اینکه تزریق داخل-وریدی (تزریق به داخل یک ورید) ایبوپروفن (ibuprofen) یک درمان موثر برای بزرگسالان مبتلا به درد پس از جراحی است یا خیر یا اینکه می‌تواند به آنها آسیب برساند یا خیر، وجود ندارد.
- انجام مطالعات آینده در مورد این موضوع در صورتی مفید خواهند بود که بیماران زیادی را به کار گرفته و به خوبی طراحی شوند تا مشخص شود که ایبوپروفن یک درمان موثر برای مدیریت و کنترل درد پس از جراحی است یا خیر.
- برای اثبات این که ایبوپروفن تاثیرات ناخواسته جدی ایجاد می‌کند، دستیابی به شواهد بیشتری لازم است.
درمان دردهای کوتاه-مدت پس از جراحی
بروز درد در کوتاه-مدت (طی 6 ساعت) پس از جراحی (درد پس از جراحی) شایع است.
داروهای غیر-استروئیدی ضد-التهابی ((non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs)، داروهایی مانند آسپرین (aspirin)) اغلب همراه با اوپیوئیدها (opioids) (مانند مورفین (morphine)) برای درمان درد تجویز می‌شوند. با این حال، NSAIDها می‌توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند. NSAIDها (مانند ایبوپروفن) ممکن است منجر به خونریزی شوند (به عنوان مثال در محل برش یا زخم) و می‌توانند به کلیه‌ها و روده آسیب برسانند.
بیماران برای کمک به مدیریت درد کوتاه-مدت پس از جراحی به گزینه‌های درمانی بیشتر و بهتری نیاز دارند. نگرانی‌های زیادی در مورد استفاده از اوپیوئیدها برای درمان دردهای کوتاه-مدت وجود دارد زیرا این خطر وجود دارد که بیماران دچار عوارض جانبی ناخوشایند یا اختلال مصرف بیش از حد اوپیوئید شوند. بنابراین مهم است که هنگام استفاده از آنها برای کاهش دردی که در مدت کوتاهی پس از جراحی بروز می‌کند، مزایا و خطرات NSAIDها را سنجید.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ایبوپروفن یک NSAID است که می‌تواند به صورت داخل-وریدی تجویز شود. ما می‌خواستیم بدانیم که ایبوپروفن داخل-وریدی (تجویز به صورت تزریق یا قطره میکروست (drip))، هنگامی که بیماران نتوانند از طریق دهان دارو را مصرف کنند، یک گزینه درمانی مفید برای مدیریت و کنترل درد متوسط تا شدید محسوب می‌شود یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای انجام یک مقایسه عادلانه، بیماران در مطالعات باید شانس تصادفی یکسانی (مانند سکه انداختن (شیر یا خط)) برای دریافت ایبوپروفن یا درمان دیگر داشته باشند.
منابع علمی پزشکی (مطالعات بالینی) را تا جون 2021 برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که در آنها ایبوپروفن داخل-وریدی برای درمان درد پس از جراحی در بزرگسالان (بالای 18 سال) مورد استفاده قرار گرفت و با موارد زیر مقایسه شد:
- دارونما (placebo) (درمان کنترل، مانند تزریق داخل-وریدی سالین)؛ یا
- داروی دیگر.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
فقط یک مطالعه را پیدا کردیم که برای ورود به مرور ما مناسب بود. این مطالعه به مدیریت درد پس از بونیونکتومی (bunionectomy) پرداخت. بونیونكتومی یک روش جراحی برای برداشتن بونیون در پائین انگشت شست پا است. در این مطالعه 201 نفر مورد بررسی قرار گرفتند که بیشتر آنها زن بودند. این مطالعه ایبوپروفن داخل-وریدی را با موارد زیر مقایسه کرد:
- دارونما؛ یا
- داروی دیگر، استامینوفن (acetaminophen) (پاراستامول (paracetamol)).
ما بیشتر علاقمند بودیم بدانیم که درد در چه تعداد از افراد طی 4 یا 6 ساعت پس از جراحی به میزان 50% (نصف) یا بیشتر کاهش یافت.
