سوال مطالعه مروری
ما شواهد را برای بررسی مزیت‌ها و مضرات برنامه‌های ورزشی در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis; AS) مرور کردیم.
پیشینه
برنامه‌های ورزشی، اغلب برای افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان توصیه می‌شوند، تا درد را کاهش داده و تحرک یا عملکرد مفاصل را بهبود بخشند.
ویژگی‌های مطالعه
ما تا دسامبر 2018، به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) جست‌وجو کردیم. ما 14 گزارش (شامل 1579 شرکت‌کننده) را یافتیم. مطالعات، در 9 کشور مختلف انجام شده بودند. اکثر شرکت‌کنندگان، مردان 39 تا 47 ساله‌ای بودند که به مدت 9 تا 18 سال علامت‌دار بودند. بیشتر این برنامه‌ها شامل ورزش‌هایی بودند که برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، کشش و تنفس طراحی شده و به درمان دارویی یا یک فرآورده بیولوژیکی اضافه شدند.
نتایج کلیدی
تمام داده‌ها بلافاصله پس از تکمیل برنامه ورزشی جمع‌آوری شدند.
برنامه‌های ورزشی در برابر عدم مداخله
احتمالا ورزش عملکرد را اندکی بهبود می‌بخشد (شواهد با کیفیت متوسط)، فعالیت بیماری را که توسط خود بیمار گزارش می‌شود، اندکی کاهش می‌دهد (شواهد با کیفیت متوسط)، و ممکن است درد را نیز کاهش دهد (شواهد با کیفیت پایین). ما از تاثیر آن روی تحرک ستون فقرات و میزان خستگی، اطمینان نداریم (شواهد با کیفیت بسیار پایین).
عملکرد فیزیکی براساس یک پرسش‌نامه خود-اظهاری و مقیاس Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index (BASFI) (0 تا 10؛ نمره کمتر به معنی عملکرد بهتر) اندازه‌گیری شد. افرادی که ورزش نکردند، به عملکردشان 4.1 امتیاز دادند؛ افرادی که ورزش کردند، به آن 1.3 امتیاز کمتر دادند (13% بهبودی مطلق).
درد در یک مقیاس آنالوگ بصری (VAS؛ 0 تا 10؛ پایین‌تر به معنی درد کمتر) اندازه‌گیری شد. افرادی که ورزش نکردند، به دردشان 6.2 امتیاز دادند؛ کسانی که ورزش کردند، به آن 2.1 امتیاز کمتر دادند (21% بهبودی مطلق).
ارزیابی کلی بیمار از فعالیت بیماری براساس یک پرسش‌نامه خود-اظهاری، Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI؛ 0 تا 10؛ کمتر به‌معنی فعالیت کمتر بیماری)، اندازه‌گیری شد. افرادی که ورزش نکردند، به فعالیت بیماری خود 3.7 امتیاز دادند؛ به فعالیت بیماری در کسانی که ورزش کردند، 0.9 امتیاز کمتر داده شد (9% بهبودی مطلق).
تحرک ستون فقرات براساس یک پرسش‌نامه خود-اظهاری و Bath Ankylosing Spondylitis Metrology Index (BASMI؛ 0 تا 10؛ مقدار کمتر به معنی تحرک بهتر) اندازه‌گیری شد. به تحرک ستون فقرات افرادی که ورزش نکردند، 3.8 امتیاز داده شد؛ به تحرک ستون فقرات افرادی که ورزش کردند، 0.7 امتیاز کمتر داده شد (7% بهبودی مطلق).
خستگی، براساس یک VAS اندازه‌گیری شد (0 تا 10؛ مقدار کمتر به معنی خستگی کمتر). افرادی که ورزش نکردند، به خستگی‌شان 3 امتیاز اختصاص دادند؛ به خستگی کسانی که ورزش کردند، 1.4 امتیاز کمتر داده شد (14% بهبودی مطلق).
