هدف از این مرور چیست؟
هدف از این مرور کاکرین، پاسخ به این سوال بود که روشی که افراد مبتلا به گلوکوم از قطره‌های چشمی استفاده می‌کنند، تفاوتی را در نحوه کارکرد قطره‌ها ایجاد می‌کنند یا خیر. محققان کاکرین، تمام مطالعات مربوط به پاسخ این سوال را گردآوری و آنالیز کردند و دو مطالعه را یافتند.
پیام‌های کلیدی
هنوز مشخص نیست روشی که افراد مبتلا به گلوکوم از قطره‌های چشمی استفاده می‌کنند تفاوتی را در نحوه عملکرد قطره چشمی ایجاد می‌کنند یا خیر.
در این مرور چه موضوعی مطالعه شد؟
گلوکوم علت اصلی نابینایی در سراسر جهان به شمار می‌رود. در چشم مبتلا به گلوکوم، به دلیل آسیب به عصب بینایی ممکن است توانایی دیدن از دست برود. عصب بینایی بخشی از چشم است که اطلاعات بینایی را از چشم به مغز می‌فرستد. گاهی اوقات هنگامی که فشار بیش از حدی داخل چشم وجود داشته باشد (فشار داخل چشم (intraocular pressure IOP) نامیده می‌شود)، چنین آسیبی رخ می‌دهد. گاهی ممکن است چشم، فشار بیش از حد و بدون آسیب به عصب بینایی (هیپرتانسیون چشمی) داشته باشد. هدف اصلی درمان گلوکوم و هیپرتانسیون چشمی، کاهش IOP است. داروهای موضعی، مانند قطره‌های چشمی، اغلب به عنوان اولین درمان تجویز می‌شوند. اعمال روش‌های خاص در استفاده از قطره‌ها، مانند بستن چشم یا انسداد مجرای اشکی (بستن چشم و فشار دادن انگشت بر گوشه داخلی، توسط بینی) با هدف افزایش جذب دارو در چشم و کاهش جذب دارو در بدن انجام می‌شوند.
نتایج اصلی این مروری چه هستند؟
ما دو مطالعه را یافتیم که روش‌های مختلف استفاده از قطره‌های چشمی را مقایسه کردند. هر دو مطالعه از پروستاگلاندین به‌تنهایی برای مدیریت بالینی گلوکوم یا هیپرتانسیون چشمی استفاده کردند. یک مطالعه، در ایالات متحده، اثر بستن چشم را برای یک و سه دقیقه پس از استفاده از قطره چشمی در کاهش IOP مورد بررسی قرار داد. مطالعه دوم، در ایتالیا، این مساله را ارزیابی کرد که پاک کردن مایع اضافی، پس از استعمال قطره‌های چشمی، منجر به تغییرات کمتری در پوست اطراف چشم می‌شود یا خیر.
پس از گذشت یک تا دو هفته از مطالعه ایالات متحده، بستن پلک به مدت یک تا سه دقیقه پس از استعمال قطره‌های چشمی در مقایسه با نبستن آن برای یک مدت مشخص، تفاوتی را در IOP ایجاد نکرد. پس از گذشت چهار ماه از انجام مطالعه محققان ایتالیایی، شرکت‌کنندگان که چشمان خود را برای حذف مایع اضافی پاک کردند، در مقایسه با عدم انجام این کار، مژه‌های کوتاه‌تری داشتند.
ما دو مطالعه در حال انجام را یافتیم که هنوز هیچ نتیجه‌ای نداشته‌اند.
فقط بر اساس یافته‌های دو مطالعه و نتایج نامشخص، مطمئن نیستیم که روش‌های مختلف استعمال قطره‌های چشمی تاثیری بر افراد مبتلا به گلوکوم داشته باشند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
محققان کاکرین، مطالعاتی را جست‌وجو کردند که تا 8 دسامبر 2016 منتشر شدند.
شواهدی برای ارزیابی اثربخشی تکنیک‌های استعمال موضعی دارو در درمان گلوکوم وجود ندارد. مشخص نیست تکنیک‌های استعمال موضعی دارو چه اثراتی، اگر وجود داشته باشند، بر دارو-درمانی موضعی برای گلوکوم دارند.
گلوکوم (آب سیاه) یکی از علل اصلی کوری غیر-قابل برگشت در سراسر جهان و دومین علت شایع نابینایی پس از آب مروارید است. درمان اولیه برای گلوکوم با هدف کاهش فشار داخل چشم (intraocular pressure; IOP) استفاده از داروهای موضعی است. تکنیک‌های استعمال موضعی دارو، مانند بستن پلک و انسداد مجرای اشک هنگام استعمال قطره، به عنوان روش‌های بالقوه‌ای برای افزایش جذب چشمی و کاهش جذب سیستمیک قطره‌ها پیشنهاد شده‌اند.