کاهش درد
این مطالعه نشان داد که:
- تعداد بیشتری از افرادی که ایبوپروفن دریافت کردند، در مقایسه با افرادی که در گروه دارونما قرار داشتند، طی 4 یا 6 ساعت پس از جراحی به میزان 50% (نصف) یا بیشتر کاهش درد داشتند؛ و
- تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در مقایسه ایبوپروفن با داروی دیگر، استامینوفن، وجود داشت، یعنی تعداد افرادی که درد آنها طی 4 یا 6 ساعت پس از جراحی به میزان 50% (نصف) یا بیشتر کاهش یافت.
نیاز به داروهای ضد-درد بیشتر (داروی نجات)
اگر داروی مورد مطالعه به اندازه کافی درد بیمار را درمان نکند، داروی نجات به عنوان یک داروی ضد-درد بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمان سپری شده (بر حسب دقیقه) تا نیاز به تجویز داروی نجات هنگام استفاده از ایبوپروفن یا استامینوفن نسبت به دارونما طولانی‌تر بود.
عوارض جانبی
در این مطالعه اطلاعات کافی برای ارزیابی عوارض جانبی وجود نداشت، اما به نظر می‌رسید که نرخ بروز آنها بین همه درمان‌ها مشابه باشد. تعداد بسیار کمی از بیماران به دلیل ابتلا به عوارض جانبی از مرور خارج شدند. این مساله در مطالعاتی اتفاق می‌افتد که بیماران آنها فقط به مدت کوتاهی در مطالعه حضور داشتند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
فقط نتایج یک مطالعه نسبتا کوچک را در اختیار داشتیم. این امر اعتماد ما را به شواهد محدود کرد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2021 به‌روز است.
شواهد کافی برای حمایت یا رد این پیشنهاد که ایبوپروفن IV برای درد حاد پس از جراحی در بزرگسالان موثر و بی‌خطر است، وجود ندارد.
تجویز داروهای غیر-استروئیدی ضد-التهابی (non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs) پس از جراحی، نیاز بیمار را به اوپیوئیدها (opioids) کاهش داده، و به‌نوبه‌خود، بروز و شدت عوارض جانبی (adverse events; AEs) ناشی از اوپیوئید را کاهش می‌دهد.
ارزیابی اثربخشی ضد-دردی و عوارض جانبی تک-دوز ایبوپروفن (ibuprofen) داخل-وریدی (intravenous; IV)، در مقایسه با مصرف دارونما (placebo) یا یک مقایسه‌کننده فعال، در مدیریت درد متوسط تا شدید پس از جراحی در بزرگسالان.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را بدون اعمال محدودیت زبانی، جست‌وجو کردیم: CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و LILACS تا 10 جون 2021. پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی و فهرست منابع مطالعات بازیابی‌شده را برای یافتن مطالعات بیشتر بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه تک-دوز ایبوپروفن داخل-وریدی (IV) پس از جراحی با دارونما یا درمان فعال دیگر، برای درمان درد حاد پس از جراحی در بزرگسالان پس از انجام هر گونه جراحی پرداختند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود به مرور در نظر گرفتند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده، و داده‌ها را استخراج کردند.
پیامد اولیه ما، تعداد شرکت‌کنندگان در هر بازوی درمان بود که به حداقل 50% تسکین درد در طول یک دوره 4 و 6 ساعت دست یافتند.
پیامدهای ثانویه عبارت بودند از تعداد شرکت‌کنندگان و مدت زمانی که طول می‌کشید بیمار به داروی نجات نیاز پیدا کند؛ خروج از مطالعه به دلیل عدم اثربخشی، عوارض جانبی (AEs)، و خروج از مطالعه به هر دلیلی؛ و تعداد شرکت‌کنندگانی که ابتلا به هر نوعی را از AE؛ AEهای جدی (SAEs) و AEهای ناشی از مصرف NSAID یا اوپیوئید را گزارش کردند.
