سوال مطالعه مروری
منابع علمی را تا جون 2014 برای یافتن مطالعات انجام شده در مورد مزایا و مضرات برنامه‌های ورزشی با شدت بالا در برابر شدت کم برای افراد مبتلا به استئوآرتریت (osteoarthritis) مفصل ران یا زانو جست‌وجو کردیم.
پیشینه
استئوآرتریت یک بیماری مزمن است که مفاصل (معمولا مفصل ران، زانو، ستون فقرات و دست‌ها) را درگیر می‌کند. با گذشت زمان، غضروف مفاصل فرسوده می‌شود. افراد مبتلا به استئوآرتریت عموما احساس درد می‌کنند و ممکن است در انجام فعالیت‌های روزانه مانند پیاده‌روی دچار مشکل شوند. برنامه‌های ورزشی یا فعالیت بدنی، درمان‌های غیر-دارویی هستند که معمولا برای این افراد توصیه می‌شود. انواع متنوعی از ورزش‌ها تجویز می‌شوند، اما ممکن است مشخص نباشد که موثر هستند یا خیر. چندین مولفه مختلف می‌توانند در اثربخشی یک رژیم ورزشی نقش داشته باشند، مانند مدت زمان تمرین، دفعات یا سطح مقاومت. شدت بالا را می‌توان به عنوان زمان بیشتر (مدت یا فراوانی) یا مقاومت (قدرت یا تلاش) مورد نیاز در برنامه‌های ورزشی تعریف کرد.
ویژگی‌های مطالعه
شش کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با 656 شرکت‌کننده شناسایی کردیم. پنج مطالعه (620 شرکت‌کننده) افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو و یک مطالعه (36 شرکت‌کننده) افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو یا مفصل ران را ثبت‌نام کردند. این مطالعات، بیشتر شامل زنان (70%) بودند تا مردان.
نتایج کلیدی
در یک مقیاس 0 تا 20 نقطه‌ای (نمرات پائین‌تر به معنای درد کمتر)، افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت بالا به اتمام رساندند درد خود را 0.84 نقطه پائین‌تر (4% بهبود مطلق) نسبت به افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت کم به اتمام رساندند، ارزیابی کردند. افرادی که یک برنامه تمرینی با شدت کم انجام دادند، درد خود را 6.6 امتیاز ارزیابی کردند.
در یک مقیاس 0 تا 68 نقطه‌ای (نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد کمتر)، افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت بالا به اتمام رساندند، عملکرد فیزیکی خود را 2.65 نقطه پائین‌تر (4% بهبود مطلق) نسبت به افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت کم به اتمام رساندند، ارزیابی کردند. افرادی که یک برنامه تمرینی را با شدت کم انجام دادند، درد خود را 20.4 امتیاز ارزیابی کردند.
در یک مقیاس آنالوگ بصری 0 تا 200 میلی‌متری (نمرات بالاتر به معنای عملکرد بهتر)، افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت بالا به اتمام رساندند کیفیت زندگی خود را 4.3 میلی‌متر بالاتر (6.5 میلی‌متر پائین‌تر تا 15.2 میلی‌متر بالاتر) (2% بهبود مطلق) نسبت به افرادی که یک برنامه ورزشی را با شدت کم به اتمام رساندند، ارزیابی کردند. افرادی که یک برنامه تمرینی را با شدت کم انجام دادند، کیفیت زندگی خود را 66.7 میلی‌متر ارزیابی کردند.
دو درصد افراد بیشتر، یا 17 مورد بیشتر در هر 1000 نفر، با ورزش با شدت بالا دچار عوارض جانبی شدند.
• 39 مورد در هر 1000 نفر دچار عارضه جانبی مرتبط با برنامه تمرینی با شدت بالا شدند
• 22 مورد در هر 1000 نفر دچار عارضه جانبی مرتبط با برنامه تمرینی با شدت کم شدند
عوارض جانبی به‌طور سیستماتیک کنترل نشدند و به‌طور ناقص توسط گروه‌ها گزارش شدند. هیچ یک از مطالعات وارد شده عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند.
بر اساس شواهد موجود، افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو که ورزش‌هایی را با شدت بالا انجام می‌دهند ممکن است در پایان برنامه ورزشی (8 تا 24 هفته) در مقایسه با یک برنامه تمرینی با شدت کم، با بهبود جزئی در درد و عملکرد زانو روبه‌رو شوند. مطمئن نیستیم ورزش با شدت بالا، باعث بهبود کیفیت زندگی شده و تعداد افرادی را که دچار عوارض جانبی می‌شوند، افزایش می‌دهد یا خیر.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد را برای درد و عملکرد در سطح پائین و برای کیفیت زندگی در سطح بسیار پائین درجه‌بندی کردیم. کم بودن تعداد مطالعات و شرکت‌کنندگانی که در برخی آنالیزها گنجانده شدند، استحکام و دقت این یافته‌ها را کاهش داد.
