پیشینه
افراد مبتلا به بیماری‌هایی که قابل درمان نیستند، ممکن است در پایان عمر نشانه‌های مختلفی را نشان دهند. این موارد می‌توانند شامل گیجی (دلیریوم)، اضطراب، بی‌قراری، تنگی‌نفس (تنگی نفس)، درد، استفراغ و دیسترس باشند. داروهایی که هوشیاری را کاهش می‌دهند (آرام‌بخش‌ها) ممکن است به تسکین این نشانه‌ها در زمانی که افراد نزدیک به مرگ هستند، کمک کنند.
درمان با آرام‌بخش‌ها می‌تواند از نظر سطح تسکین‌بخشی (خفیف، متوسط و عمیق) و مدت زمان آن (پیوسته یا متناوب) متفاوت باشد.
ویژگی‌های مطالعه
بانک‌های اطلاعاتی بین‌المللی را در اکتبر 2012 و مجددا در دسامبر 2014 برای یافتن مطالعات مربوط به بزرگسالان بیمار در مرحله نهایی که برای کنترل نشانه‌ها نیاز به تسکین‌بخشی داشتند، جست‌وجو کردیم. تعداد 14 مطالعه را شامل حدود 4000 نفر پیدا کردیم. مطالعات، ارائه درمان تسکین‌بخشی را در برابر عدم ارائه آن مقایسه کردند. اکثر افراد در این مطالعات مبتلا به سرطان بودند (95%). مطالعات در آسایشگاه‌ها، واحدهای مراقبت تسکینی، بیمارستان‌ها و منزل انجام شدند.
نتایج کلیدی
پنج مطالعه نشان دادند که آرام‌بخش‌ها دلیریوم یا تنگی‌نفس را به‌طور کامل کاهش نمی‌دهند. هیچ تفاوتی بین گروه‌ها از نظر دیگر نشانه‌ها دیده نشد. هیچ تفاوتی از نظر زمان سپری شده از لحظه بستری شدن یا ارجاع تا وقوع مرگ بیمار وجود نداشت.
فقط یک مطالعه عوارض جانبی را گزارش کرد، و به هیچ مشکل عمده‌ای دست نیافت.
مطالعات آتی می‌بایست بر این موضوع تمرکز کنند که چگونه آرام‌بخش‌ها بر کیفیت زندگی فرد یا آرامش و آسایش در مرحله مرگ تاثیر می‌گذارند و چگونه تسکین‌بخشی نشانه‌های ناراحت‌کننده را کنترل می‌کند. عوارض جانبی باید بهتر گزارش شوند.
کیفیت شواهد
مطالعات، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (که در آنها افراد به‌طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمانی تقسیم می‌شوند) نبودند، بنابراین کیفیت شواهد را در سطح پائین ارزیابی کردیم.
شواهد کافی در مورد تائید استفاده از اثربخشی آرام‌بخشی تسکینی از نظر کیفیت زندگی یا کنترل نشانه‌ها در افراد وجود نداشت. شواهدی مبنی بر عدم تسریع مرگ‌ومیر ناشی از آرام‌بخشی تسکینی وجود داشت، که در تجویز این نوع درمان دغدغه پزشکان و خانواده‌ها بوده است. با این حال، این شواهد از مطالعاتی با کیفیت پائین به دست آمدند، بنابراین باید با احتیاط تفسیر شوند. انجام مطالعات بیشتری برای اندازه‌گیری اثربخشی و کیفیت زندگی در افراد گروه دریافت کننده آرام‌بخش، در مقایسه با افراد گروه غیر آرام‌بخش، و تعیین کمّیت عوارض جانبی، مورد نیاز است.
افراد بیمار در آخرین ساعات زندگی دچار نشانه‌های مختلفی از جمله دلیریوم، آژیتاسیون (agitation)، اضطراب، بی‌قراری نهایی، تنگی نفس، درد، استفراغ و دیسترس روانی و جسمانی می‌شوند. در مرحله پایانی زندگی، این نشانه‌ها ممکن است مقاوم شده و با درمان‌های حمایتی و تسکینی که به‌طور خاص برای تسکین این نشانه‌ها در نظر گرفته شده‌اند، قابل کنترل نباشند. درمان آرام‌بخشی تسکینی (palliative sedation therapy) یک راه حل بالقوه برای تسکین این نشانه‌های مقاوم است. تسکین‌بخشی در افراد بیمار در مرحله نهایی، به منظور تسکین نشانه‌های مقاوم به درمان انجام می‌شود که با روش‌های دیگر قابل کنترل نیستند. داروهای آرام‌بخش مانند بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) برای رسیدن به سطح مطلوب تسکین‌بخشی عیارسنجی می‌شوند؛ سطح تسکین‌بخشی را می‌توان به راحتی حفظ کرد و تاثیر آن نیز برگشت‌پذیر است.
