پیشینه
ضربه به سر، یک رویداد متداول است و می‌تواند به مغز آسیب برساند. این آسیب شدید اغلب با تشنج‌هایی (غش‌ها) همراه است، که ممکن است آسیب را بدتر کرده و منجر به صرع مزمن، یک اختلال عصبی با تشنج‌های تکرار شونده، شود. داروهای ضد-صرع معمولا برای سرکوب تشنج‌های تشخیص داده شده قبلی تجویز می‌شوند. نقش آنها در درمان بیماری و پیشگیری از بروز صرع در افرادی که در معرض خطر ابتلا به تشنج‌ها پس از هر گونه آسیب مغزی، از جمله ضربه به سر هستند، به خوبی شناخته نشده است.
ویژگی‌های مطالعه
به دنبال مطالعاتی بودیم که تاثیر تجویز زودهنگام داروهای ضد-صرع یا دیگر داروهای بالقوه محافظتکننده عصب (که با محافظت از ساختار یا عملکرد اعصاب عمل می‌کنند) را بر صرع پس از بروز تروما ارزیابی کردند. پیامدهای اولیه مورد نظر، تشنج‌های زودرس پس از وقوع تروما (طی یک هفته پس از تروما) و تشنج‌های دیررس (با گذشت بیش از یک هفته از تروما) بود. همچنین مرگومیر، زمان سپری شده تا تشنج دیررس و عوارض جانبی را بررسی کردیم. شواهد تا ژانویه 2015 به‌روز است.
نتایج کلیدی
تعداد 10 کارآزمایی بالینی را شامل 2326 نفر یافتیم که در 12 مقاله منتشر شده گزارش شدند. شواهد موجود نشان داد که درمان زودهنگام با یک داروی مرسوم ضد-صرع (فنی‌توئین یا کاربامازپین) ممکن است خطر بروز تشنج‌های زودرس پس از تروما را کاهش دهد. داروهای ضد-صرع مرسوم، در کاهش تشنج‌های دیررس یا مرگومیر موثرتر از دارونما (قرص نمادین) یا مراقبت استاندارد نیستند. داده‌های محدودی برای مقایسه یک AED با AED دیگر و برای مقایسه دیگر داروهای بالقوه محافظتکننده عصب با دارونما در دسترس بود. اکثر مطالعات، عوارض جانبی جدی و نیز دیگر عوارض جانبی را گزارش نکردند.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد متغیر بود و یافته‌ها باید با احتیاط تفسیر شوند.
این مرور شواهدی را با کیفیت پائین یافت که درمان زودهنگام با یک AED در مقایسه با دارونما یا مراقبت استاندارد، خطر تشنج‌های زودرس پس از تروما را کاهش می‌دهد. هیچ شواهدی برای حمایت از کاهش خطر بروز تشنج دیررس یا مورتالیتی وجود نداشت. شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی یا بی‌خطری (safety) مصرف دیگر داروهای محافظتکننده عصب در مقایسه با دارونما یا برای مقایسه فنی‌توئین، یک AED مرسوم، با AED دیگر وجود نداشت.
آسیب به سر، یک رویداد شایع است و می‌تواند موجب طیفی از ناتوانی‌های حرکتی و شناختی شود. یک عارضه شایع آن، بروز تشنج است. داروهای ضد-صرع (antiepileptic drug; AED)، مانند فنی‌توئین، اغلب در عملکرد بالینی با امید پیشگیری از بروز صرع پس از تروما تجویز می‌شوند. در حال حاضر مشخص نیست مداخله دارویی فوری پس از ضربه به سر با داروهای AED یا داروهای محافظتکننده عصب می‌توانند روند صرع‌زایی را تغییر دهند و منجر به پیامد مطلوب‌تری در بیماران شوند یا خیر. این مرور، سعی در بررسی اثربخشی این مداخلات درمانی داشت. این مطالعه، مرور قبلی کاکرین را به‌روز کرده و آن را گسترش می‌دهد.