عوارض جانبی به‌طور ضعیفی ثبت شدند. شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان می‌دهد که ما مطمئن نیستیم برنامه‌های ورزشی با شدت بالاتر منجر به وقوع عوارض جانبی بیشتری نسبت به برنامه‌های ورزشی با شدت کم می‌شوند یا خیر. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا این نتایج را تغییر خواهند داد.
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین تا پائین مبنی بر عدم مزیت بالینی مهم انجام ورزش با شدت بالا در مقایسه با برنامه‌های ورزش با شدت کم در بهبود درد و عملکرد فیزیکی در کوتاه-مدت پیدا کردیم. شواهد کافی برای تعیین تاثیر انواع برنامه‌های ورزشی با شدت‌های مختلف وجود نداشت.
مطمئن نیستیم برنامه‌های ورزشی با شدت بالاتر تاثیرات مضر بیشتری را نسبت به برنامه‌های ورزشی با شدت کمتر ایجاد می‌کنند یا خیر؛ این موضوع باید در مطالعات بیشتری ارزیابی شود. خروج از مطالعه به دلیل ابتلا به عوارض جانبی به‌طور ضعیفی نظارت شد و به‌طور سیستماتیک در هر گروه گزارش نشد. قطعیت شواهد را به دلیل خطر سوگیری، ناهمگونی و عدم-دقت، تا سطح پائین یا بسیار پائین کاهش دادیم.
تعداد کمی از مطالعات که تاثیر برنامه‌های ورزشی با شدت بالا و شدت کم را در درمان استئوآرتریت مقایسه کردند، بر نیاز به انجام مطالعات بیشتر برای بررسی رابطه دوز-پاسخ در برنامه‌های ورزشی تاکید می‌کنند. به ویژه، انجام مطالعات بیشتری برای تعیین برنامه‌های ورزشی مورد نیاز برای تاثیر بالینی با حداقل شدت و با بالاترین شدتی که بیماران می‌توانند تحمل کنند، مورد نیاز است. مطالعات بزرگ‌تر باید با چک‌لیست بیانیه استانداردهای تلفیقی گزارش‌دهی کارآزمایی‌ها (Consolidated Standards of Reporting Trials; CONSORT) مطابقت داشته باشند و به‌طور سیستماتیک داده‌های مربوط به آسیب را گزارش کنند تا تاثیر بالقوه برنامه‌های ورزشی را با بالاترین شدت در افراد مبتلا به آسیب مفصلی ارزیابی کنند.
انجام ورزش یا فعالیت بدنی برای بهبود درد و وضعیت عملکردی در افراد مبتلا به استئوآرتریت (osteoarthritis) مفصل ران یا زانو توصیه می‌شود. اینها مداخلات پیچیده‌ای هستند که اثربخشی آنها به یک یا چند مولفه بستگی دارد که اغلب به خوبی شناسایی نمی‌شوند. نشان داده شده که انجام ورزش یا فعالیت بدنی با شدت بالا به جای شدت کم، مزایای بیشتری برای سلامت افراد به همراه داشته باشد.
تعیین مزایا و آسیب‌های فعالیت بدنی یا برنامه‌های ورزشی با شدت بالا در برابر شدت کم در افراد مبتلا به استئوآرتریت مفصل ران یا زانو.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL، شماره 06، سال 2014)، MEDLINE (از 8 194 تا جون 2014)؛ EMBASE (از 0 198 تا جون 2014)؛ CINAHL (از 1982 تا جون 2014)؛ PEDro (از 1929 تا جون 2014)؛ SCOPUS (تا جون 2014) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) (تا جون 2014) را برای یافتن مقالات، بدون اعمال محدودیت زبانی، جست‌وجو کردیم. هم‌چنین خلاصه مقالات کنفرانس‌های مرتبط، کارآزمایی‌ها و فهرست منابع را به صورت دستی جست‌وجو کرده و برای یافتن مطالعات بیشتر با پژوهشگران و متخصصین در این زمینه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را شامل افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو یا مفصل ران وارد کردیم که فعالیت بدنی یا برنامه‌های ورزشی را با شدت بالا در برابر شدت کم بین گروه آزمایش و کنترل مقایسه کردند.
