سوال مطالعه مروری
بررسی تاثیرات مصرف پیریدوکسال 5 فسفات در درمان اختلال حرکتی حرکت‌پریشی دیررس (tardive dyskinesia)، که در اثر استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدروان‌پریشی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ایجاد می‌شود.
پیشینه
درمان اصلی اسکیزوفرنی مصرف داروهای ضدروان‌پریشی یا آنتی‌سایکوتیک است. با این حال، این داروها گاهی دارای عوارض جانبی شدید و ناتوان‌کننده هستند. حرکت‌پریشی دیررس یک اختلال حرکتی است که باعث انقباض عضلات صورت، گردن، زبان و اندام‌ها می‌شود. این عارضه می‌تواند در اثر مصرف داروهای ضدروان‌پریشی در مدت زمان طولانی ایجاد شود. وضعیت مذکور اغلب منجر به انگ اجتماعی، و کیفیت پائین زندگی شده و می‌تواند به قطع داروهای ضدروان‌پریشی توسط افراد بی‌انجامد. در حالی که هیچ درمان شناخته شده‌ای برای حرکت‌پریشی دیررس وجود ندارد، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که پیریدوکسال 5 فسفات ممکن است حرکت‌پریشی دیررس را کاهش دهد.
ویژگی‌های مطالعه
جست‌وجو برای یافتن مطالعات تصادفی‌سازی شده مرتبط، در ژانویه 2013 انجام شد. این مرور شامل سه مطالعه با 80 شرکت‌کننده است. همه شرکت‌کنندگان در نتیجه مصرف داروهای ضدروان‌پریشی دچار حرکت‌پریشی دیررس بودند و به‌طور تصادفی در گروه‌های درمانی قرار گرفتند. یک گروه پیریدوکسال 5 فسفات و گروه دیگر دارونما (placebo) را دریافت کردند. درمان ضدروان‌پریشی طبق معمول در طول کارآزمایی‌ها‌ها ادامه یافت.
نتایج کلیدی
افرادی که پیریدوکسال 5 فسفات مصرف کردند، در مقایسه با بیماران گروه دارونما، به بیش از 40% بهبودی در حرکت‌پریشی دیررس خود دست یافتند، بنابراین حرکت‌پریشی دیررس با شدت کمتری داشتند. میزان وقوع عوارض جانبی میان گروه‌های درمانی مشابه بود و شرکت‌کنندگانی که پیریدوکسال 5 فسفات مصرف کردند، عوارض جانبی کمتر یا بیشتر از شرکت‌کنندگان در گروه دارونما نداشتند، و دچار بدتر شدن نشانه‌های روان‌پزشکی نسبت به بیماران گروه دارونما نشدند. شواهد حاصل از مطالعات ضعیف است، اما نشان می‌دهد که پیریدوکسال 5 فسفات ممکن است در درمان حرکت‌پریشی دیررس موثر باشد.
کیفیت شواهد
شواهد ضعیف است. تعداد مطالعات و شرکت‌کنندگان اندک است. سطح کیفیت مطالعات پائین است. با انجام کارآزمایی‌های بهتر در نحوه طراحی، انجام، و گزارش‌دهی، شواهد بهتری را می‌توان جمع‌آوری کرد.
بن گری (Ben Gray)، پژوهشگر همکار اصلی (Senior Peer Researcher)، بنیاد مک‌پین (McPin Foundation). /http://mcpin.org
پیریدوکسال 5 فسفات ممکن است فوایدی در کاهش شدت نشانه‌های دیسکینزی دیررس میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی داشته باشد. با این حال، بر اساس مطالعات اندک، دوره‌های پیگیری کوتاه، حجم نمونه کوچک و پایبندی ناکافی به دستورالعمل‌های گزارش‌دهی استاندارد برای کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده میان مطالعات واردشده، کیفیت شواهدی که از اثربخشی پیریدوکسال 5 فسفات در درمان دیسکینزی دیررس حمایت می‌کنند، پائین است.
دیسکینزی دیررس (tardive dyskinesia) یک اختلال حرکتی مزمن و ناتوان‌کننده است که بر عضلات صورت، گردن، زبان و اندام‌ها تاثیر می‌گذارد. این یک عارضه جانبی رایج استفاده طولانی‌مدت از داروهای آنتی‌سایکوتیک در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات سایکوتیک یا روان‌پریشی مرتبط است. در حالی که تا به امروز هیچ درمان موثر شناخته‌شده‌ای برای دیسکینزی دیررس وجود ندارد، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مصرف پیریدوکسال 5 فسفات (pyridoxal 5 phosphate) ممکن است در کاهش شدت نشانه‌های دیسکینزی دیررس موثر باشد.