بررسی اثربخشی تکنیک‌های استعمال موضعی دارو در مقایسه با مراقبت‌های معمول یا روش دیگری از استعمال دارو در مدیریت گلوکوم یا هیپرتانسیون چشم.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های بالینی کاکرین (CENTRAL) (شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین) (2016، شماره 12)؛ MEDLINE Ovid (1946 تا 8 دسامبر 2016)؛ Embase Ovid (1947 تا 8 دسامبر 2016)؛ PubMed (1948 تا 8 دسامبر 2016)؛ LILACS (Latin American and Caribbean Health Sciences Literature Database) (1982 تا 8 دسامبر 2016)؛ International Pharmaceutical Abstracts Database (1970 تا 8 دسامبر 2016)؛ the metaRegister of Controlled Trials (mRCT) (www.controlled-trials.com) (جست‌وجوی اخیر در 13 می 2013)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov (جست‌وجو در 8 دسامبر 2016) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (www.who.int/ictrp/search/en) (جست‌وجو در 8 دسامبر 2016) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر تاریخ انتشار یا زبان نگارش مقاله در جست‌وجوهای الکترونیکی کارآزمایی‌ها اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را انتخاب کردیم که تکنیک استعمال موضعی دارو را با مراقبت معمول یا روش مختلف استعمال موضعی دارو مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور جداگانه سوابق به‌دست آمده را از جست‌وجوها از نظر واجد شرایط بودن غربالگری کرده، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی، و داده‌ها را استخراج کردند. روش‌های توصیه شده را توسط کاکرین پیگیری کردیم.
دو کارآزمایی (122 چشم از 61 شرکت‌کننده) را شناسایی کردیم که در آن‌ها یک تکنیک استعمال موضعی دارو مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین دو کارآزمایی در حال انجام را شناسایی کردیم. هر دو کارآزمایی وارد شده از یک طراحی درون-فردی و استعمال مونوتراپی پروستاگلاندین (prostaglandin) برای گلوکوم یا هیپرتانسیون چشمی استفاده کردند. از آنجایی که کارآزمایی‌ها تکنیک‌های مختلف استعمال را مورد بررسی قرار داده و پیامدهای مختلفی را ارزیابی کردند، ما هیچ متاآنالیزی را انجام ندادیم.
یک کارآزمایی، که در آمریکا انجام شد، تاثیر بسته شدن پلک (یک و سه دقیقه) را در مقابل عدم بستن آن در کاهش IOP مورد بررسی قرار داد. طی یک تا دو هفته پیگیری، کاهش IOP در هر دو گروه مشابه بود (تفاوت میانگین (MD): 0.33- میلی‌متر جیوه؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.8- تا 1.5؛ 51 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کارآزمایی دوم، که در ایتالیا انجام شد، تاثیر استفاده را از یک پارچه جاذب برای پاک کردن مایع اضافی پس از استعمال (برداشتن مایع) در مقابل عدم استفاده از آن (عدم حذف مایع) در کاهش عوارض جانبی پوستی بررسی کرد. طی چهار ماه پیگیری، مژه‌های چشم در گروه حذف مایع در مقایسه با گروه عدم حذف مایع، کوتاه‌تر بودند (MD؛ 1.70- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 3.46- تا 0.06؛ 10 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). چشم‌های کمتری هیپرپیگمانتاسیون پوستی را در محیط اطراف پلک به سمت بینی در گروه حذف مایع در مقایسه با گروه عدم حذف نشان دادند (RR: 0.07؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.84؛ 10 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ با این حال، تفاوت در محیط اطراف پلک به سمت شقیقه‌ها قابل اطمینان نبود (RR: 0.44؛ 95% CI؛ 0.07 تا 2.66؛ 10 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). اثر هیپرتریکوزیس (hypertrichosis) (رشد بیش از حد مو) بین گروه‌ها نامشخص بود (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.17 تا 5.98؛ 10 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
هیچ یک از کارآزمایی‌ها پیامدهای بارز دیگری را برای این مرور گزارش نکردند، از جمله نسبتی از شرکت‌کنندگان با IOP کمتر از 21 میلی‌متر جیوه؛ پیامدهای گزارش شده از سوی شرکت‌کنندگان مربوط به سهولت، راحتی و آسانی تکنیک‌های استعمال دارو؛ معیارهای فیزیولوژیکی جذب سیستمیک دارو؛ تشدید درمان؛ میانگین تغییر در زمینه‌های بینایی؛ پیشرفت عصب بینایی؛ میانگین تغییر در حدت بینایی با بهترین اصلاح؛ نسبت شرکت‌کنندگانی که مبتلا به گلوکوم شدند؛ پیامدهای کیفیت زندگی؛ یا پیامدهای هزینه-اثربخشی. هیچ یک از کارآزمایی‌ها داده‌های مربوط به زمان پیگیری بیش از چهار ماه را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.