برنامه‌های ورزشی در برابر مراقبت‌های معمول
ورزش احتمالا در بهبود عملکرد یا کاهش درد، تاثیر اندکی داشته یا هیچ تغییری ایجاد نمی‌کند (شواهد با کیفیت متوسط)، و ممکن است در کاهش فعالیت بیماری که توسط خود بیمار گزارش می‌شود، تاثیر اندکی داشته یا هیچ تغییری ایجاد نکند (شواهد با کیفیت پایین). ما از تاثیر ورزش بر تحرک ستون فقرات مطمئن نیستیم (شواهد با کیفیت بسیار پایین).
عملکرد فیزیکی. افرادی که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند، براساس BASFI به عملکردشان 3.7 امتیاز دادند؛ به عملکرد کسانی که ورزش کردند، 0.4 امتیاز کمتر اختصاص یافت (4% بهبودی مطلق).
درد. افرادی که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند، براساس یک VAS ده امتیازی، به درد خود 3.7 امتیاز دادند؛ به کسانی که ورزش کردند، 0.5 امتیاز کمتر داده شد (5% بهبودی مطلق).
ارزیابی کلی بیمار از فعالیت بیماری. افرادی که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند، براساس BASDAI به فعالیت بیماری خود 3.7 امتیاز اختصاص دادند؛ کسانی که ورزش کردند، 0.7 امتیاز کمتر به خود دادند (7% بهبودی مطلق).
تحرک ستون فقرات. افرادی که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند، براساس BASMI به تحرک ستون فقرات خود 8.9 امتیاز دادند؛ به کسانی که ورزش کردند، 1.2 امتیاز کمتر تعلق گرفت (12% بهبودی مطلق).
هیچ یک از مطالعات، خستگی را اندازه‌گیری نکردند.
عوارض جانبی (AE)
یکی از 67 شرکت‌کننده در گروه‌های ورزش، دچار یک AE شد و هیچ یک از 43 شرکت‌کننده در گروه‌های کنترل، دچار AE نشدند.
کیفیت شواهد
ما سطح شواهد را به‌دلیل مشکلات مربوط به طراحی مطالعه، تنوع بین مداخلات، و ناکافی بودن داده‌ها، کاهش دادیم؛ در نتیجه، کیفیت شواهد در تمامی پیامدها، متوسط تا بسیار پایین رتبه‌بندی شدند.
ما شواهدی را با کیفیت متوسط تا پایین یافتیم که نشان دادند برنامه‌های ورزشی احتمالا عملکرد را اندکی بهبود می‌بخشند، ممکن است درد را کاهش دهند و احتمالا ارزیابی کلی بیمار را از شدت فعالیت بیماری، در مقایسه با عدم مداخله، و زمانی‌که بلافاصله پس از تکمیل این برنامه اندازه‌گیری شد، اندکی کاهش می‌دهند. ما شواهدی را با کیفیت متوسط تا پایین یافتیم که نشان دادند، برنامه‌های ورزشی احتمالا بر بهبود عملکرد یا کاهش درد، در مقایسه با مراقبت‌های معمول، تاثیر اندکی داشته یا هیچ تاثیری ندارند و ممکن است در کاهش ارزیابی بیمار از فعالیت بیماری، زمانی‌که پس از اتمام برنامه اندازه‌گیری می‌شود، تاثیر کمی داشته یا هیچ تاثیری نداشته باشد. ما مطمئن نیستیم که برنامه‌های ورزشی، تحرک ستون فقرات را بهبود بخشیده، خستگی را کاهش می‌دهند، یا باعث بروز عوارض جانبی می‌شوند.
برنامه‌های ورزشی اغلب برای مدیریت اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis; AS) توصیه می‌شوند، تا درد را کاهش داده و ظرفیت عملکردی را بهبود بخشیده یا آن را حفظ کنند.
ارزیابی مزیت‌ها و آسیب‌های برنامه‌های ورزشی برای افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان.
