عنوان خلاصه به زبان ساده
آیا درمان با حرکات موزون مزایایی برای افراد مبتلا به دمانس (dementia) دارد؟
پیام‌های کلیدی
نمی‌دانیم که درمان با حرکات موزون یک مداخله موثر برای دمانس باشد. انجام پژوهش‌های بیشتری در این زمینه به خصوص در مورد تاثیر درمان با حرکات موزون بر افسردگی مورد نیاز است.
دمانس چیست؟
دمانس، بر تفکر، حافظه و نحوه مدیریت کارهای روزانه افراد تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به دمانس نیز ممکن است برای پیگیری مکالمات دچار مشکل شوند، گیج شوند و در زمان‌های مختلف خلق‌وخوی آنها تغییر کند. این نشانه‌ها می‌توانند بر ارتباطات فرد بیمار تاثیر گذاشته و منجر به تنهایی و در نتیجه باعث افسردگی و افزایش سطح استرس شوند.
دمانس چگونه درمان می‌شود؟
دمانس ممکن است از طریق داروهایی برای کاهش نشانه‌ها درمان شود. با این حال، مداخلات پیچیده‌ای نیز وجود دارند که شروع به ظهور کرده و فرد را به عنوان یک کل مورد خطاب قرار می‌دهند. همچنین، علاقه فزاینده‌ای به استفاده از رقص و دیگر اشکال هنر برای افراد مبتلا به دمانس وجود دارد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم تاثیر درمان با حرکات موزون را در جنبه‌های مختلف زندگی یک فرد، در مقایسه با عدم درمان، مراقبت استاندارد یا هر درمان دیگری، ارزیابی کنیم. پیامدهای اصلی مد نظر عبارت بودند از مشکلات کلی رفتار و به‌زیستی (well-being) روانی، شناخت (تفکر و به خاطر سپردن)، افسردگی و کیفیت زندگی. همچنین، خواستیم اشکال مختلف درمان با حرکات موزون را با هم مقایسه کنیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
متون علمی را به دقت برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که گروهی از افراد مبتلا به دمانس را که درمان با حرکات موزون داشتند، با گروه دیگری از افراد مبتلا به دمانس (گروه کنترل) مقایسه کردند. برای اینکه مقایسه منصفانه باشد، در رابطه با انتساب یک فرد به یک گروه خاص باید به‌طور تصادفی تصمیم گرفته می‌شد. فقط یک مطالعه را پیدا کردیم که برای ورود به مرور مناسب بود. این مطالعه در هنگ‌کنگ انجام شد و 204 نفر در آن حضور داشتند. برخی از آنها دمانس خفیف و برخی حتی مشکلات خفیف‌تری در تفکر و حافظه داشتند. در این مطالعه، پژوهشگران درمان با حرکات موزون را با ورزش و با لیست انتظار مقایسه کردند. آنها گروه‌ها را در پایان درمان و سپس سه و نه ماه بعد، دوباره مقایسه کردند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
هیچ تفاوتی را میان درمان با حرکات موزون و ورزش یا لیست انتظار، به لحاظ رفتار کلی و به‌زیستی ذهنی یا شناخت، پیدا نکردیم. برای افسردگی، متوجه شدیم که ممکن است یک تاثیر مفید کوچک از درمان با حرکات موزون در مقایسه با ورزش یا لیست انتظار وجود داشته باشد، و این تاثیر همچنان سه و نه ماه پس از پایان درمان وجود داشت. با این حال، مطمئن نیستیم که این تاثیر به اندازه کافی بزرگ بوده که واقعا برای افراد مبتلا به دمانس قابل‌توجه باشد یا خیر. این مطالعه کیفیت زندگی شرکت‌کنندگان را اندازه‌گیری نکرد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
فقط یک مطالعه وجود داشت، بنابراین مقدار شواهد کم بود. مطالعه مذکور به خوبی انجام شد، اما همه شرکت‌کنندگان مبتلا به دمانس نبودند (برخی مشکلات خفیف‌تری داشتند) و ما نمی‌دانیم که نتایج تا چه حد فقط برای افراد مبتلا به دمانس اعمال می‌شوند. به این دلایل، مطمئن نیستیم که درمان با حرکات موزون در حمایت از افراد مبتلا به دمانس خفیف موثر باشد، و نمی‌توانیم در مورد تاثیرات آن در دمانس متوسط یا شدید نتیجه‌گیری کنیم. انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا بتوان به‌طور قطع گفت که درمان با حرکات موزون برای افراد مبتلا به دمانس با هر شدتی مفید است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
آخرین جست‌وجو در 8 دسامبر 2022 انجام شد.
