پیام‌های کلیدی
در رابطه با اینکه روش‌های تقویت غیر-دارویی خواب چقدر برای کودکان و افراد جوان بستری در بیمارستان موثر هستند، نامطمئن هستیم.
برای بررسی ارتقای غیر-دارویی خواب در کودکان و افراد جوان بستری در بیمارستان، انجام مطالعاتی که از روش‌های پژوهشی معتبر و قابل اعتماد استفاده می‌کنند، برای شناسایی روش‌های موثر مورد نیاز است.
چرا خواب برای کودکان بستری در بیمارستان مهم است؟
خواب بخش مهمی از رشد سالم دوران کودکی است و به حفظ سلامت کودکان کمک می‌کند. الگوهای خواب در دوران کودکی با رشد مغز کودکان تغییر می‌کند. هنگامی که کودکان بیمار هستند و در بیمارستان می‌مانند، خواب آنها ممکن است کیفیت پائینی داشته باشد یا به دلیل سر و صدا و نور مداوم، درمان‌های دارویی، پایش پرستاران، استرس و درد، مختل شود.
در حالی که می‌توان از داروها برای بهبود خواب کودکان بستری در بیمارستان استفاده کرد، مطالعات نشان می‌دهند که این داروها به خوبی کار نمی‌کنند و می‌توانند کیفیت خواب را بدتر کنند. به جای آن می‌توان از روش‌های غیر-دارویی برای تقویت خواب استفاده کرد. اینها ممکن است شامل تغییرات در محیط بیمارستان، موسیقی، ماساژ، یا روش‌های دیگر باشند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که روش‌های غیر-دارویی برای بهبود خواب بهتر از مراقبت‌های معمول یا روش‌های دیگر در کودکان بستری در بیمارستان عمل می‌کنند یا خیر.
می‌خواستیم ببینیم این روش‌های مختلف در زمینه‌های زیر تا چه اندازه کارآیی دارند:
- کیفیت و کمّیت خواب در کودکان؛
- رضایت کودک و والدین؛
- مدت زمانی که تنفس توسط ونتیلاتور حمایت می‌شود (حمایت ونتیلاتور)؛
- دلیریوم؛
- هزینه-اثربخشی؛
- طول مدت بستری در بیمارستان؛ و
- مورتالیتی.
هم‌چنین می‌خواستیم بدانیم که روش‌های غیر-دارویی با تاثیرات ناخواسته همراه هستند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که روش‌های غیر-دارویی را برای بهبود خواب با مراقبت‌های معمول یا روش‌های دیگر در کودکان بستری در بیمارستان مقایسه کردند.
نتایج مطالعات را با هم مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را به این شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 10 کارآزمایی را از سه کشور پیدا کردیم، که شامل 528 کودک و جوان (4 تا 22 سال) بودند. هشت مطالعه توسط سازمان‌های غیر-انتفاعی یا منابع دولتی تامین شد.
همه کودکان و افراد جوان بیش از 48 ساعت در بخش‌های معمولی یا در بخش‌های مراقبت‌های ویژه کودکان در بیمارستان بستری بودند. روش‌های مورد استفاده برای بهبود خواب شامل مداخلات رفتاری (آرام‌سازی، از جمله موسیقی، مطالعه، و زمان سکوت، لمس-درمانی و ماساژ) و مداخلات فعالیت بدنی بود.
تفاوت‌های زیادی بین مطالعات از لحاظ شرکت‌کنندگان، روش‌های مورد استفاده برای اندازه‌گیری کمّیت و کیفیت خواب، و روش آنالیز نتایج وجود داشت. در نتیجه، نتوانستیم یافته‌های کارآزمایی‌هایی را که روش‌های مشابه را بررسی کردند، ترکیب کنیم؛ در عوض، یک خلاصه توصیفی ارائه کردیم.
مداخلات رفتاری
مطالعاتی که روش‌های آرام‌سازی را با هم ترکیب کردند، نشان دادند که این روش‌ها ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در میزان یا کیفیت خواب نسبت به مراقبت‌های معمول ایجاد کنند.