ارزیابی شواهد مربوط به مزیت آرام‌بخشی تسکینی دارویی بر کیفیت زندگی، بقا و نشانه‌های خاص مقاوم به درمان در بزرگسالان بیمار در مرحله نهایی (لاعلاج) در چند روز آخر زندگی آنها.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ 2014، شماره 11)؛ MEDLINE (1946 تا نوامبر 2014) و EMBASE (1974 تا دسامبر 2014) را با استفاده از عبارات جست‌وجو که نشان‌دهنده نام‌ها و کلاس‌های داروهای آرام‌بخش، مرحله بیماری، و طراحی‌های مطالعه است، جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، شبه-RCTها، غیر-RCTها، و مطالعات مشاهده‌ای (مانند قبل و بعد (before-and-after)، سری زمانی منقطع شده (interrupted time-series)) را با پیامدهای کمّی (quantitative) وارد کردیم. مطالعاتی را که فقط دارای پیامدهای کیفی بوده یا هیچ مقایسه‌ای نداشتند (یعنی بدون گروه کنترل یا بدون مقایسه درون گروهی (within-group)) کنار گذاشتیم (برای مثال سری موارد (case series) تک بازویی).
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و چکیده‌های استنادات، و متن کامل مطالعات بالقوه واجد شرایط را غربالگری کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم استخراج اطلاعات را با استفاده از فرم‌های استاندارد استخراج داده انجام دادند. در هر دو مرحله، نویسنده سوم مرور به عنوان داور عمل کرد. به دلیل عدم وجود داده‌های کافی برای تجمیع هر پیامد، هیچ متاآنالیزی را انجام ندادیم؛ بنابراین، پیامدها را به صورت نقل قول (narrative) گزارش کردیم.
جست‌وجوها منجر به یافتن 14 مطالعه، شامل 4167 بزرگسال شد که 1137 نفر از آنها آرام‌بخشی تسکینی را دریافت کردند. بیش از 95% افراد مبتلا به سرطان بودند. هیچ مطالعه‌ای، تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی شده نبود. همه آنها سری موارد متوالی بودند، که فقط سه مورد از آنها به جمع‌آوری داده‌های آینده‌نگر پرداختند. به دلیل عدم انجام تصادفی‌سازی، سطح خطر سوگیری (bias) بالا بود. هیچ مطالعه‌ای کیفیت زندگی یا بهزیستی (well-being) شرکت‌کننده را که پیامد اولیه مرور بود، اندازه‌گیری نکرد. پنج مطالعه کنترل نشانه‌ها را با استفاده از چهار روش مختلف اندازه‌گیری کردند، بنابراین تجمیع آنها امکان‌پذیر نبود. نتایج نشان دادند که علیرغم تسکین‌بخشی، دلیریوم و تنگی نفس هم‌چنان نشانه‌های دردسرساز در این افراد در چند روز آخر زندگی بود. به نظر می‌رسد کنترل دیگر نشانه‌ها در افراد دریافت کننده آرام‌بخش و غیر آرام‌بخش مشابه است. فقط یک مطالعه عوارض جانبی داروهای آرام‌بخش را اندازه‌گیری کرد و هیچ رویداد مهمی را نیافت؛ با این حال، به نظر می‌رسد که چهار نفر از 70 شرکت‌کننده دچار دلیریوم ناشی از دارو شدند. سرکوب تنفسی رخ نداد. سیزده مورد از 14 مطالعه، زمان بقا (survival) را از لحظه بستری شدن یا ارجاع تا وقوع مرگ‌ومیر اندازه‌گیری کرده، و هیچ‌یک تفاوتی را که از اهمیت آماری برخوردار باشد، بین گروه‌های آرام‌بخش و غیر آرام‌بخش نشان ندادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.