سوال مطالعه مروری
چه شواهدی وجود دارد که درمان‌های دارویی برای مدیریت تنگی نفس (به آن دیس‌پنه (dyspnoea) نیز گفته می‌شود) در مبتلایان به فیبروز سیستیک، تاثیرگذار و ایمن است؟
پیشینه
فیبروز سیستیک، یک بیماری ژنتیکی تحدید کننده زندگی است. با پیشرفت بیماری، مخاط چسبنده ضخیمی در ریه‌ها، پانکراس و سایر اعضاء شکل می‌گیرد. این مخاط چسبنده ضخیم، خطر عفونت را افزایش داده، مجاری هوایی را مسدود کرده و باعث تنگی نفس شدید می‌شود. تسکین این تنگی نفس، یک هدف مهم در مراقبت از مبتلایان به فیبروز سیستیک به شمار می‌آید. برای رفع این مشکل، روش‌های فراوانی پیشنهاد شده و گزارش شده که بسیاری از داروها تنگی نفس را بهبود می‌بخشند. داروها را می‌توان از راه‌های مختلفی تجویز کرد - آنها ممکن است استنشاق شوند، بلعیده شوند، زیر پوست، داخل عضله یا داخل ورید تزریق شوند یا از خلال پوست جذب شوند (از روی سطح بدن یا از طریق مخاط داخلی دهان یا بینی). با وجود داروهای فراوانی که در دسترس هستند، هیچ دستورالعمل مشخصی برای درمان‌های دارویی با هدف کاهش تنگی نفس در مبتلایان به فیبروز سیستیک وجود ندارد.
تاریخ جست‌وجو
شواهد به دست آمده از پایگاه ثبت کارآزمایی‌های فیبروز سیستیک در کاکرین، تا 18 نوامبر 2019 به‌روز است؛ جست‌وجوها در پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام، تا 6 مارچ 2020 به‌‌روز‌رسانی شده‌اند.
ویژگی‌های مطالعه
ما برای وارد کردن مطالعاتی برنامه‌ریزی کردیم که درمان‌های مختلف تسکین دهنده تنگی نفس را در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک مقایسه کردند که در آنها شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی در گروه‌های مختلف درمانی قرار داده شدند. جست‌وجوی ما فقط یک مطالعه را یافت که در آن 7 نفر در ابتدا دارویی به نام هیدروکودون (hydrocodone) یا دارونما (placebo) (قرص ساختگی) دریافت کرده و سپس به درمان دیگری شیفت داده شدند؛ اما این مطالعه، نتایج را به‌طور جداگانه برای هر بازوی درمانی گزارش نکرد، بنابراین قادر به ارائه آن در مرور پیش‌رو نیستیم.
نتایج کلیدی
هیچ مطالعه‌ای شامل معیارهای ورود نبود، بنابراین نمی‌توان در مورد پیامدهای مورد نظر برای گزارش در این مرور موضع‌گیری کرد. تا زمانی که شواهد فراهم شود و در دسترس قرار گیرد، نویسندگان مرور به پزشکان توصیه می‌کنند تا از دستورالعمل‌های محلی یا ملی خود پیروی کنند. نویسندگان توصیه می‌کنند که انجام پژوهش در این زمینه باید جنبه‌های اخلاقی را در نظر بگیرد و روی ایمنی داروها، بهبود کیفیت زندگی، نمرات تنگی نفس و مدت زمان اقامت در بیمارستان تمرکز کند.
به دلیل فقدان شواهد در دسترس، این مرور نمی‌تواند هیچ‌گونه اطلاعاتی را برای تصمیم‌گیری در اقدامات بالینی ارائه دهد. نویسندگان خواستار انجام تحقیقات ویژه در این زمینه، پس از در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی مرتبط هستند. این تحقیقات باید روی اثربخشی و ایمنی داروها با اثربخشی اندازه‌گیری شده از نظر بهبود کیفیت زندگی، نمرات تنگی نفس و مدت زمان اقامت بیمار در بیمارستان متمرکز شود.
فیبروز سیستیک، یک بیماری ژنتیکی اتوزومال مغلوب تحدید کننده زندگی است. احساس تنگی نفس در فیبروز سیستیک، به‌ویژه در موارد پیشرفته بیماری، شایع است. از بین بردن علت زمینه‌ای، در درمان تنگی نفس (دیس‌پنه) اولویت است، اما هنگامی که این امر امکان‌پذیر نباشد، تسکین (palliation) آن به هدف اولیه برای بهبود کیفیت زندگی بیمار تبدیل می‌شود. طیف وسیعی از داروهای نسخه‌ای با شیوه‌های تجویز متفاوت، مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما هیچ دستورالعمل مشخصی در این زمینه در دسترس نیست. برای ارزیابی چنین درمان‌هایی، انجام یک مرور سیستماتیک مورد نیاز است.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی داروهای مورد استفاده برای تسکین تنگی نفس در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک.
ما پايگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک در کاکرین (Cochrane Cystic Fibrosis Trials Register) را گردآوری شده از بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی و جست‌وجوی دستی در مجلات و کتاب چکیده مقالات کنفرانس‌ها، جست‌وجو کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو: 18 نوامبر 2019.
برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام، بانک‌های اطلاعاتی (clinicaltrials.gov؛ ISRCTN registry؛ پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی هند و WHO ICTRP) را جست‌وجو کردیم. این جست‌وجوها آخرین‌بار در 6 مارچ 2020 انجام شدند.
ما برنامه‌ریزی کردیم تا کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده را در بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک (تشخیص داده شده با یک تست مثبت کلرید موجود در عرق یا آزمون ژنتیکی) دچار تنگی نفس، وارد کنیم. ما مطالعاتی را در نظر گرفتیم که به مقایسه هر داروی کاربردی برای تسکین تنگی نفس با داروی دیگری با هر روش تجویزی (استنشاقی (نبولایز شده)، داخل وریدی، خوراکی، زیر-جلدی، از راه مخاط (شامل مخاط دهان (بوکال (buccal))، زیر-زبانی و داخل-بینی) و از راه پوست) پرداختند.
نویسندگان نتایج جست‌وجو را با توجه به معیارهای ورود از پیش تعریف شده، ارزیابی کردند.
جست‌وجوهای جدید در سال 2020، دو مطالعه در حال انجام را شناسایی کردند که به پرسش مرور ما مرتبط نبودند. جست‌وجوهای قبلی فقط یک مطالعه را یافتند (مطالعه‌ای با طراحی متقاطع (cross-over))، که معیارهای ورود را برآورده نکرد، زیرا هیچ داده‌ای از اولین دوره درمانی به تنهایی موجود نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.