لمس-درمانی ممکن است زمان کل خواب و کیفیت خواب را در کودکان مبتلا به سوختگی بهبود بخشد. ماساژ و داستان گفتن قبل از خواب نیز ممکن است روند خواب را بهبود بخشند. با این حال، به دلیل تفاوت در جمعیت‌های مطالعه و روش‌های اندازه‌گیری آنها، به این نتایج اعتماد کمی داریم.
کودکان و والدین ممکن است از هر دو روش ماساژ و آرام‌سازی چند-جزئی برای بهبود روند خواب راضی باشند. با این حال، در مورد این نتیجه مطمئن نیستیم، زیرا افراد در مطالعات می‌دانستند کدام روش بهبود خواب را دریافت کرده‌اند، و مطالعات کافی برای اطمینان از نتایج آنها وجود نداشت.
هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که طول مدت حمایت ونتیلاتور، دلیریوم، هزینه-اثربخشی، مدت بستری در بیمارستان یا مورتالیتی را گزارش کند.
مداخلات فعالیت بدنی
یک مطالعه نشان داد که استفاده از دوچرخه ثابت (ورزشی) برای بهبود خواب ممکن است زمان کلی خواب یا کیفیت خواب را در مقایسه با مراقبت‌های معمول بهبود بخشد. مطالعه دیگری این موضوع را بررسی کرد که بازی سازمان‌یافته باعث بهبود خواب می‌شود یا خیر؛ و نتایج متناقضی را برای پسران و دختران، و برای کودکان در گروه‌های سنی مختلف یافت. هیچ مطالعه‌ای رضایت کودک یا والدین، هزینه-اثربخشی، دلیریوم، طول مدت حمایت ونتیلاتور، مدت بستری در بیمارستان، یا مورتالیتی را ارزیابی نکرد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که تاثیرات مداخلات تکمیلی را مانند رایحه-درمانی، طب فشاری یا طب سوزنی گزارش کند.
هیچ مطالعه‌ای را برای هیچ مداخله‌ای شناسایی نکردیم که طول مدت حمایت ونتیلاتور، دلیریوم، هزینه-اثربخشی، مدت بستری در بیمارستان یا مورتالیتی را گزارش کند.
به هیچ یک از این نتایج اطمینان نداریم؛ اگر شواهد بیشتری داشتیم، تغییر نتایج امکان‌پذیر بود.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
این شواهد تا دسامبر 2021 به‌روز است.
مطالعات وارد شده ناهمگون بودند، بنابراین نتوانستیم نتایج را به صورت کمّی سنتز کنیم. خلاصه ما به صورت نقل قول (narrative) شواهدی متناقض و با قطعیت پائین تا بسیار پائین را یافت. بنابراین، نمی‌توانیم تعیین کنیم که مداخلات غیر-دارویی ارتقای خواب در مقایسه با مراقبت‌های معمول یا دیگر مداخلات چگونه بر کیفیت خواب یا مدت خواب تاثیر می‌گذارند.
پایه شواهد باید از طریق طراحی و اجرای کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده، که از ابزارهای ارزیابی خواب معتبر و بسیار قابل اعتماد، از جمله معیارهای عینی، مانند پلی‌سومنوگرافی (polysomnography) و اکتیگرافی (actigraphy) استفاده می‌کنند، تقویت شود.
خواب سالم یک مولفه مهم در رشد دوران کودکی است. تغییرات در ساختار خواب، از جمله ترکیب مرحله خواب، کمّیت، و کیفیت آن از دوران نوزادی تا نوجوانی بازتابی است از بلوغ نورولوژیکی. بستری شدن در بیمارستان برای بیماری حاد، عوامل خطر قابل اصلاح را برای اختلال خواب مطرح می‌کند که ممکن است بر رشد فعال مغز در طول دوره بیماری و بهبودی تاثیر منفی بگذارد. بنابراین، بررسی مداخلات غیر-دارویی برای ارتقای کیفیت خواب در محیط بستری کودکان مهم است.
ارزیابی تاثیر مداخلات غیر-دارویی ارتقای کیفیت خواب در کودکان و نوجوانان بستری بر کیفیت خواب و مدت خواب، رضایت کودک یا والدین، هزینه-اثربخشی، بروز دلیریوم، طول مدت ونتیلاسیون مکانیکی، طول مدت بستری، و مورتالیتی.
CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ سه بانک اطلاعاتی دیگر، و سه پایگاه ثبت کارآزمایی‌ها را تا دسامبر 2021 جست‌وجو کردیم. Google Scholar، و دو وب‌سایت را جست‌وجو کردیم، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها را به صورت دستی جست‌وجو و فهرست منابع مطالعات وارد شده را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) یا شبه-RCTها، شامل کارآزمایی‌های متقاطع، که تاثیرات هر مداخله غیر-دارویی را برای ارتقای خواب بر کیفیت خواب یا مدت خواب (یا هر دو) در کودکان 1 ماهه تا 18 ساله در بخش بستری کودکان (بخش مراقبت‌های ویژه [ICU] یا بخش عمومی) بررسی کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن کارآزمایی را ارزیابی، و خطر سوگیری (bias) را بررسی کردند، داده‌ها را استخراج و سنتز کرده، و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بررسی کردند. پیامدهای اولیه شامل تغییرات در معیارهای اعتبارسنجی عینی و ذهنی خواب در کودکان بودند؛ پیامدهای ثانویه عبارت بودند از رضایت کودک و والدین، نسبت‌های هزینه-اثربخشی، بروز دلیریوم یا روزهای بدون دلیریوم در زمان ترخیص از بیمارستان، طول دوره استفاده از ونتیلاسیون مکانیکی، طول دوره بستری در بیمارستان، و مورتالیتی.
تعداد 10 کارآزمایی (528 شرکت‌کننده؛ 3 تا 22 ساله) را در بخش‌های بستری کودکان وارد کردیم. هفت مطالعه در ایالات متحده آمریکا، دو مطالعه در کانادا، و یک مطالعه در برزیل انجام شدند. هشت مطالعه توسط کمک‌های مالی دولتی، خیریه یا گرنت‌های بنیادی تامین مالی شدند. دو مطالعه هیچ اطلاعاتی را درباره بودجه خود ارائه ندادند.
هشت مطالعه مداخلات رفتاری (ماساژ، لمس-درمانی، و داستان گفتن قبل از خواب)؛ و دو مطالعه مداخلات فعالیت بدنی را مورد بررسی قرار دادند. طول دوره و زمان‌بندی ارائه مداخلات به‌طور گسترده‌ای متفاوت بودند. همه مطالعات به دلیل ماهیت مداخله، با خطر بالای سوگیری عملکرد روبه‌رو بودند، زیرا شرکت‌کنندگان، والدین و کارکنان نمی‌توانستند نسبت به تخصیص گروه ماسکه شوند.
به دلیل ناهمگونی بالینی قابل‌توجه، قادر به انجام یک سنتز کمّی (quantitative synthesis) نبودیم.
مداخلات رفتاری در برابر مراقبت معمول
پنج مطالعه (145 شرکت‌کننده) شواهدی را با قطعیت پائین مبنی بر عدم تفاوت بارز بین مداخلات آرام‌سازی چند-جزئی و مراقبت‌های معمول در معیارهای عینی خواب ارائه کردند. به‌طور کلی، شواهد حاصل از مطالعات تکی هیچ تفاوت بارزی را در معیارهای خواب در طول روز یا شب (33 شرکت‌کننده)؛ هر گونه پارامتر خواب (48 شرکت‌کننده)؛ یا خواب روزانه یا شبانه یا برانگیختگی‌های شبانه (20 شرکت‌کننده) پیدا نکرد. یک مطالعه (34 شرکت‌کننده) هیچ تاثیری را از ماساژ بر خواب شبانه، کارآیی خواب (sleep efficiency; SE)، بیداری پس از شروع خواب (wake after sleep onset; WASO) یا کل زمان خواب (total sleep time; TST) در نوجوانان مبتلا به سرطان به دست نیاورد. شواهد حاصل از یک مطالعه متقاطع روی 10 کودک مبتلا به سوختگی نشان داد که لمس-درمانی ممکن است TST (391 دقیقه، دامنه بین-چارکی [IQR]: 251 تا 467 در برابر 331 دقیقه، IQR از 268 تا 373؛ P = 0.02)؛ SE (76؛ IQR از 53 تا 90 در برابر 66، IQR از 55 تا 78؛ P = 0.04)؛ و تعداد دوره‌های حرکت سریع چشم (rapid eye movement; REM) (4.5؛ IQR از 2 تا 5 در برابر 3.5؛ IQR از 2 تا 4؛ P = 0.03) را افزایش دهد؛ اما WASO، تاخیر در به خواب رفتن (sleep latency; SL)، مدت زمان کل REM یا درصد موج آهسته خواب را بیشتر نکرد.