ما CENTRAl؛ کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE Ovid؛ EMBASE Ovid؛ CINAHL EBSCO؛ PEDro؛ Scopus و دو پایگاه ثبت کارآزمایی‌ها را تا دسامبر 2018 جست‌وجو کردیم. ما فهرست منابع مرورهای سیستماتیک شناسایی شده و مطالعات وارد شده را جست‌وجو کرده، مجموعه مقالات کنفرانس‌های اخیر مرتبط با موضوع را به صورت دستی جست‌وجو کرده و با متخصصان در این زمینه تماس گرفتیم.
ما گزارش‌های مربوط به کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT) را از بزرگسالان مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان وارد کردیم که برنامه‌های ورزش‌درمانی را با کنترل غیرفعال (عدم مداخله، لیست انتظار) یا مراقبت‌های معمول مقایسه کردند.
ما از روش‌شناسی استاندارد کاکرین استفاده کردیم.
ما 14 RCT را با 1579 شرکت‌کننده مبتلا به AS وارد کردیم. اکثر شرکت‌کنندگان مرد بودند (70%)، میانه سنی آنها 45 سال (محدوده 39 تا 47)، و میانگین دوره زمانی علایم در آنها، 9 سال بود. بیشترین ورزش‌هایی که مورد استفاده قرار گرفتند، مواردی بودند که برای کمک به بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، کشش و تنفس طراحی شدند. اکثر برنامه‌های ورزشی، همراه با دارودرمانی یا یک فرآورده بیولوژیکی ارائه شدند. ما بیشتر مطالعات را در چندین حوزه، در معرض خطر سوگیری (bias) نامشخص یا بالا قضاوت کردیم. همه 14 مطالعه، داده‌هایی را فراهم آوردند که بلافاصله پس از اتمام برنامه ورزشی به‌دست آمده بودند. میانه دوره زمانی برنامه ورزشی، 12 هفته (دامنه بین چارکی (IQR): 8 تا 16) گزارش شد. 3 مطالعه (146 شرکت‌کننده) داده‌ها را برای دوره پیگیری میان‌مدت (کمتر از 24 هفته پس از اتمام برنامه‌های ورزشی)، و یک مطالعه (63 شرکت‌کننده) داده‌ها را برای پیگیری بلندمدت (بیشتر از 24 هفته پس از اتمام برنامه‌های ورزشی) ارائه کردند. 9 مطالعه، برنامه‌های ورزشی را با عدم مداخله و 5 مطالعه آنها را با مراقبت‌های معمول (از جمله فیزیوتراپی، دارودرمانی، یا خود-مدیریتی) مقایسه کردند.
برنامه‌های ورزشی در برابر عدم مداخله
تمام داده‌ها بلافاصله پس از تکمیل برنامه ورزشی جمع‌آوری شدند.
برای عملکرد فیزیکی، که توسط یک پرسش‌نامه خود-اظهاری اندازه‌گیری شد (مقیاس Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index (BASFI)؛ 0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است)، شواهدی با کیفیت متوسط هیچ بهبود معنی‌داری را در آن که از نظر بالینی مهم باشد، به دنبال انجام برنامه‌های ورزشی نشان ندادند (تفاوت میانگین (MD): 1.3-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.7- تا 0.9-؛ 7 مطالعه؛ 312 شرکت‌کننده؛ 13% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 17% تا 9%).
برای درد، که براساس یک مقیاس آنالوگ بصری (VAS؛ 0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است) اندازه‌گیری شد، شواهدی با کیفیت پایین، کاهش معنی‌داری را در درد که از نظر بالینی مهم باشد، با ورزش نشان دادند (MD: -2.1؛ 95% CI؛ 3.6- تا 0.6-؛ 6 مطالعه؛ 288 شرکت‌کننده؛ 21% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 36% تا 6%).
برای ارزیابی کلی بیمار از فعالیت بیماری، که توسط یک پرسش‌نامه خود-اظهاری اندازه‌گیری شد (مقیاس Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASFI)؛ 0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است)، شواهدی با کیفیت متوسط، هیچ کاهش معنی‌داری را در آن که از نظر بالینی مهم باشد، به دنبال ورزش نشان ندادند (MD: -0.9؛ 95% CI؛ 1.3- تا 0.5-؛ 6 مطالعه؛ 262 شرکت‌کننده؛ 9% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 13% تا 5%).