تعیین اثربخشی پیریدوکسال 5 فسفات (ویتامین B6 یا پیریدوکسین (Pyridoxine) یا پیریدوکسال فسفات (Pyridoxal phosphate)) در درمان دیسکینزی دیررس ناشی از عوامل نورولپتیک در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات سایکوتیک مرتبط.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (ژانویه 2013) با استفاده از عبارت: [*Pyridoxal* OR *Pyridoxine* OR *P5P* OR *PLP* OR *tardoxal* OR *Vitamin B6* O *Vitamin B 6* در عنوان، چکیده یا فهرست واژه‌های مرجع، یا مداخلات STUDY، جست‌وجو شد. منابع مطالعات شناسایی‌شده جست‌وجوی دستی شدند و در صورت لزوم، با نویسندگان اول مطالعات مرتبط تماس گرفته شد.
مطالعاتی که به صورت کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) توصیف شدند و اثربخشی پیریدوکسال 5 فسفات را با دارونما (placebo) در درمان دیسکینزی دیررس ناشی از عوامل نورولپتیک در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را از هر مطالعه منتخب، استخراج کردند. برای داده‌های دو حالتی (dichotomous)، خطر نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را بر اساس قصد درمان (intention-to-treat) و با استفاده از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) محاسبه کردیم. برای داده‌های پیوسته (continuous data)، تفاوت‌های میانگین (MD) و 95% CIهای آنها را براساس مدل اثر ثابت محاسبه کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده، بررسی کرده و برای سنجش و ارزیابی کیفیت شواهد از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
از 12 منبع بازیابی‌شده توسط جست‌وجو، سه کارآزمایی در سال‌های 2001، 2003 و 2007 منتشر شدند، شامل 80 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی، از 18 تا 71 سال، و بستری در یک مرکز روان‌پزشکی بودند و برای یک دوره نه هفته تا 26 هفته پیگیری شدند. به‌طور کلی، پیریدوکسال 5 فسفات در مقایسه با دارونما بهبود قابل توجهی را در نشانه‌های دیسکینزی دیررس ایجاد کرد، که با تغییر در امتیازات مقیاس رتبه‌بندی علائم اکستراپیرامیدال (Extrapyramidal Symptoms Rating Scale; ESRS) از ابتدا تا پایان فاز اول مطالعات واردشده (2 RCT؛ n = 65؛ RR: 19.97؛ 95% CI؛ 2.87 تا 139.19، شواهد با کیفیت پائین ) نشان داده شد. امتیاز نقطه پایانی (endpoint) دیسکینزی دیررس (معیار شدت آن) که با ESRS ارزیابی شد، میان شرکت‌کنندگانی که پیریدوکسال 5 فسفات دریافت کردند در مقایسه با دارونما، به‌طور معنی‌داری کمتر بود (2 RCT؛ n = 60؛ MD: -4.07؛ 95% CI؛ 6.36- تا 1.79-، شواهد با کیفیت پائین ).
مشخص نبود که مصرف پیریدوکسال 5 فسفات در مقایسه با دارونما منجر به بروز عوارض جانبی بیشتر (n = 65؛ 2 RCT؛ RR: 3.97؛ 95% CI؛ 0.20 تا 78.59، شواهد با کیفیت پائین) یا بدتر شدن نشانه‌های دیسکینزی دیررس (n = 65؛ 2 RCT؛ RR: 0.16؛ 95% CI؛ 0.01 تا 3.14، شواهد با کیفیت پائین ) شد یا خیر. پنج شرکت‌کننده از گروه پیریدوکسال 5 فسفات از مطالعه خارج شدند، زیرا تمایلی به مصرف داروهای بیشتری نداشتند، در حالی که هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان گروه دارونما، مصرف داروهای خود را قطع نکردند (n = 65؛ 2 RCT؛ RR: 8.72؛ 95% CI؛ 0.51 تا 149.75، شواهد با کیفیت پائین ).
تفاوت معنی‌داری در نمرات نشانه‌های مثبت و منفی روانی در نقطه پایانی میان شرکت‌کنندگان گروه پیریدوکسال 5 فسفات و افراد گروه دارونما وجود نداشت که با استفاده از مقیاس نشانه‌های مثبت و منفی (Positive and Negative symptoms Scale; PANSS) اندازه‌گیری شد. برای نشانه‌های مثبت: (n = 15؛ 1 RCT؛ MD: -1.50؛ 95% CI؛ 4.80- تا 1.80، شواهد با کیفیت پائین) . برای نشانه‌های منفی: (n = 15؛ 1 RCT؛ MD: -1.10؛ 95% CI؛ 5.92- تا 3.72، شواهد با کیفیت پائین ).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.