ما نتوانستیم هیچ متاآنالیز برنامه‌ریزی شده‌ای را انجام دهیم. قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
فقط یک مطالعه معیارهای ورود ما را داشت، و در کل شامل 201 شرکت‌کننده، عمدتا زن (میانگین سنی 42 سال)، تحت جراحی بونیونکتومی متاتارس (metatarsal bunionectomy) اول اولیه، یک-طرفه، دیستال (همراه با استئوتومی (osteotomy) و فیکساسیون داخلی (internal fixation)) بود. ایبوپروفن با دوز 300 میلی‌گرم، دارونما یا استامینوفن با دوز 1000 میلی‌گرم به صورت داخل-وریدی برای شرکت‌کنندگانی تزریق شدند که شدت درد متوسطی را در روز پس از جراحی گزارش کردند. از آنجا که فقط یک مطالعه را برای ورود شناسایی کردیم، هیچ تجزیه‌وتحلیل کمّی (quantitative) را انجام ندادیم. این مطالعه برای اکثر حوزه‌ها در معرض خطر پائین سوگیری (bias) قرار داشت. به دلیل محدودیت‌های جدی مطالعه، غیر-مستقیم بودن و عدم-دقت، سطح قطعیت شواهد را کاهش دادیم.
ایبوپروفن در برابر دارونما
یافته‌های یک مطالعه تکی نشان داد که در هر دو دوره ارزیابی 4-ساعت و 6-ساعت، نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل 50% تسکین درد برای افرادی که به دریافت ایبوپروفن اختصاص داده شدند معادل 32% (24/76) و برابر با 22% (11/50) برای افرادی بود که به دریافت دارونما اختصاص یافتند. این یافته‌ها خطر نسبی (RR) معادل 1.44 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 2.66) در برابر دارونما را برای حداقل 50% از حداکثر تسکین درد در دوره 4-ساعت و 6-ساعت به دست آوردند (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
میانه زمان سپری شده تا مصرف داروی نجات، 101 دقیقه برای گروه ایبوپروفن و 71 دقیقه برای گروه دارونما بود (1 مطالعه، 126 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تعداد شرکت‌کنندگانی که از داروی نجات استفاده کردند در مطالعه وارد شده گزارش نشد.
در طول مطالعه (1 مطالعه، 126 شرکت‌کننده)، 58/76 (76%) شرکت‌کننده اختصاص داده شده به دریافت ایبوپروفن و 39/50 (78%) شرکت‌کننده اختصاص داده شده به گروه دارونما بروز هرگونه حادثه جانبی (AE) را گزارش یا تجربه کردند (RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.81 تا 1.19؛ شواهد با قطعیت پائین).
هیچ موردی از AE جدی (SAEها) رخ نداد (1 مطالعه، 126 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
ایبوپروفن در برابر گروههای مقایسه فعال
تاثیر ایبوپروفن (300 میلی‌گرم) مشابه گروه مقایسه‌کننده فعال، استامینوفن IV (1000 میلی‌گرم) در 4 ساعت و 6 ساعت بود (1 مطالعه، 126 شرکت‌کننده). برای افرادی که به کنترل فعال (استامینوفن) اختصاص داده شدند، نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل 50% تسکین درد معادل 35% (26/75) در 4 ساعت و 31% (23/75) در 6 ساعت بود. در 4 ساعت، این یافته‌ها RR معادل 0.91 (95% CI؛ 0.58 تا 1.43؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) را در برابر گروه مقایسه‌کننده فعال (استامینوفن) به دست آوردند. در 6 ساعت، این یافته‌ها RR معادل 1.03 (95% CI؛ 0.64 تا 1.66؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) را در برابر گروه مقایسه‌کننده فعال (استامینوفن) گزارش کردند.
میانه زمان سپری شده تا مصرف داروی نجات، 101 دقیقه برای گروه ایبوپروفن و 125 دقیقه برای گروه مقایسه‌کننده فعال بود (1 مطالعه، 151 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تعداد شرکت‌کنندگانی که از داروی نجات استفاده کردند در مطالعه وارد شده گزارش نشد.
در طول مطالعه، 58/76 شرکت‌کننده (76%) اختصاص یافته به مصرف ایبوپروفن و 45/75 شرکت‌کننده (60%) اختصاص داده شده به گروه کنترل فعال (استامینوفن) بروز هرگونه AE را گزارش یا تجربه کردند (RR: 1.27؛ 95% CI؛ 1.02 تا 1.59؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
وقوع هیچ موردی از SAE جدی گزارش نشد (1 مطالعه، 151 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.