مقایسه اثربخشی داروهای ضد-صرع و عوامل محافظتکننده عصب با دارونما (placebo)، مراقبت معمول یا دیگر عوامل دارویی برای پیشگیری از بروز صرع پس از تروما در افرادی که تشخیص آسیب ترومای مغزی با هر شدتی برای آنها گذاشته شد.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های تخصصی گروه صرع در کاکرین؛ (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) را در ژانویه 2015 جست‌وجو کردیم. ما EMBASE؛ Biological Abstracts and National Research Register را در سپتامبر 2014 و SCOPUS را در دسامبر 2013 جست‌وجو کردیم. پژوهشگران گروه صرع در کاکرین، جست‌و‌جوهای دستی را در مجلات مرتبط انجام دادند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به مقایسه AEDها یا عوامل محافظتکننده عصب با دارونما، یک عامل دارویی دیگر یا یک گروه مراقبت معمول پرداختند. پیامدهای اندازه‌گیری شده عبارت بودند از تشنجی که در عرض یک هفته پس از تروما رخ داد (تشنج زودرس)، تشنج پس از یک هفته از وقوع تروما (تشنج دیررس)، مورتالیتی و هرگونه عوارض جانبی.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت مطالعه را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. برای هر پیامد، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را محاسبه کردیم. از مدل‌های اثرات-تصادفی در متاآنالیزها استفاده کرده و آنالیزهای از پیش تعریف‌شده زیر-گروه و حساسیت را انجام دادیم.
این مرور شامل 10 مورد RCT (گزارش شده در 12 مقاله) متشکل از 2326 شرکت‌کننده بود. کیفیت روش‌شناسی مطالعات، متفاوت بود. نوع مداخله به سه دسته طبقه‌بندی شد؛ AED در برابر دارونما یا مراقبت استاندارد، داروی محافظتکننده عصب جایگزین در برابر دارونما یا مراقبت استاندارد و AED در برابر AED دیگر. درمان با یک AED (فنی‌توئین یا کاربامازپین)، خطر تشنج زودرس را در مقایسه با دارونما یا مراقبت استاندارد کاهش داد (RR: 0.42؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.73؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت در خطر بروز تشنج دیررس میان AEDها و دارونما یا مراقبت استاندارد وجود نداشت (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.57 تا 1.46؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت معنی‌دار در مورتالیتی به هر علتی میان AEDها و دارونما یا مراقبت استاندارد دیده نشد (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.46؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). فقط یک مطالعه به بررسی دیگر داروهای بالقوه محافظتکننده عصب (سولفات منیزیم) در مقایسه با دارونما پرداخت. خطر نسبی عبارت بودند از: تشنج دیررس 1.07 (95% CI؛ 0.53 تا 2.17) و مورتالیتی به هر علتی 1.20 (95% CI؛ 0.80 تا 1.81). خطر نسبی برای وقوع تشنج زودرس قابل تخمین نبود.
دو مطالعه به مقایسه دو AED (لوتیراستام، والپروات) با فنی‌توئین به عنوان مقایسه‌کننده اصلی در هر مطالعه پرداختند. خطر نسبی برای مورتالیتی به هر علتی، 0.53 (95% CI؛ 0.30 تا 0.94) بود. هیچ شواهدی مبنی بر مزیت درمانی فنی‌توئین در مقایسه با AED دیگر برای تشنج‌های زودرس (RR: 0.66؛ 95% CI؛ 0.20 تا 2.12) یا تشنج‌های دیررس (RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.46 تا 1.30) وجود نداشت.
فقط دو مطالعه عوارض جانبی را گزارش کردند. RR برای بروز هر نوعی از عارضه جانبی مرتبط با AED در مقایسه با دارونما 1.65 (95% CI؛ 0.73 تا 3.66؛ شواهد با کیفیت پائین) گزارش شد. داده‌های کافی در مورد عوارض جانبی در مقایسه‌های درمانی دیگر به دست نیامد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.