برنامه‌های آموزش فعالیت بدنی یا ورزشی با شدت بالا باید به افزایش زمان کلی انجام تمرین (تکرار، مدت، تعداد جلسات) یا مقدار کار (قدرت، تعداد تکرار) یا تلاش/انرژی مصرفی (تمرین، ضربان قلب، تلاش) اشاره داشته باشد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعه را ارزیابی و داده‌های مربوط به جزئیات کارآزمایی را استخراج کردند. در صورت نیاز، برای یافتن اطلاعات بیشتر با نویسندگان کارآزمایی تماس گرفتیم. کیفیت مجموعه شواهد مربوط به این پیامدها را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
گزارش‌هایی را برای شش مطالعه با 656 شرکت‌کننده وارد کردیم که برنامه‌های تمرینی را با شدت بالا و کم با هم مقایسه کردند؛ پنج مطالعه به‌طور انحصاری افراد مبتلا به استئوآرتریت علامت‌دار زانو (620 شرکت‌کننده)، و یک مطالعه به‌طور انحصاری افراد مبتلا به استئوآرتریت مفصل ران یا زانو (36 شرکت‌کننده) را ثبت‌نام کردند. اغلب شرکت‌کنندگان زن بودند (70%). هیچ مطالعه‌ای برنامه‌های فعالیت بدنی را ارزیابی نکرد. ما دریافتیم که کیفیت کلی شواهد به دلیل نگرانی در مورد محدودیت‌های مطالعه و عدم-دقت (تعداد کم مطالعات، فواصل اطمینان زیاد) برای پیامدهای اصلی با استفاده از رویکرد GRADE، در سطح پائین تا بسیار پائین بود. بیشتر مطالعات دارای خطر سوگیری نامشخص یا بالایی در چندین حوزه بودند، پنج مورد از شش مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری‌های عملکرد، تشخیص و ریزش نمونه (attrition bias) ارزیابی کردیم.
شواهدی با کیفیت پائین حاکی از کاهش درد در مقیاس درد 20-امتیازی شاخص آرتریت دانشگاه‌های انتاریو و مک‌مستر (Western Ontario and McMaster Universities Arthritis Index; WOMAC) (تفاوت میانگین (MD): 0.84-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.63- تا 0.04-؛ 4% کاهش مطلق؛ 95% CI؛ 8-% تا 0%؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 11؛ 95% CI؛ 14 تا 22) و بهبود عملکرد فیزیکی در خرده-مقیاس ناتوانی 68 امتیازی WOMAC (MD: -2.65؛ 95% CI؛ 5.29- تا 0.01-؛ 4% کاهش مطلق؛ NNTB: 10؛ 95% CI؛ 8 تا 13) بلافاصله در پایان برنامه‌های ورزشی (از 8 تا 24 هفته) وجود داشت. با این حال، بعید است که این نتایج اهمیت بالینی داشته باشند. این پیشرفت‌های کوچک در پیگیری طولانی-مدت‌تر (تا 40 هفته پس از پایان مداخله) ادامه پیدا نکرد. از تاثیر مداخله بر کیفیت زندگی نامطمئن هستیم، زیرا فقط یک مطالعه این پیامد را گزارش کرد (مقیاس 0 تا 200؛ MD: 4.3؛ 95% CI؛ 6.5- تا 15.2؛ 2% کاهش مطلق، سطح شواهد بسیار پائین).
آنالیزهای زیر-گروه ما شواهد نامطمئنی را ارائه کرد مبنی بر اینکه مشخص نیست افزایش زمان تمرین (مدت، تعداد جلسات) و سطح مقاومت (قدرت یا تلاش) تاثیری بر تاثیرات برنامه ورزش دارد یا خیر.
سه مطالعه خروج بیماران را از مطالعه به دلیل ابتلا به عوارض جانبی گزارش کردند. تعداد موارد خروج از مطالعه کم بودند. فقط یک مطالعه به‌طور سیستماتیک عوارض جانبی را بررسی کرد، اما چهار مطالعه برخی از عوارض جانبی مربوط به درد زانوی مرتبط با یک برنامه ورزشی را گزارش کردند. در مورد این موضوع که انجام ورزش با شدت بالا تعداد عوارض جانبی را افزایش می‌دهد یا خیر، نامطمئن هستیم (نسبت شانس پتو: 1.72؛ 95% CI؛ 0.51 تا 5.81؛ 2-% کاهش خطر مطلق، سطح شواهد بسیار پائین). هیچ یک از مطالعات وارد شده عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.