سوال مطالعه مروری: آیا هپارین (heparin)، خطر هموراژی داخل بطنی (یعنی خونریزی در مغز) و مورتالیتی را در نوزادان بسیار پره‌ترم کاهش می‌دهد؟
پیشینه: هپارین دارویی است که به همراه عوامل دیگر، انعقاد خون را تنظیم می‌کند. بر اساس یک مطالعه مشاهده‌ای در نوزادان بسیار پره‌ترم، پیشنهاد شده که اجرای داروهایی برای پیشگیری از تشکیل لخته خونی (آنتی‌کوآگولانت‌ها) مانند هپارین ممکن است خطر هموراژی داخل بطنی و پیشرفت هموراژی داخل بطنی، فراوانی عارضه مکرر را در نوزادان پره‌ترم کاهش دهد. این مرور سیستماتیک، شواهد موجود درباره اثربخشی هپارین در پیشگیری از هموراژی داخل بطنی را در نوزادان بسیار پره‌ترم سنتز کرد.
ویژگی‌های مطالعه: ما دو کارآزمایی را با مجموع 155 نوزاد تازه متولد شده بسیار پره‌ترم برای مقایسه هپارین با دوز پائین با محلول بدون هپارین وارد کردیم.
نتایج: استفاده از هپارین زمانی که با محلول بدون هپارین مقایسه شد، خطرات ناشی از خونریزی در مغز، مورتالیتی یا هر پیامد مرتبط دیگر را در نوزادان بسیار نارس کاهش نمی‌دهد.
نتیجه‌گیری‌‌ها: نتایج این مرور سیستماتیک، با مزیت یا تاثیر مضر هپارین هم‌سو و سازگار هستند و پاسخ قطعی را به سوال مرور نمی‌دهند.
داده‌های بسیار محدودی درباره تاثیر اجرای پروفیلاکتیک هپارین در بروز و شدت IVH در نوزادان بسیار زودرس وجود دارد. هر دو کارآزمایی شناسایی شده، از هپارین برای باز نگه داشتن خط ناف (umbilical line patency) استفاده کرده و آن را به‌طور خاص به عنوان یک عامل برای پیشگیری از هموراژی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال به کار نبردند. با توجه به عدم-دقت تخمین‌های ما، نتایج حاصل از این مرور سیستماتیک، با مزیت یا تاثیر مضر هپارین هم‌سو و سازگار هستند و پاسخ قطعی به این سوال مرور ارائه نمی‌دهد. شواهد محدودی درباره سایر پیامدهای بالینی مرتبط در دسترس است.
زایمان زودرس به عنوان اصلی‌ترین عامل خطر برای گسترش هموراژی داخل بطنی (intraventricular haemorrhage) تصور می‌شود، این عامل نوعی آسیب است که در 25% از نوزادان بسیار کم-وزن هنگام تولد رخ می‌دهد. هموراژی داخل بطنی در اصل وریدی است و احتمالا ترومبوزهای ذاتی در ماتریکس ژرمینال (germinal matrix) نقش اساسی ایفا می‌کنند. هپارین (heparin)، آنتی‌ترومبین (antithrombin) را فعال کرده و ترومبین غیر-فعال و سایر پروتئینازهای هدف را تحریک می‌کند. به کارگیری آنتی‌کوآگولانت‌هایی مانند هپارین ممکن است افزایش خطر ابتلا به هموراژی داخل بطنی را خنثی کنند و نیز ممکن است خطر گسترش انفارکتوس وریدی پارانشیم (parenchymal venous infarct) را که معروف به پیچیده کردن هموراژی داخل بطنی، کاهش دهد.
ارزیابی اینکه تجویز پروفیلاکتیک هپارین، بروز هموراژی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال را در نوزادان بسیار نارس در مقایسه با دارونما (placebo)، عدم درمان، یا سایر آنتی‌کوآگولانت‌ها کاهش می‌دهد یا خیر.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (کتابخانه کاکرین؛ 2015)؛ MEDLINE (از 1996 تا 22 نوامبر 2015)؛ EMBASE (از 1980 تا 22 نوامبر 2015) و CINAHL (از 1982 تا 22 نوامبر 2015) را جست‌وجو کردیم، هیچ محدودیت زبانی اعمال نکردیم. خلاصه‌های کنگره‌های اصلی در این زمینه را (انجمن علمی پری‌ناتال استرالیا و نیوزیلند و جوامع دانشگاهی مربوط به امراض کودکان (Perinatal Society of Australia and New Zealand and Pediatric Academic Societies)) از سال 2000 تا 2015 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی کنترل شده و کارآزمایی‌های خوشه‌ای که به مقایسه استفاده فوری از هپارین یعنی درون 24 ساعت اول زندگی در نوزادان بسیار پره‌ترم (سن بارداری کمتر از 32 هفته) پرداخته بودند.
برای هر یک از کارآزمایی‌های وارد شده، دو نویسنده به‌طور مستقل از هم، داده‌ها را استخراج کرده (مثلا تعداد شرکت‌کنندگان، وزن هنگام تولد، سن بارداری، دوز هپارین، نحوه اجرا، و طول درمان و غیره) و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند (به عنوان مثال کفایت تصادفی‌سازی، کورسازی، پیگیری کامل). پیامدهای اولیه در این مرور، هموراژی داخل بطنی، هموراژی داخل بطنی شدید و مورتالیتی نوزادان در نظر گرفته شد.
دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده که در مجموع 155 نوزاد را ثبت‌نام کردند، معیارهای ورود به مرور را داشتند. هر دو کارآزمایی، هپارین با دوز پائین را با همان محلول بدون هپارین در نوزادان بسیار زودرس که نیاز به کاتتریزاسیون نافی (umbilical catheterization) دارند، مقایسه کردند. هیچ کارآزمایی که به‌طور خاص استفاده از هپارین را در نوزادان در معرض خطر هموراژی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال مورد مطالعه قرار دهد، شناسایی نشد.
ما هیچ تفاوتی در نرخ هموراژی داخل بطنی (RR معمولی: 0.93؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.41؛ RD معمولی: 0.03-؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.12؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای RR؛ I² = 57% و برای RD؛ I² = 65%)، هموراژی داخل بطنی شدید (RR معمولی: 1.01؛ 95% CI؛ 0.46 تا 2.23؛ RD معمولی: 0.00؛ 95% CI؛ 0.11- تا 0.11؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای RR؛ I² = 0% و برای RD؛ I² = 0%) و مورتالیتی نوزادان (RR معمولی: 0.69؛ 95% CI؛ 0.28 تا 1.67؛ RD معمولی: 0.04-؛ 95% CI؛ 0.14- تا 0.06؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای RR؛ I² = 28% و برای RD؛ I² = 50%) نیافتیم. به‌طور عمده، به دلیل محدودیت در طرح مطالعه و عدم-دقت تخمین، ما کیفیت شواهدی را که از این یافته‌ها حمایت می‌کرد، بسیار پائین (نرخ هموراژی داخل بطنی) و پائین (هموراژی داخل بطنی شدید و مورتالیتی نوزادان) قضاوت کردیم. داده‌های بسیار کمی را درباره سایر پیامدهای مرتبط مانند دیسپلازی ریوی، خونریزی ریوی و مجرای شریانی باز یافتیم، هیچ مطالعه‌ای پیامدهای طولانی‌مدت (برای مثال ناتوانی در تکامل سیستم عصبی) را ارزیابی نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.