این مرور شامل یک RCT با خطر پائین سوگیری (bias) بود. با توجه به شواهدی با قطعیت پائین، تاثیرات واقعی DMT به عنوان یک مداخله برای دمانس ممکن است به‌طور قابل‌توجهی متفاوت از آنهایی باشد که یافت شدند. برای تعیین اینکه DMT تاثیرات مفیدی بر دمانس دارد یا خیر، انجام RCTهای بیشتری مورد نیاز است.
دمانس (dementia) یک سندرم اختلال شناختی اکتسابی است که به حدی شدید می‌شود که زندگی مستقل را مختل کند. در طول این بیماری، افراد مبتلا به دمانس نیز دچار تغییراتی در احساسات، رفتار و روابط اجتماعی خود می‌شوند. بر اساس گزارش انجمن بین‌المللی بیماری آلزایمر (Alzheimer's Disease International)، دمانس تقریبا 55 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. آخرین دستورالعمل بالینی NICE برای مبتلایان به دمانس، ارزش گزینه‌های درمانی گوناگون را در مراحل و نشانه‌های مختلف دمانس، از جمله درمان‌های غیر دارویی، برجسته می‌کند. متون علمی مرتبط همچنین برای ارزشمندی این مداخلات به پیچیدگی شرایط بیماری اشاره کرده و به‌طور کلی، افراد را با توجه به فرآیندهای فیزیکی، احساسی، اجتماعی و شناختی آنها نگاه می‌کنند. متون علمی رو به رشدی که وجود دارد ظرفیت هنرها را برجسته کرده و شیوه‌هایی را برای پرداختن به این پیچیدگی مجسم کرده است. درمان با حرکات موزون (dance movement therapy; DMT) یک مداخله روان‌شناختی تجسمی است که می‌تواند به این پیچیدگی‌ها پرداخته و بنابراین، ممکن است برای افراد مبتلا به دمانس مفید باشد، اما اثربخشی آن هنوز مشخص نیست.
ارزیابی تاثیرات درمان با حرکات موزون بر نشانه‌های رفتاری، اجتماعی، شناختی و عاطفی افراد مبتلا به دمانس در مقایسه با عدم درمان، مراقبت‌های استاندارد یا هر درمان دیگری. همچنین، مقایسه اشکال مختلف درمان با حرکات موزون (به عنوان مثال درمان با حرکات موزون مبتنی بر لابان (Laban)، درمان با حرکات موزون چاکی (Chacian) یا حرکات آتنتیک (Authentic)).
پایگاه ثبت گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین، MEDLINE (Ovid SP)؛ Embase (Ovid SP)؛ PsycINFO (Ovid SP)؛ CINAHL (EBSCOhost)؛ Web of Science Core Collection (Clarivate)؛ LILACS (BIREME)؛ ClinicalTrials.gov و متارجیستری از پورتال پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت را تا 8 دسامبر 2022 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که شامل افراد مبتلا به دمانس، در هر سنی و در هر شرایطی بودند. مداخله DMT می‌بایست توسط یک متخصص درمان با حرکات موزون ارائه می‌شد که (الف) آموزش رسمی دیده بود (ب) یک درمانگر حرکات موزون در دوره آموزشی بود یا (ج) در غیر این صورت به عنوان یک درمانگر حرکات موزون در کشوری شناخته می‌شد که مطالعه در آن انجام شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود ارزیابی کرده، داده‌ها را استخراج کرده و کیفیت روش‌شناسی (methodology) آنها را ارزیابی کردند. تخمین‌های اثرگذاری مداخله را با استفاده از تفاوت میانگین (MD) میان گروه‌های مداخله و فواصل اطمینان (CIs) مرتبط ارائه کردیم. از روش‌های درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای رتبه‌بندی قطعیت نتایج استفاده کردیم.