برای تحرک ستون فقرات، که توسط یک پرسش‌نامه خود-اظهاری اندازه‌گیری شد (مقیاس Bath Ankylosing Spondylitis Metrology Index (BASFI)؛ 0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است)، شواهدی با کیفیت بسیار پایین، بهبود را به دنبال ورزش (MD: -0.7؛ 95% CI؛ 1.3- تا 0.1-؛ 5 مطالعه؛ 232 شرکت‌کننده) بدون هیچ مزیت قابل توجه که از نظر بالینی مهم باشد، نشان دادند (7% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 13% تا 1%).
برای خستگی، که براساس یک VAS اندازه‌گیری شد (0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است)؛ شواهدی با کیفیت بسیار پایین، کاهش معنی‌داری را که از نظر بالینی مهم باشد، نشان ندادند (MD: -1.4؛ 95% CI؛ 2.7- تا 0.1-؛ 2 مطالعه؛ 72 شرکت‌کننده؛ 14% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 27% تا 1%).
برنامه‌های ورزشی در برابر مراقبت‌های معمول
تمام داده‌ها بلافاصله پس از تکمیل برنامه ورزشی جمع‌آوری شدند.
برای عملکرد فیزیکی، که توسط مقیاس BASFI اندازه‌گیری شد، شواهدی با کیفیت متوسط، بهبودی را به دنبال ورزش نشان دادند (MD: -0.4؛ 95% CI؛ 0.6- تا 0.2-؛ 5 مطالعه؛ 1068 شرکت‌کننده). هیچ مزیت قابل توجهی که که از نظر بالینی مهم باشد، دیده نشد (4% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 6% تا 2%).
برای درد، که براساس یک VAS اندازه‌گیری شد (0 تا 10؛ مقدار کمتر بهتر است)، شواهدی با کیفیت متوسط، کاهش درد را به دنبال ورزش نشان دادند (MD: -0.5؛ 95% CI؛ 0.9- تا 0.1-؛ 2 مطالعه؛ 911 شرکت‌کننده؛ 5% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 9% تا 1%). هیچ مزیت معنی‌داری که از نظر بالینی مهم باشد، پیدا نشد.
برای ارزیابی کلی بیمار از فعالیت بیماری، که توسط مقیاس BASDAI اندازه‌گیری شد، شواهدی با کیفیت پایین، کاهش آن را به دنبال ورزش نشان دادند (MD: -0.7؛ 95% CI؛ 1.3- تا 0.1-؛ 5 مطالعه؛ 1068 شرکت‌کننده)، اما از نظر بالینی مهم نبود (7% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 13% تا 1%) با مزیت‌های معنی‌دار که از نظر بالینی مهم باشد.
برای تحرک ستون فقرات، که براساس مقیاس BASMI اندازه‌گیری شد، شواهدی با کیفیت بسیار پایین هیچ بهبود معنی‌داری را در آن که از نظر بالینی مهم باشد، به دنبال ورزش نشان ندادند (MD: -1.2؛ 95% CI؛ 2.8- تا 0.5؛ 2 مطالعه؛ 85 شرکت‌کننده؛ 12% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 5% کمتر تا 28% بیشتر). هیچ مزیت قابل توجهی که از نظر بالینی مهم باشد، وجود نداشت.
هیچ یک از مطالعات، خستگی را اندازه‌گیری نکردند.
عوارض جانبی
ما از تاثیر ورزش در برابر عدم مداخله یا مراقبت‌های معمول، شواهدی را با کیفیت بسیار پایین یافتیم. ما درباره پتانسیل آسیب ناشی از ورزش‌ها، به‌دلیل کم بودن میزان رویدادها و تعداد محدود مطالعاتی که رویدادها را گزارش کردند، نامطمئن هستیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.