چهار مطالعه (232 شرکت‌کننده) شواهدی را با قطعیت بسیار پائین در مورد معیارهای ذهنی خواب ارائه کردند. شواهد حاصل از مطالعات تکی نشان داد که کارآیی خواب ممکن است افزایش یابد، و درصد بیداری شبانه طی یک دوره پنج روزه پس از ماساژ نسبت به مراقبت‌های معمول کاهش می‌یابد (72 شرکت‌کننده). یک مطالعه (48 شرکت‌کننده) بهبود نمرات پرسش‌نامه عادات خواب کودکان را پس از ترخیص در کودکانی که مداخله آرام‌سازی چند-جزئی دریافت کردند در مقایسه با مراقبت‌های معمول، گزارش کرد. در مطالعه دیگر، پس از یک داستان قبل از خواب در برابر بدون داستان (18 شرکت‌کننده)، میانگین مدت زمان خواب در هر اپیزود خواب طولانی‌تر (23 دقیقه در برابر 15 دقیقه)، و زمان سپری شده تا به خواب رفتن کوتاه‌تر بود (22 دقیقه در برابر 27 دقیقه)؛ و کودکانی که به داستان رکورد شده توسط والدین گوش می‌دادند نسبت به زمانی که والدین حضور داشتند، SL طولانی‌تری داشتند (میانگین 57.5 در برابر 43.5 دقیقه)؛ هر دو گروه SL طولانی‌تری را نسبت به گروه‌هایی که داستان رکورد شده توسط غریبه داشتند، و آنهایی که هیچ داستانی نداشتند و والدین غایب بودند، گزارش کردند (94 شرکت‌کننده؛ P < 0.001).
در یک مطالعه (34 شرکت‌کننده)، 87% از شرکت‌کنندگان (13/15) احساس کردند که بعد از ماساژ بهتر می‌خوابند، و اکثر والدین (92%؛ 11/12) گزارش دادند که می‌خواهند فرزندشان دوباره ماساژ دریافت کند. مطالعه دیگر (20 شرکت‌کننده) گزارش داد که والدین فکر می‌کردند موسیقی، لمس کردن و خواندن کتاب، مولفه‌های مداخله‌ای قابل قبول و کاربردی بودند و تاثیرات مثبتی بر فرزندان‌شان گذاشت (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
مداخلات فعالیت بدنی در برابر مراقبت معمول
یک مطالعه (29 شرکت‌کننده) نشان داد که مداخله افزایش فعالیت بدنی ممکن است منجر به بهبود اندک یا عدم بهبود در TST یا SE در مقایسه با مراقبت‌های معمول شود (شواهد با قطعیت پائین). مطالعه دیگری (139 شرکت‌کننده) که بازی کردن را در برابر بازی نکردن مقایسه کرد، نتایج متناقضی را در معیارهای ذهنی خواب در سنین مختلف نشان داد (TST برای گروه‌های بدون بازی در کودکان 4 تا 7 سال معادل 49% و در گروه‌های 7 تا 11 سال 10% بیشتر بود؛ در کودکان 11 تا 14 سال 22% بیشتر گزارش شد). این مطالعه هم‌چنین نتایج متناقضی را بین پسران و دختران یافت (دختران در دو گروه سنی اول در گروه بازی بیشتر از گروه بدون بازی خوابیدند).
هیچ مطالعه‌ای رضایت کودک یا والدین را از مداخلات رفتاری، یا هزینه-اثربخشی، بروز دلیریوم یا روزهای بدون دلیریوم هنگام ترخیص از بیمارستان، طول دوره دریافت ونتیلاسیون مکانیکی، مدت بستری در بیمارستان، یا مورتالیتی برای مداخلات رفتاری یا فعالیت بدنی ارزیابی نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.