فقط یک مطالعه را برای گنجاندن در این مرور یافتیم. این یک RCT با گروه موازی (parallel-group) 3 بازویی بود که در هنگ‌کنگ اجرا شد و شامل 204 بزرگسال مبتلا به اختلال عصبی‌شناختی (neurocognitive) خفیف یا دمانس بود. این مطالعه تاثیرات گروه DMT کوتاه‌‌مدت (12 هفته) را در مقایسه با گروه کنترل ورزش و لیست انتظار بلافاصله پس از مداخله و سه و نه ماه بعد، بررسی کرد.
ما متوجه شدیم که در پایان مداخله، DMT ممکن است در مقایسه با لیست انتظار (MD: 0.3؛ 95% CI؛ 0.96- تا 1.56؛ شواهد با قطعیت پائین) یا ورزش (MD: -0.30؛ 95% CI؛ 1.83- تا 1.23؛ شواهد با قطعیت پائین) تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در نشانه‌های عصبی-روانی ارزیابی شده با پرسش‌نامه 12 آیتمی نوروسایکیتریک (Neuropsychiatric Inventory) ایجاد کند. همچنین، هیچ شواهدی از تاثیرات مداخله در مقاطع زمانی بعدی وجود نداشت.
عملکرد شناختی با ابزارهای مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفت و هیچ تفاوتی با اهمیت آماری میان گروه‌ها وجود نداشت (شواهد با قطعیت پائین). DMT در مقایسه با ورزش یا لیست انتظار، ممکن است باعث ایجاد تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در عملکرد شناختی بلافاصله پس از مداخله یا در دوره پیگیری شود.
DMT در مقایسه با لیست انتظار، ممکن است منجر به کاهش جزئی در افسردگی شود که با مقیاس 4 آیتمی افسردگی سالمندان (Geriatric Depression Scale) در پایان درمان ارزیابی شد (MD: -0.60؛ 95% CI؛ 0.96- تا 0.24-؛ شواهد با قطعیت پائین). این تاثیر مثبت خفیف DMT بر نمرات افسردگی در سه و نه ماه پس از اتمام مداخله حفظ شد. DMT همچنین، ممکن است در مقایسه با ورزش در پایان درمان، افسردگی را اندکی کاهش دهد (MD: -0.40؛ 95% CI؛ 0.76- تا 0.04-، شواهد با قطعیت پائین)، این تاثیر در سه و نه ماه نیز باقی می‌ماند.
چهارمین پیامد اولیه، کیفیت زندگی، در مطالعه وارد شده مورد ارزیابی قرار نگرفت.
داده‌هایی برای دو مورد از پیامدهای ثانویه وجود داشتند، عملکرد اجتماعی و شغلی و خروج از درمان (که از آنها به عنوان یک پروکسی برای قابلیت پذیرش مداخله استفاده کردیم)، اما در هر دو مورد شواهد از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند و بنابراین اطمینان ما به نتایج در سطح بسیار پائین قرار داشت.
قطعیت شواهد را برای همه پیامدها، در رابطه با اهداف مرور خود به دلیل غیر مستقیم بودن (indirectness) (زیرا همه شرکت‌کنندگان در مطالعه موجود تشخیص دمانس را نداشتند) و عدم دقت (imprecision)، از نظر GRADE در سطح پائین یا بسیار پائین در نظر گرفتیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.